22 ΙΟΥΛΙΟΥ 1942: Ημέρα που οι αντάρτες του Ναπ. Ζέρβα βγήκαν στα Ηπειρωτικά βουνά…

Η Ευρώπη στενάζουσα υπό το πέλμα του Ναζισμού και φασισμού κατάπληκτη παρακολουθεί τα ηρωικά κατορθώματα της Ελλάδας και αναπτερώνει πάλι τις ελπίδες της. Ο αγώνας της Ελλάδας ανατρέπει τα σχέδια του Χίτλερ και του Μουσολίνι, διότι δίδει τον απαιτούμενο χρόνο στους συμμάχους μας για να ανασυνταχθεί και να ετοιμασθούν για άμυνα…

Ακολουθούν οι ημέρες της εχθρικής κατοχής, αλλά οι Έλληνες δεν ήταν δυνατόν να λησμονήσουν την αποστολήν τους, και αρχίζουν την καθολική Αντίσταση εναντίον του εχθρού στις πόλεις και την ύπαιθρο.

Στην Ήπειρο την 22η Ιουλίου 1942 οι εθνικές ομάδες Ελλήνων Ανταρτών υπό την πεφωτισμένη ηγεσία του αειμνήστου Στρατηγού Ναπ. Ζέρβα, που είναι μια ημερομηνία και ο ένδοξος σταθμός κατά τον οποίο κάτω από τους ιερούς βράχους των Ηπειρωτικών βουνών η ελληνική ψυχή ύφανε για μια ακόμη φορά τον χρυσοκέντητο πέπλο των θρύλων της φυλής μας.

Ο θρυλικός Στρατηγός Ναπολέων Ζέρβας στα Ηπειρωτικά βουνά από Έλαφο – Δερβίζιανα – Πλαίσια κ.λ.π. ανεπέτασε την Σημαία της απολύτρωσης και διεκήρυξε προς τον Ελληνικό λαό και ολόκληρο τον κόσμο, ότι η Ελλάδα επαναστατεί εναντίον των τυρράνων, καλώντας όλους που πίστευαν σ’ αυτή και την ιστορίαν της να την ακολουθήσουν.

Η ελληνική ψυχή των Ελλήνων ξεσηκώνεται και οι ήρωες της Πίνδου του 1940 πυκνώνουν τα τμήματα των εθνικών Ανταρτικών ομάδων του Ναπ. Ζέρβα. 

Ο εμπνευστής και βασικός δημιουργός της Εθνικής Αντιστάσεως των ΕΟΕΑ – ΕΔΕΣ, ήταν ο Ναπολέων Ζέρβας, ο οποίος ως ηγέτης αυτοβούλως επωμίσθηκε το βάρος και την ευθύνη του απελευθερωτικού αγώνα στην υπόδουλη Ελλάδα την περίοδο 1940 – 1945.

Ο Ναπ. Ζέρβας γεννήθηκε στην Άρτα την 17 Μαΐου 1891 και πέθανε στην Αθήνα την 10ην Δεκεμβρίου 1957. Ήταν Σουλιώτης την καταγωγή. Τελειώνοντας το γυμνάσιο στην Άρτα και βλέποντας έναντι του Αράχθου ποταμού να κυματίζει η τουρκική Σημαία κατατάσσεται εθελοντικά ως λοχίας στο 3/40 Σύνταγμα ευζώνων της Άρτας και στην συνέχεια το 1913 με εξετάσεις εισήλθε στη Σχολή Ευελπίδων και το 1914 εξήλθεν ως Ανθυπολοχαγός Πεζικού. Έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912 – 1913, στον πόλεμο 1916 – 1920 και στην Μικρά Ασία 1921 – 1922 όπου διακρίθηκε για την τόλμη και την απαράμιλλη γενναιότητά του και τις ηρωικές πράξεις του στο πεδίο της μάχης, οπότε προήχθηκε επ’ ανδραγαθία στους βαθμούς του Ταγματάρχου, του απονεμήθηκε το Αριστείο Ανδρείας και ο Πολεμικός Σταυρός.

Ως αρχηγός των εθνικών Ανταρτικών Ομάδων ΕΔΕΣ στην Ήπειρο ο Στρατηγός Ναπ. Ζέρβας αρχίζει αγώνα σκληρό και διμέτωπο και καταφέρνει συνεχή και αλλεπάλληλα πλήγματα κατά των Ιταλών και Γερμανών. Καλείται και προβαίνει περί ώραν 01,30 της 25ης Νοεμβρίου 1942 στην Ιστορική ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, γεγονός που είχε παγκόσμια απήχηση διότι συνέτεινε στο να κερδηθεί ο πόλεμος από πλευράς των συμμάχων, διότι η αποστολή εμψύχου και άψυχου υλικού εκ μέρους των Γερμανών και Ιταλών στο μέτωπο της Αφρικής ανεστάλη επι (47) ολόκληρες ημέρες, και έδωσε τούτο τον καιρό στις Συμμαχικές Δυνάμεις να ανθέξουν το βάρος της εχθρικής επίθεσης, να ανασυνταχθούν να εφοδιασθούν σε άνδρες και πολεμοφόδια και να εξαπολύσουν στη συνέχεια θυελλώδη αντεπίθεση, με κατάληξη την εκμηδένηση της Γερμανο – Ιταλικής απειλής στο Αφρικανικό μέτωπο… 

Στους αγώνες αυτούς του Ζέρβα εβοήθησαν λαβόντες χώρα από όλα τα μέρη της χώρας μας (π.χ. η προσωπική φρουρά ήταν Κρήτες στρατιώτες του έπους 1940 που έμειναν με την οπισθοχώρηση στην Ήπειρο).

Η διεξαγωγή όμως του Τιτανείου αυτού αγώνα εκ μέρους των Εθνικών Ανταρτικών Ομάδων ΕΔΕΣ εναντίον των Γερμανών απήτησε πολλές θυσίες και πολύ αίμα. Καταστροφές υπέστησαν οι οικίες και οι περιουσίες των Εθνικών Αγωνιστών και είναι απερίγραπτη η δυστυχία που έπληξε χιλιάδες οικογένειες της περιοχής που έχασαν τους προστάτες τους, ή δέχτηκαν αυτούς αναπήρους επιστρέψαντας μετά την εκτέλεση του υψίστου προς την πατρίδα καθήκοντος. Μέγας αριθμός Ηπειρωτών Αγωνιστών και κυρίως χωριών πέριξ της Κανέτας, Σκλίβανη – Πεστά – Βαρυάδες – Πεντόλακος Μουσιωτίτσα κ.λ.π., μιας περιοχής που αποτέλεσε την βάση της εθνικής Αντίστασης των ΕΟΕΑ – ΕΔΕΣ ΝΑΠ. ΖΕΡΒΑ και τον ακρογωνιαίο λίθο της Άμυνας του Έθνους την εποχή αυτή στην Ήπειρο…

Μεταξύ 9ης και 10ης Σεπτεμβρίου 1944 οι Γερμανοί ετοιμάζονται για αποχώρηση από την Ελλάδα και είχαν συγκεντρωθεί στο οροπέδιο των Ιωαννίνων περίπου (65.000) Στρατός Γερμανικός, επικοινωνούν με το Αρχηγείο των ΕΟΕΑ – ΕΔΕΣ και τον αρχηγό της Συμμαχικής Αποστολής στην έδρα του Ζέρβα τον Βρετανό Αντ/ρχη Τομ Μπάρνες και ζητούν σύμφωνο μη επιθέσεως για αποχώρηση από την Ελλάδα. Ο Ζέρβας ζήτησε την άνευ όρων παράδοση όλων των υπό τις διαταγές του Φονς Λάνας Γερμανικών Δυνάμεων. Ο Γερμανός Στρατηγός Φονς Λάνς δεν δέχτηκε.

Τότε οι δυνάμεις των ΕΟΕΑ – ΕΔΕΣ Ν. Ζέρβα μετά το σφυροκόπημα των αποχωρούντων Γερμανών κατορθώνουν και εισέρχονται θριαμβευτικά ως απελευθερώτριες των πόλεων της Ηπείρου, και έτσι: Η Άρτα απελευθερώνεται από την 1η ταξιαρχία με Διοικητή τον Αντ/ρχη Κωνσταντόπουλο Κων/νο. 

Η Φιλιππιάδα – Στεφάνη – Λούρος απελευθερώνονται από το 24 Σύνταγμα με Διοικητή τον Παπαδάτο Χρήστο.

Η Παραμυθιά – Μενίνα απελευθερώνονται από την Χης Μεραρχία και το 3/40 Σύνταγμα με Διοικητάς Καμάρα Β και επίλαρχο Αγόρο Γεώργιο.

Η Λευκάδα από 25 Σύνταγμα των ΕΟΕΑ – ΕΔΕΣ.

Στις 14-8-1944 αιφνιδιαστικά οι Γερμανοί επιτίθενται στο 3/40 σύνταγμα ευζώνων Δωδώνης στον αυχένα Μπαουσιών. Το 3/40 Σ,Ε, με δύο (2) αξιωματικούς νεκρούς κατόρθωσε να κρατήσει τις θέσεις του. Η επιχείρηση έγινε για να δημιουργθεί χώρος ασφαλείας των συγκεντρωθέντων Γερμανικών Δυνάμεων στο υψίπεδο των Ιωαννίνων.

Την 14-7-1944 Γερμανική Δύναμις 400 περίπου ανδρών επετέθηκε από Μενίνα προς Σέλιανη και Σκουπίτσα Παραμυθιάς. Σύμφωνα με πληροφορίες στη μάχη αυτή ο εχθρός είχε 24 νεκρούς, από τους οποίους οι (11) ήσαν Τουρκαλβανοί.

Την 17 – 18 Αυγούστου 1944 στο Στρατηγείο μέσης Ανατολής δίδει εντολή οι εθνικές ομάδες του Ζέρβα να καταλάβουν τον οδικό κόμβο της γέφυρας Μενίνας φρουρούμενος παρά τάγματος Γερμανών και 100 – 150 Τουρκαλβανών. Κατά τις 17 -18 Αυγούστου επιτίθενται και καταλαμβάνουν τούτον φονευθέντων ή αιχμαλοτισθέντων όλων των Γερμανών, παραδοθέντων τότε (101) αιχμαλώτων Γερμανών στο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής. Κατά την μάχη αυτήν φονεύθηκε ο Άγγλος Ταγ/ρχης Ουάλλας, εξάδερφος του υπουργού εξωτερικών κ. Ήντεν. Περιήλθεν εις χείρας των ΕΟΕΑ – ΕΔΕΣ αρκετό πολεμικό υλικό και 150 άλογα κέλητες.

Την εποχή αυτή η ΙΙΙ Μεραρχία με το τάγμα Κράψης υπό τον λοχαγό Γ. Περίδη επετέθηκε σκληρά εναντίον Γερμανικής φάλαγγος αυτ/των στην περιοχή Μετσόβου και Δρίσκου και κατέστρεψε πολλά εξ’ αυτών. 

Σκληρές μάχες δίδει το τάγμα Κράψης τον μήνα Σεπτέμβριο μέχρι 14-10-1944 στις Σαράντα Ράχες Δαφνούλας όπου οι Γερμανοί είχαν επι σειρά ημερών πολλούς νεκρούς.

Στις 10-10-1944 πληροφορείται ο ΕΔΕΣ εξ Ιωαννίνων ότι οι Γερμανοί ετοιμάζονται να εκκενώσουν την πόλη. Ο Γενικός Αρχηγός του Ε,Δ,Ε,Σ, διατάσσει την VIII Μεραχία και χτυπά τους υποχωρούντας προς Βορρά Γερμανούς κατά μήκος της εθν. Οδού Ιωαννίνων – Καλπάκι. Τμήματα της ΙΙΙ Μεραρχίας των ΕΟΕΑ – ΕΔΕΣ κατέλαβαν το νησί της λίμνης των Ιωαννίνων. 

Την 12ην και 13ην Οκτωβρίου 1944 οι Γερμανοί πιέζονται ασφυκτικά στα Ιωάννινα από τις ΕΟΕΑ – ΕΔΕΣ που έφθασαν στα προάστια της πόλεως, ενώ προς ΝΟΤΟ οι Γερμανοί κρατούν ακόμη το ύψωμα Μπιζανίου, το οποίο δεσπόζει τον κάμπο των Ιωαννίνων.

Το εσπέρας την 12ην Οκτωβρίου 1944 το ραδιόφωνο του Λονδίνου ανήγγειλε ότι η Αθήνα και  Πειραιάς βρίσκονται υπό τον έλεγχο των Βρετανών Κομμάντος που είχαν πέσει το πρωί στον Ισθμό της Κορίνθου.

Στις 14-10-1944 πέφτει το Μπιζάνι στα χέρια των ΕΟΕΑ – ΕΔΕΣ του Συντάγματος Ξηροβονίου και ο Διοικητής του Αλ. Παπαδόπουλος διατάσσει την καταδίωξη και εισέρχεται πρώτος στα Ιωάννινα έτσι η κατάληψη της πόλης γίνεται από το Σύνταγμα Ξηροβουνίου την 3.10 ώρα της 15-10-1944.

Η VIII Μεραρχία με Διοικητή τον Αντ/ρχη Κωνσταντινίδη Απόστολο καταδιώκει τους Γερμανούς προς βορρά μέχρι Καλπάκι, όπου συνάντησε την αντίσταση του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ.

Μετά την απελευθέρωση την 23 Ιουλίου 1946 η Δ’ Αναθεωρητική Βουλή των Ελλήνων με ψήφισμα που εγκρίθηκε από όλα τα κόμματα αναγνώρισε την Εθνική Αντίσταση του Ζέρβα και τους Αγωνιστές του Άξιους Τιμής και εξέφρασε προς αυτούς την ευγνωμοσύνη του Έθνους.