Η Απελευθέρωση της Τριπολιτσάς…

Πριν προχωρήσουμε στα γεγονότα γύρω από το μεγάλο αυτό κατόρθωμα των επαναστατών του 1821, πρέπει να γίνει μία διευκρίνιση – διόρθωση του όρου άλωση.
Κακώς, κάκιστα επικράτησε να λέγεται και κυρίως να γράφεται σε βιβλία «Η άλωση της Τριπολιτσάς». Κακώς επικράτησε ο όρος αυτός, σαν να ήταν οι πρόγονοί μας ξένοι κατακτητές. Οι Τούρκοι ήταν κατακτητές και οι Έλληνες την απελευθέρωσαν. Δεν ήταν ξένη πόλη και την άλωσαν

οι Έλληνες, την απελευθέρωσαν ή απλά την ελευθέρωσαν.
Η διεξαγωγή του αγώνα, όπως την είχε στο μυαλό του ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, όπως την είχε σχεδιάσει και με την ακλόνητη θέλησή του την είχε επιβάλει, δείχνει ότι ο αγώνας έγινε σύμφωνα με τις αρχές της Υψηλής Στρατηγικής του Γέρου του Μοριά.
Ο Κολοκοτρώνης από την αρχή του Μεγάλου Αγώνα πρότεινε σχέδιο συγκεντρωτικό. Συγκεκριμένα, ο Γέρος του Μοριά ήθελε να συγκεντρωθούν γύρω από την Τριπολιτσά όλες οι επαναστατικές δυνάμεις, να σχηματίσουν κλοιό και να την εξαναγκάσουν σε παράδοση. Οπότε πέφτοντας το κέντρο, θα έπεφταν και τα γύρω κάστρα. Αντίθετα, οι άλλοι οπλαρχηγοί πρότειναν αποκεντρωτικό σχέδιο. Ήθελαν να προηγηθεί η πτώση των περιφερειακών φρουρίων και κατόπιν όλες οι επαναστατικές δυνάμεις να στραφούν προς την Τριπολιτσά.
Όμως, αν ακολουθούσαν το σχέδιο αυτό, θα γινότανε διάσπαση των επαναστατών, πολυαρχία και κυρίως απώλεια χρόνου, που θα έδινε τη δυνατότητα στον Χουρσίτ να ενισχύσει την Τριπολιτσά.
Ευτυχώς, η επιμονή, το κύρος και η πειθώ του Κολοκοτρώνη επιβλήθηκαν και γύρω από την Τριπολιτσά άρχισε να σχηματίζεται ένας πολιορκητικός κλοιός από στρατόπεδα, πράγμα που έδωσε τη δυνατότητα στις άτακτες επαναστατικές δυνάμεις να οργανωθούν στοιχειωδώς σε βάσεις τακτικού στρατού να στερεώσει μία πειθαρχία και να γνωρίσουν όλοι οι αγωνιστές τη σημασία της αλληλοκάλυψης κατά τις μάχες. Ο Κολοκοτρώνης υπήρξε ο εγκέφαλος που οδηγεί και εμψυχώνει το επαναστατημένο έθνος. Οδήγησε πλήθη άοπλα, ανθρώπων που δεν είχαν ρίξει ούτε μία ντουφεκιά. Τους οδήγησε στο φοβερό κέντρο του εχθρού, την Τριπολιτσά.
Έδωσε στον αναρχούμενο στην αρχή αγώνα τη μορφή πολέμου. Έτσι, μέσα σε λίγους μήνες, η Ελληνική Επανάσταση με την απελευθέρωση της Τριπολιτσάς, έγινε κυρίαρχος της Πελοποννήσου. Και τότε μόλις η Ευρώπη και η ίδια η Τουρκία πήραν στα σοβαρά την εξέγερση των Ελλήνων.
Οι πρώτες οδηγίες που έδωσε απέβλεπαν στην οχύρωση όλων των καταλλήλων θέσεων γύρω από την Τριπολιτσά. Έτσι, εάν οι Τούρκοι επιχειρούσαν έξοδο για να διαλύσουν τους επαναστάτες, θα μπορούσαν εύκολα να τους αντιμετωπίσουν. Η ορθότητα αυτής της στρατηγικής του Γέρου αποδείχτηκε στις 13 Μαΐου 1821 με την περίλαμπρη νίκη στο Βαλτέτσι, που ήταν η πρώτη σημαντική νίκη των επαναστατών.
Δεύτερη νίκη είχαν στις 18 Μαΐου στα Δολιανά Αρκαδίας. Τότε ο Νικήτας Σταματελόπουλος ονομάστηκε Νικηταράς ο Τουρκοφάγος…
Μετά τη μάχη στο Βαλτέτσι ο Κολοκοτρώνης συνέλαβε στο στρατηγικό μυαλό του την κατασκευή της Γράνας. Δηλαδή την κατασκευή μιας τάφρου, ενός χαντακιού σε σχήμα πετάλου, που τα άκρα του θα έκλιναν προς τα τείχη της Τριπολιτσάς.
Έτσι, δημιουργήθηκε μια τανάλια γύρω από την πόλη. Έδωσε εντολή στον Θ. Καρδαρά να στείλει γράμματα στα γύρω χωριά να έρθουν αμέσως οι κάτοικοι με αξινάρια και φτυάρια.
Διακόσιοι χωρικοί έφθασαν εκεί. Η γράνα τελείωσε μέσα σε τρεις μέρες και από αυτήν ονομάστηκε η περιοχή Γράνα. Όταν την είδαν οι Τούρκοι είπαν: «Ακόμα δεν έκαμαν οι παλιοραγιάδες ζάπι τον τόπο και από τώρα τον μοιράζονται». Δεν αντιλήφθηκαν το σκοπό της σκαφής και νόμισαν ότι οι Έλληνες μοιράζονται τη γη…
Το σκοπό της σκαφής αυτής τον αντιλήφθηκαν όταν ο αδελφός του Κεχαγιάμπεη με ισχυρή δύναμη επιχείρησε έξοδο για προμήθεια εφοδίων. Όταν επιχείρησαν να περάσουν την γράνα δέχτηκαν επίθεση από πολλά σημεία. Τον θόρυβο και τη σύγχυση της μάχης μεγάλωνε το πλήθος των φορτωμένων ζώων με ό,τι πήραν από τα χωριά.
Επιτέλους οι Τούρκοι κάμφτηκαν. Έτρεχαν πανικόβλητοι προς την πόλη και σε λίγο κλείστηκαν πάλι στην Τριπολιτσά, αφού άφησαν στη Γράνα περί τους τετρακόσιους νεκρούς και όλα τα φορτηγά τους. Από τους Έλληνες φονεύτηκαν τριάντα και τραυματίστηκαν αρκετοί. Το αποτέλεσμα της μάχης της Γράνας δεν ήταν μία νέα νίκη ελληνική απλώς. Εσήμανε τον τέλειο αποκλεισμό της Τριπολιτσάς.
Στο Βαλτέτσι δοκιμάστηκε η αντοχή και η ικανότητα των Ελλήνων απέναντι σε υπέρτερες δυνάμεις. Μεταξύ των Δολιανών και των Βερβαίνων εκμηδενίστηκε ο κίνδυνος και η απειλή της ενόπλου δύναμης των Τούρκων του κέντρου. Και με τη μάχη της Γράνας κλείστηκαν οριστικά οι πύλες της πολιορκημένης Τριπολιτσάς!
Ο Τουρκικός στρατός επέστρεψε στην Τριπολιτσά σε χειρότερη κατάσταση από τις δύο προηγούμενες πολύνεκρες μάχες. Εκεί είχε χάσει πολλούς άνδρες και πολεμικό που θα ήταν αρκετό για ολόκληρη την εκστρατεία της Πελοποννήσου. Αλλά από τη μάχη της Γράνας επέστρεψε πολύ πεσμένο το ηθικό. Δεν του ήταν πλέον δυνατό να ξεμυτίσει έξω από τα τείχη. Του κόπηκαν οριστικά οι συγκοινωνίες και οι ελπίδες της συντήρησης από τα γύρω από την πόλη χωριά, όπου υπήρχαν ποιμενικές μονάδες και σιτάρι. Δεν είχαν καν μετά τη νέα συμφορά επαρκή ζώα για τις μεταγωγικές υπηρεσίες, αν τυχόν ήθελαν να επιχειρήσουν νέα απελπιστική έξοδο.
Ο Κεχαγιάμπεης είχε χάσει πλέον κάθε ελπίδα. Και εκείνο που τον απασχολούσε περισσότερο και από τη νέα φθορά του στρατού του ήταν η δοκιμασία της έλλειψης τροφών που θα αντιμετώπιζε πολύ γρήγορα η πόλη και που θα επιδείνωνε την πολιορκία. Όλα όσα μεταφέρονταν από τα χωριά που άρπαξαν, σακκιά με σιτάρι, γιδοπρόβατα, βούτυρο και τυρί εγκαταλείφτηκαν στην πεδιάδα μαζί με τα ζώα και έγιναν λάφυρα των Ελλήνων. Η Τριπολιτσά έμπαινε πλέον στο θλιβερό τελευταίο στάδιο των πολιορκημένων και εντελώς αποκλεισμένων υπό του εχθρικού στρατού πόλεων. Της έλλειψης τροφών. Ήταν τώρα υποχρεωμένη να συντηρηθεί από το ίδιο της το αίμα…
Τη νέα αυτή κατάσταση αντιλήφθηκαν και οι κρατούμενοι στη φυλακή του διοικητηρίου Έλληνες. Οι Τούρκοι άλλαξαν απέναντί τους στάση. Μουσουλμάνοι εξαγριωμένοι από το θράσος των κλεφτών και των ραγιάδων να πολιορκήσουν την Τριπολιτσά και που πριν από λίγο καιρό θα έβλεπαν με ευχαρίστηση τους Έλληνες ομήρους παλουκωμένους, έδειχναν τώρα συγκατάβαση απέναντί τους.
Ο σπουδαιοφανής Σουλεϊμάναγας από το Φανάρι, λίγες ημέρες μετά τη μάχη της Γράνας, πλησίασε στο παράθυρο του κρατητηρίου και ρώτησε με φωνή συμπάθειας: «Τι κάνετε;». Τι να κάνουμε; του απάντησε ο Παπαλέξης. Βλέπεις σε ποια κατάσταση βρισκόμαστε.
Ο Τούρκος κούνησε το κεφάλι του και είπε: «Και εμείς επήγαμε στου Λουκά (χωριό) για να πάρουμε ζαερέ και περάσαμε μεγάλον κίνδυνο. Γιατί όταν γυρίζαμε είχαν οι Ρωμαίοι πιασμένη μια γράνα και μας εχάλασαν πολύ ασκέρι. Δεν μου λες Παπαλέξη τι γυρεύουν αυτοί οι Ρωμαίοι που μαζώχτηκαν τριγύρω στο κάστρο;». Θα το βρουν, αγά μου, αυτό που γυρεύουν, απάντησε ο Παπαλέξης. –Νισιαλά. Θα το βρουν, είπε και ο Αγάς.
Έπειτα ο Σουλεϊμάναγας συμπλήρωσε απευθυνόμενος στον Θεοδωράκη Δεληγιάννη: «Εδώ έξω στου Ματζαγρα είχαμε τόπο κι εμαζώναμε λίγα λάχανα. Ήρθ’ ο αδερφός σου Δημητράκης και τώπιασε και τώρα δεν μπορούμε να βγούμε ούτε από την πόρτα.
Η πόλη άρχισε να αγωνιά. Τι θα απογίνονταν η πόλη; Δεν υπήρχε ελπίδα να σωθεί παρά μόνον αν ο προφήτης έκανε το θαύμα του. Γινότανε δεήσεις στα τζαμιά. Έβλεπαν πλέον όλοι να αιωρείται πάνω από την πόλη απειλητική μία αδυσώπητη σπάθη. Η σπάθη του Θεοδ. Κολοκοτρώνη. Αυτός ήταν ο νικητής τους και ο τρόμος τους.
Στον Ελληνικό λαό μιλούσαν με θαυμασμό για τη μεγάλη επιτυχία του Κολοκοτρώνη να καταστήσει τόσο στενή την πολιορκία της Τριπολιτσάς. Οι Τούρκοι αποφάσισαν να κάμουν τις τελευταίες τους προτάσεις και ίσως και νέες υποχωρήσεις για να επιτύχουν την παράδοση της πόλης με συνθήκη και να μη πέσουν στα χέρια των νικητών χωρίς καμιά εγγύηση για τη ζωή τους.
Ήταν η 23 Σεπτεμβρίου 1821, ημέρα Παρασκευή. Ο Κεχαγιάμπεης είχε καλέσει όλους τους ντόπιους Τούρκους σε σύσκεψη στο σεράι τις πρωινές ώρες, για να ληφθούν οριστικές αποφάσεις. Αλλά συνέβη γεγονός που οφείλονταν στην πρωτοβουλία και το κατόρθωμα Έλληνα οπλίτη, που ανέτρεψε όλα τα σχέδια και που ούτε οι Τούρκοι το περίμεναν, ούτε οι Έλληνες αρχηγοί το είχαν προβλέψει για την ημέρα αυτή.
Ο Μανώλης Δούνιας που είχε με τους στρατιώτες του τη φύλαξη μιας πύλης του τείχους, τις τελευταίες ημέρες είχε αναπτύξει σχέσεις με Τούρκους που βρισκότανε στον κοντινό προμαχώνα. Έπιασε κουβέντα με ένα γνωστό του Τούρκο. Κάποια στιγμή συνεννοημένος με άλλους συνέλαβαν τον Τούρκο. Έτρεξαν και άλλοι και αναρριχήθηκαν με σχοινιά και άνοιξαν την πύλη και άρχισαν να μπαίνουν Έλληνες στην πόλη. Ήταν η ώρα εννιά το πρωί. Αμέσως άνοιξε διάπλατα η καστρόπορτα και οι ορμήσαντες άνοιξαν όλες τις πύλες.
Οι Τούρκοι οι συγκεντρωμένοι στο σεράι έμειναν εμβρόντητοι, όταν άκουσαν τους πρώτους πυροβολισμούς και όταν είδαν ότι το παλάτι το χτυπούσαν τα κανόνια. Κατόρθωσαν ταχύτατα οι Έλληνες να κυριεύσουν τους περισσότερους προμαχώνες.
Εκείνη τη στιγμή, όμως, δεν πολεμούν οι αγωνιστές του 1821. Μπροστά τους βλέπουν τις σκιές μυριάδων προγόνων τους. Βγαίνουν από τους τάφους αναρίθμητα πλήθη των θανατωθέντων στο διάστημα τετρακοσίων χρόνων. Όλοι αυτοί την ώρα εκείνη ξερίζωσαν από τα στήθη των πολεμιστών κάθε ίχνος ευσπλαχνίας. Οι νεκροί πρόγονοί τους με τα ψυχρά τους χέρια βγάζουν από τις καρδιές τους κάθε ίχνος οίκτου. Η δουλειά αιώνων είχε σκληρύνει την καρδιά των Ελλήνων μαχητών και έκαμε το μίσος κατά των Τούρκων αδιάλλακτο.
Έτσι, οι σκοτωμοί ήταν ανελέητοι. Υπολογίζονται σε δέκα χιλιάδες οι νεκροί Τούρκοι. Όρμησαν όλοι προς κάθε κατεύθυνση τουφεκίζοντας και σκοτώνοντας. Ο Ακαδημαϊκός Διον. Κόκκινος γράφει «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ» Τόμος 3ος, σελ. 317: Συγχρόνως (οι Έλληνες) επετίθεντο κατά των Εβραίων της πόλεως με την ιδίαν μανίαν. Είχαν ενθυμηθή την εναντίον των Ελλήνων δράσιν των Εβραίων της Κωνσταντινουπόλεως, της Σμύρνης και του Αϊβαλί. Εκεί επληρώνοντο τα εγκλήματα γενεών παρελθουσών, αιώνων και του τραγικού παρόντος και εξωφλούντο οι λογαριασμοί φυλών… Κάθε ανθρώπινο αίσθημα είχε κοιμηθή εις τα στήθη των νικητών…».
Με την απελευθέρωση της Τριπολιτσάς επαγιώθηκε η Επανάσταση, διότι το εσωτερικό της Πελοποννήσου ήταν τελείως ελεύθερο. Οι οπλαρχηγοί με τα πλούσια λάφυρα όπλισαν τα μαχαίρια και τις σφεντόνες. Το ηθικό του στρατού εξυψώθηκε περισσότερο.