Νεκρομαντείο και μοναστήρι ενώνουν τον προ και τον μετά Χριστόν κόσμο!
• Μέσα στο μνημείο των ειδωλολατρικών δοξασιών, στο νεκρομαντείο του Αχέροντα (ή αλλιώς Εφύρας) και μάλιστα στο κέντρο του, σώζεται ο ναός της μονής του Ιωάννου του Προδρόμου (μαζί με νεκροταφείο), που είναι κτίσμα του 18ου αιώνα.
Κάτω από το ναό, ανακαλύφτηκε, κατά τις ανασκαφές, 1958 έως το 1964 και 1975 έως το 1977, από τον αείμνηστο καθηγητή Σ. Δάκαρη, το περίφημο νεκρομαντείο του Αχέροντα, κοντά στο χωριό Μεσοπόταμος της Πρέβεζας (στην αρχαιότητα το ιερό υπαγόταν στη Θεσπρωτία, όπου κατοικούσαν οι Θεσπρωτοί, ένα από τα πρώτα ελληνικά φύλα που εγκαταστάθηκαν στην Ήπειρο, γύρω στο 2000 π.Χ.).
Πολλές πληροφορίες δεν υπάρχουν για τη Μονή αυτή, ούτε ένδειξη ότι οι κτήτορες γνώριζαν για τη λειτουργία του νεκρομαντείου, αφού ήρθε στο φως αργότερα, ωστόσο η χωροταξική διάταξη του σημείου ευνοούσε την ανέγερση μοναστηριακού συγκροτήματος.
Στο ανάκτορο του Άδη…
Οι ιδρυτές τους, άθελά τους ίσως, έδωσαν ορθόδοξη διάσταση σε χώρο, όπου, τα αρχαία χρόνια, σύμφωνα με τη μυθολογία, υπήρχε το ανάκτορο του Άδη και της Περσεφόνης, και εμφανίζονταν τα φαντάσματα των νεκρών για να επικοινωνήσουν με τους ζωντανούς. Οι κτήτορες μέσα στην «κόλαση», που εκπροσωπούσε το μαντείο δημιούργησαν λίγο «ουρανό», λίγο «παράδεισο»! Το μοναστήρι γνώρισε μικρή περίοδο ακμής και ο αύλειος χώρος του χρησιμοποιούνταν ως κοιμητήριο. Bόρεια, νότια και ανατολικά του κυρίως αρχαίου ιερού αναγνωρίζονται μικρότερα δωμάτια και διάδρομοι που χρησίμευαν για την ψυχική και σωματική προετοιμασία των επισκεπτών, δεδομένου ότι η επαφή των ζωντανών με τους νεκρούς δεν ήταν ακίνδυνη.
Oι χώροι αυτοί, καθώς και το κυρίως ιερό, χρονολογούνται στα τέλη του 4ου-αρχές 3ου αι. π.X. Aργότερα, στα τέλη του 3ου αι. π.X., όταν η φήμη του ιερού μεγάλωσε, προστέθηκαν δυτικά του αρχικού συγκροτήματος, γύρω από μία κεντρική αυλή, αποθήκες και χώροι διαμονής για τους ιερείς και τους επισκέπτες. Πάρα πολλά είναι τα ευρήματα που χρονολογούνται σ’ αυτή την εποχή και μαρτυρούν την ευημερία του ιερού. Tο σημαντικότερο όμως προέρχεται από την υπόγεια αίθουσα, την ιερή κρύπτη. Πρόκειται για τα υπολείμματα μιας μηχανής, ενός είδους γερανού, που το χρησιμοποιούσαν για την εμφάνιση των ειδώλων των νεκρών στους προσκυνητές.
Tο τέχνασμα αυτό, σε συνδυασμό με τις παρενέργειες της ειδικής δίαιτας (κουκιά και λούπινα) στην οποία υποβάλλονταν οι προσκυνητές, δημιουργούσε τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την επικοινωνία με τις ψυχές των νεκρών.
Φεύγοντας, οι επισκέπτες του ιερού ακολουθούσαν διαφορετικό δρόμο και έπρεπε να τηρήσουν σιγή για όσα είδαν και άκουσαν, για να μη διαπράξουν ασέβεια απέναντι στις θεότητες του Kάτω Kόσμου. Πυρπολήθηκε το 167 π.Χ., οπότε και τελείωσε η λειτουργία του.
Ο συμβολισμός της Μονής…
Η Μονή του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, πάνω στα ερείπια του νεκρομαντείου, δείχνει το μεγάλο προνόμιο, που έχουμε: Να είμαστε Χριστιανοί, δηλαδή τέκνα φωτός. Και αποτελεί το μοναστήρι μια σαφή μαρτυρία ότι η ζωή κοντά στο Χριστό δεν είναι άνοστη, αμύριστη, ανέκφραστη και ασυμπάθιστη. Δεν είναι μια ζωή αποστειρωμένη από κάθε αίσθημα, από κάθε πνευματικό σκίρτημα, από κάθε ζέστα καρδιάς. Αντίθετα η ζωή κοντά στο Χριστό είναι ένας καθρέπτης αψεγάδιαστης ομορφιάς. Το όλο σκηνικό, νεκρομαντείο και μοναστήρι μαζί, αποτυπώνει σε σμίκρυνση τον προ και τον μετά Χριστόν κόσμο. Και παραπέμπει στο σκότος της αμαρτίας από τη μία και στη λάμψη του ελέους του Χριστού από την άλλη.
Η.Μ.
