Ο θρησκευτικός διωγμός στην Αλβανία μέσα από σπάνια αρχειακά έγγραφα

• Αρχειακά έγγραφα, που αποκαλύπτουν το σκληρό θρησκευτικό διωγμό στην Αλβανία την περίοδο του αθεϊστικού καθεστώτος (1967-1970), παρουσιάστηκαν πρόσφατα στις εγκαταστάσεις του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Τιράνων, με τη συμμετοχή των εκπροσώπων των θρησκευμάτων (εκ μέρους της Ορθόδοξης Εκκλησίας ήταν παρών ο Μητροπολίτης Κορυτσάς κ. Ιωάννης).
Το υλικό φέρνει στο φως συγκεκριμένα στοιχεία για τις διώξεις σε βάρος των Ορθοδόξων, των Καθολικών, των Μουσουλμάνων και των Μπεκτάσι. Πρόκειται για έγγραφα, που συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον πολλών μελετητών, προκειμένου να αναδειχθούν όλες οι πτυχές της σκοτεινής αυτής περιόδου, όπου τα θρησκεύματα μπἠκαν στο στόχαστρο της εξόντωσης, αφού θεσμοθετήθηκε με διάταγμα στις 22-11-1967 η αθεΐα στο κράτος. Σημοτοδοτήθηκε η κορύφωση του «πολέμου κατά της θρησκείας», που είχε ξεκινήσει από την εγκαθίδρυσή της το 1945 η κομμουνιστική εξουσία.

Σκληρές διώξεις...
Χριστιανικές εκκλησίες, ορθόδοξες και καθολικές, και μουσουλμανικά τεμένη, λεηλατήθηκαν, άλλαξε η χρήση τους ή γκρεμίστηκαν, ενώ τα στελέχη και τα μέλη των θρησκειών πέρασαν τα πάνδεινα σε εξορίες και φυλακές, ενώ πολλά από αυτά πέθαναν, είτε γιατί εκτελέστηκαν, είτε γαιτί δεν άντεξαν τα βασανιστήρια. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας διαλύθηκε εντελώς. Την εποχή εκείνη είχε, εκτός της Αρχιεπισκοπής, τρεις ακόμη Επισκοπές, 19 αρχιερατικές περιφέρειες, 330 ενορίες και 25 μονές (χωρίς όμως μοναστικές αδελφότητες). Ο κλήρος αποσχηματίστηκε με τη βία. Υπήρξε βάναυση καταπίεση, με εξορίες, φυλακίσεις και θανατώσεις ιερέων και πιστών. Έκλεισαν όλοι οι ναοί και τα μοναστήρια, μεγάλος αριθμός απ’ αυτούς κατεδαφίσθηκε, άλλοι μετατράπηκαν σε μουσεία, αποθήκες, μηχανουργεία, στάβλους, στρατώνες κ.ά. Η εκκλησιαστική περιουσία (γη, ιερά σκεύη, αρχεία) δημεύθηκε. Η παραμικρή έκφραση θρησκευτικής πίστεως, ὀπως η διατήρηση εικόνων, το άναμμα καντηλιών, τα πασχαλινά αυγά, τιμωρούνταν αυστηρότατα.

Η αξία των αρχειακών εγγράφων
Η αξία των αρχειακών εγγράφων είναι μεγάλη, αφού φωτίζουν αθέατες πλευρές του απόλυτου διωγμού και εστιάζουν στις συζητήσεις του Χότζα με τον Στάλιν για το «θρησκευτικό ζήτημα», στην ντιρεκτίβα του δικτάτορα προς τις κομματικές οργανώσεις για το πώς θα σχεδιάσουν και θα υλοποιήσουν το ξερίζωμα της θρησκείας από τον πληθυσμό, αλλά και τη σχέση των διώξεων με την πολιτιστική επανάσταση στην Κίνα.
Με την άνοδο των κομμουνιστών στην εξουσία, το ’44, ο Χότζα ακολούθησε το «σοβιετικό μοντέλο», επιβάλλοντας στην εκκλησιαστική ιεραρχία πειθήνια όργανά του. Ο Στάλιν, όπως φαίνεται από τα γραφόμενα του Χότζα, τον συγκρατούσε, προκειμένου να μην έρθει σε αντίθεση με μεγάλο μέρος του πληθυσμού και αυτό δεν συνέφερε. Μάλιστα τον παρότρυνε: «Μην παίρνεις μέτρα. Η θρησκεία έχει βαθιές ρίζες στη συνείδηση και την ψυχολογία του λαού, θα έχεις προβλήματα».
Όταν όμως ο Στάλιν πέθανε και έγινε η στροφή του Χότζα προς το Πεκίνο, εφαρμόζεται το σχέδιο αφανισμού των θρησκευτικών κοινοτήτων, προικειμένου να «θεραπεύσει» τους «δηλητηριασμένους», όπως αποκαλούσε τους πιστούς των θρησκευτικών δογμάτων. Πώς; Με επιστολή της Κεντρικής Επιτροπής προς τις κομματικές επιτροπές δίνονται οι κατευθύνσεις για το μεγάλο πογκρόμ.
Η.Μ.