25 χρόνια από τη δίκη – παρωδία πέντε στελεχών της «Ομόνοιας»

• Εικοσιπέντε ολόκληρα χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος από την περίφημη δίκη των πέντε στελεχών της Βορειοηπειρωτικής Οργάνωσης «Ομόνοια», η οποία πέρασε στην ιστορία.
Η «δίκη των πέντε» που ξεκίνησε ανήμερα Δεκαπενταύγουστου στα Τίρανα έγινε τελικά μπούμερανγκ για τους εμπνευστές της και έληξε με παρέμβαση των ΗΠΑ. Η στάση των κατηγορουμένων, οι απολογίες τους, το διάτρητο κατηγορητήριο αλλά και οι πρωτοφανείς δικονομικές μεθοδεύσεις, έδωσαν την πραγματική διάσταση της δίκης - παρωδίας.

Σύντομο χρονικό
Ωστόσο, τα γεγονότα εκείνα δεν έχουν ξεχαστεί και με αφορμή σχετικές αναφορές του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα στη Βουλή, ας δούμε ένα σύντομο χρονικό τους ως τις 20 Αυγούστου:
Δευτέρα 15 Αυγούστου. Η πρώτη ημέρα της «δίκης των πέντε» σημαδεύτηκε από εκτεταμένα επεισόδια και 23 συλλήψεις. Οι αστυνομικές δυνάμεις είχαν αποκλείσει την περιοχή γύρω από το δικαστικό μέγαρο, προπηλακίζοντας όποιον προσπαθούσε να διασπάσει τον κλοιό που είχαν σχηματίσει, ακόμα και αν επεδείκνυε την άδεια εισόδου. Δικηγόροι, δημοσιογράφοι, τεχνικοί τηλεόρασης, γνώρισαν στο πετσί τους την αγριότητα των αστυνομικών. Σοβαρότερος ήταν ο τραυματισμός του αντιπροέδρου του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης Θόδωρου Ασπασίδη, ο οποίος μεταφέρθηκε αεροπορικώς στην Ελλάδα.
Εντός της αίθουσας ο αντιεισαγγελέας Γκενς Τζακουντάι πρότεινε την απόσυρση της κατηγορίας της εσχάτης προδοσίας, αλλά παρέμεινε η κατηγορία της κατασκοπείας και της συνεργασίας με ξένες μυστικές υπηρεσίες, καθώς και εκείνες της παράνομης οπλοκατοχής και παράνομης χρηματοδότησης κομμάτων και οργανώσεων.
Στο πολιτικό σκέλος της υπόθεσης, ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου απέστειλε επιστολή στους προέδρους και πρωθυπουργούς των πέντε μόνιμων χωρών - μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, στην οποία τόνιζε ότι η παρωδία δίκης «είναι μία επιθετική κίνηση εναντίον της ελληνικής μειονότητας και μια αλόγιστη πρόκληση κατά της Ελλάδος». Η Ν.Δ. με ανακοίνωσή της χαρακτήριζε τη δίκη παρωδία, η ΠΟΑ.ΑΝ. ζητούσε άμεσο τερματισμό της, το ΚΚΕ με το μέλος του Πολιτικού Γραφείου Δ. Γόντικα τόνιζε: «...ο τρόπος που προβάλλονται τα γεγονότα, οι διαστάσεις που δίνονται σε αυτά και το κλίμα της ψύχωσης που διαμορφώνεται, όχι μόνο δεν βοηθάνε στη συγκεκριμένη υπεράσπιση των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας, αλλά γεννούν νέα προβλήματα...» και ο ΣΥΝ απέδιδε ευθύνες τόσο στις ΗΠΑ όσο και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τρίτη 16 Αυγούστου. Αλβανικής δικονομίας πρωτοτυπία χαρακτηρίσθηκε η απόφαση του δικαστηρίου να προηγηθούν οι απολογίες των κατηγορουμένων και να ακολουθήσει η εξέταση των μαρτύρων. Οι συγκλονιστικές απολογίες -μαρτυρίες των κατηγορουμένων Βαγγέλη Παπαχρήστου και Θόδωρου Μπεζιάνη εξέθεσαν το καθεστώς των Τιράνων. «Επί τέσσερα μερόνυχτα με κρατούσαν αλυσοδεμένο και αστυνομικοί με ρόπαλα μου ζητούσαν να καταθέσω εναντίον της Ομόνοιας», είπε ο πρώτος, ενώ ο Θόδωρος Μπεζιάνης τόνισε: «Δεν δέχομαι την κατηγορία γιατί είναι ψεύτικη, μοιάζει με στημένο σενάριο».
Τετάρτη 17 Αυγούστου. «Έτρεμα, έπαθα νευρική κρίση, κόντεψα να τρελαθώ», είπε απολογούμενος ο πρόεδρος του παραρτήματος της «Ομόνοιας» Δελβίνου Παναγιώτης Μάρτος. «Επί 72 ώρες με ανέκριναν οι Αλβανοί ανακριτές», είπε ο Κώστας Κυριακού, ο οποίος έκανε απεργία πείνας για 52 ώρες.
Διπλωμάτης της αμερικανικής πρεσβείας που παρακολουθούσε τη δίκη τόνιζε πως «η κατάσταση αυτή μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ζημιά στις σχέσεις Ελλάδας – Αλβανίας».
Πέμπτη 18 Αυγούστου. Με την απολογία του Ηρακλή Σύρμου ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση της δίκης. «Χτυπήστε με, έχω φάει πολύ ξύλο», προέτρεπε τους βασανιστές του ο κατηγορούμενος και κατέληξε ότι «πάντα η μειονότητα πληρώνει».
Ο εισαγγελέας της δίκης Αρμπέν Κελέσι διέψευσε τις καταγγελίες των κατηγορουμένων για βασανιστήρια και τους κατηγόρησε ότι έκαναν κατάχρηση της ελευθερίας του λόγου! «Δίκη - παρωδία» χαρακτήρισε ο παρατηρητής της οργάνωσης «Ελσίνκι – Γουότς» τη δίκη των «πέντε», ενώ πληροφορίες φέρουν τον Αμερικανό πρέσβη στα Τίρανα να είχε συνάντηση με στελέχη της πολιτικής ηγεσίας της Αλβανίας.
Παρασκευή 19 Αυγούστου. Οξύς στην κατάθεσή του ήταν ο πρόεδρος της «Ομόνοιας» Σωτήρης Κυριαζάτης. Χαρακτήρισε τη δίκη ντροπή, ενώ διέψευσε τους ισχυρισμούς της αλβανικής κυβέρνησης ότι η «Ομόνοια» χρηματοδοτείται από το ελληνικό κράτος. Την παράσταση όμως «έκλεψε» ο πρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος Ε. Σελάμι, ο οποίος με προφανή στόχο να εμψυχώσει τους δικαστές και τον εισαγγελέα δήλωσε πως οι κατηγορούμενοι υλοποίησαν την πολιτική ενοποίησης που εφαρμόζουν πολιτικοί κύκλοι στην Ελλάδα. Στην Αθήνα ο υπουργός Εξωτερικών Κ. Παπούλιας ζήτησε από τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα Τ. Νάιλς την άμεση παρέμβαση των Αμερικανών για να σταματήσει η δίκη.
Σάββατο 20 Αυγούστου. Άμεση κατηγορία κατά του κυβερνώντος Δημοκρατικού Κόμματος της Αλβανίας εξαπέλυσε ο πρώην βουλευτής ελληνικής μειονότητας Παν. Μπάρκος, λέγοντας ότι αυτός θα έπρεπε ήδη να έχει καθίσει πρώτος στο εδώλιο του κατηγορουμένου.