Τα Γιάννενα δικαιούνται μία άλλη Πινακοθήκη!

Το αίτημα για μία Πινακοθήκη στα Γιάννενα ως νέο κτίριο συγχρόνων προδιαγραφών προβάλλει από ετών επιτακτικό και αναπόφευκτο. Είναι όνειδος και προσβολή η διαχείριση Έργων Τέχνης μέσω ευκαιριακών λύσεων εμβληματικών κτιρίων, ή από μακρού αναμενομένων προτάσεων και σχεδιασμών, όταν παρατηρείται πληθώρα οικονομικών παροχών για κάθε μορφής έργα πολιτισμού.
Οι λόγοι που επιβάλλουν το νέο σχεδιασμό και υλοποίηση της πρότασης ώστε η πόλη μας να αποκτήσει την Πινακοθήκη που της αξίζει είναι κατά τη γνώμη μου οι εξής:
1) Η τωρινή κατάσταση της υπάρχουσας Πινακοθήκης καθώς είναι ανεπαρκής και ακατάλληλη να καλύψει αξιοπρεπώς τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες του εκθεσιακού υλικού. Προσπαθεί να ανταποκριθεί μόνον χάρις τις φιλότιμες προσπάθειες του προσωπικού.
Διαπιστώνεται ανυπαρξία καταλλήλων χώρων, πληθώρα εκθεμάτων, περιορισμένα μέσα, έλλειψη προσωπικού, και αδυναμία ευρύτερης διαχείρισης εικαστικών ζητημάτων – αναγκών όπως: ανταλλαγές, συνέδρια, σεμινάρια, ημερίδες, εργαστήρια, εκπόνηση και εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων, μελέτες, εκδόσεις, έρευνες, σύνδεση με ομόλογους φορείς ημεδαπής και αλλοδαπής, για ενίσχυση της εξωστρέφειας και διεύρυνση της διαδραστικότητας του περιεχομένου του φορέα.
2) Η σφαιρική καλλιτεχνική παράδοση του νομού στην παραγωγή κάθε μορφής έργων τέχνης και τεχνικής, σε ειδικευμένα εργαστήρια, που συνδέονταν και με την Ευρώπη, ως αναμφισβήτητος περιρρέων καλλιτεχνικός χώρος.
3) Η ύπαρξη αρχαιολογικών χώρων, τα ανασκαφικά ευρήματα, τα Μουσεία, τα θέατρα – μαντεία, ως παράλληλα πολιτισμικά διαδραστικά σταθερά στοιχεία.
4) Το φυσικό περιβάλλον (Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου – Γεωπάρκα) και οι διατηρητέοι οικισμοί, ως μόνιμα φυσικά ερεθίσματα, εμπνεύσεων πλαστικών μορφών.
5) Η δημιουργία Σχολής Καλών Τεχνών και Τμήματος Εικαστικών Τεχνών και Επιστημών Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ως υψηλός χώρος θεραπείας πράξης και θεωρίας Τεχνών.
6) Η αύξηση του αριθμού των Πτυχιούχων Καλών Τεχνών και ιδιαίτερα Ηπειρωτών, σε σχολές ημεδαπής και αλλοδαπής, που επιθυμούν να εκθέσουν σε προβλεπόμενο ελεύθερο χώρο της Δημοτικής Πινακοθήκης ως επισήμου ιδρύματος.
7) Η αύξηση του αριθμού των δημιουργών πτυχιούχων και μη πτυχιούχων, που επιθυμούν να εκθέσουν και να γίνουν δωρητές.
8) Η μέριμνα περισυλλογής και διάσωσης έργων αποθανόντων καλλιτεχνών, ώστε να πιστοποιείται μορφολογικά και χρονολογικά η εικαστική κατατομή της περιοχής.
9) Η ιδιότητα του έργου τέχνης, ως αντικειμένου Παιδείας και Εκπαίδευσης. Είναι γνωστικό αντικείμενο και επομένως πρέπει να μελετηθεί και να διδαχθεί, για να διαμορφώσει απόψεις να κατευθύνει δραστηριότητες και υλοποιήσει εμπνεύσεις. Διδάσκεται πλημμελώς σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Ας αναφερθεί εδώ το μέγα σφάλμα της ακύρωσης της θέσης Σχολικού Συμβούλου Εικαστικών (ΠΕ8) στα Ιωάννινα με τους νέους σχεδιασμούς αναπροσαρμογής καθηκόντων τους. Θα μπορούσε ένα από τα κέντρα σχεδιασμού να είναι και τα Ιωάννινα όπου υπάρχει Πανεπιστημιακό Τμήμα Τέχνης αλλά και Παιδαγωγικών, ώστε να προωθείται η σχετική έρευνα.
10) Η πληθώρα των πολιτιστικών συλλόγων, που επιδίδονται περιστασιακά και σε εικαστικές δραστηριότητες.
11) Η πληθυσμιακή αύξηση της πόλεως και η επέκταση του χωροταξικού.
12) Η αύξηση των επισκεπτών και ιδιαίτερα των Σχολείων, λόγω των νέων συγκοινωνιακών αρτηριών, και η απαίτησή τους να έρχονται σε επαφή με το συνολικό κατά το δυνατόν περιεχόμενο της πινακοθήκης.
13) Η ύπαρξη και λειτουργία Συλλόγου Πτυχιούχων Ανωτάτων Σχολών Εικαστικών Τεχνών Ηπείρου, ο οποίος προτείνει την δημιουργία καλλιτεχνικού Σχολείου και νέας Πινακοθήκης, όπως από το καταστατικό του προβλέπεται.
14) Η κομβική θέση της Ηπείρου στα Βαλκάνια και Ευρώπη και η ως εκ τούτου διακίνηση, έργων τέχνης και ιδεών, μέσω ατομικών και ομαδικών εκθέσεων, με ανταλλαγές δημιουργών, διακρατικές συνεργασίες και θέσπιση εικαστικών σταθερών: (Ετήσια, Μπιενάλε, Πανηπειρωτική, Διαβαλκανική) σε συνεργασία και με τα περιβαλλοντικά προγράμματα, προγράμματα πολτισμού, και την UNESCO.
15) Πέραν όμως των πολιτισμικών είναι τα κοινωνικά, οικονομικά και εργασιακά οφέλη, καθώς μια Πινακοθήκη προδιαγραφών καλύπτει θέσεις εργασίας ειδικοτήτων π.χ. πολιτισμικής διαχείρισης, Ιστορίας Τέχνης, Αρχαιολογίας, Μουσειολογίας, Μουσειογραφίας, Μουσειοπαιδαγωγικής, Θεατρολογίας, Επιστημών Τέχνης, Εικαστικών κάθε ειδικότητας, Οικονομολόγων, Αρχιτεκτόνων, Μηχανικών, Επιστήμης Υλικών, Προγραμματιστών, Βιβλιοθηκονόμων, Εφαρμοσμένων Εργαστηρίων, Συντηρητών, Ειδικοτήτων Εγκαταστάσεων, Φυλάκων κ.λπ.
Είναι λάθος να υπάρχει αξιολογότατο εκθεσιακό υλικό και να είναι αποθηκευμένο αναμένοντας περιστασιακή έκθεση, όπως είναι λάθος να πραγματοποιούνται εκθέσεις σε χώρους προορισμένους για αμετακίνητα εκθέματα που πρέπει συχνά να αφαιρούνται, για εκθεσιακές περιστασιακές ανάγκες και να επανατοποθετούνται.
Η επιλογή του χώρου είναι ζήτημα ειδικών με βάση το χωροταξικό των Ιωαννίνων. Αναγκαία η ύπαρξη λεπτομερούς σχεδιαστικής πρότασης ικανής να καλύψει τωρινές αλλά και προβλεπόμενες μελλοντικές ανάγκες. Αναγκαία η μελέτη των ειδικών επί του θέματος κανονισμών, όπως και η θεώρηση άλλων Πινακοθηκών.
Αναγκαία επίσης και η προσαρμογή του τίτλου στις ξένες γλώσσες από GALLERY σε PINACOTHEQUE όπως απαιτεί η ιστορία του θεσμού.
Είναι λάθος η καταφυγή σε υπάρχοντα κτίρια που πρέπει να επισκευαστούν για τη συγκεκριμένη λειτουργία, με προτεραιότητα όπως συζητείται, το Παλαιό Πανεπιστήμιο, του οποίου πρέπει να ελεγχθεί η καταλληλότητα από κάθε πλευρά και ιδιαίτερα η στατική.
Σε κάθε περίπτωση κρίνεται αναγκαία και η εξεύρεση χώρου για την δημιουργία Καλλιτεχνικού Σχολείου, αφού η φύση του γνωστικού αντικειμένου των Εικαστικών είναι κατ’ εξοχήν πραξιακού χαρακτήρα, που απαιτεί ειδικούς χώρους και αυξημένα ωράρια εργαστηριακής διδασκαλίας.
Ασφαλώς υπάρχει ανάγκη ειδικών κονδυλίων. Ας γίνει μια αρχή για συζητήσεις και έκφραση γνωμών – προτάσεων από ειδικούς και ας κατατεθεί ως θέμα στα αρμόδια όργανα για διαμόρφωση τελικής απόφασης. Οι εξελίξεις τρέχουν και το αναφερόμενο θέμα τελεί εν αναμονή και υπνώσει επ’ αόριστον.
Ανάγκη λοιπόν και επείγουσα, η δημιουργία αξιοπρεπούς και συντεταγμένου χώρου της πρώτης επαρχιακής Πινακοθήκης της Ελλάδος μετά την Εθνική των Αθηνών.

* Ο κ. Μιχάλης Οικονομίδης είναι τ. Εκπαιδευτικός Τέχνης – Σχολικός Σύμβουλος – Γλύπτης.