Παρεμβάσεις για την ανάδειξη δύο Ναών του ιστορικού Σουλίου

on .

AGIOS DONATOS SOYLI

• Την ανάδειξη δύο ναών του ιστορικού Σουλίου σχεδιάζει το Υπουργείου Πολιτισμού. Πρόκειται για το ναό του αγίου Δονάτου, που σώζεται και του αγίου Γεωργίου, που υπάρχουν τα ερείπιά του.
Μέχρι τώρα ο χώρος του Σουλίου, που έγινε προεπαναστατικά φάρος ελευθερίας, ήταν εγκαταλελειμμένος, αλλά τον τελευταίο καιρό εξετάζεται η αναβάθμισή του. 
Έτσι προγραμματίζονται παρεμβάσεις και στους δύο ναούς. Μέχρι το τέλος Αυγούστου 2020 θα παραδοθεί στην Περιφέρεια Ηπείρου η πρώτη φάση των μελετών και σχεδίων, που θα εκπονηθούν στο πλαίσιο της Προγραμματικής Σύμβασης της Περιφέρειας Ηπείρου και του Υπουργείου Πολιτισμού, προκειμένου οι αρμόδιες υπηρεσίες να προχωρήσουν στην υλοποίηση των έργων.
Ο ναός του αγίου Δονάτου, πάνω στον ομώνυμο λόφο, δεν είναι γνωστό ποτέ κτίστηκε. 
Καταστράφηκε κατά τους πολέμους των Σουλιωτών εναντίον του Αλή πασά και μετατράπηκε σε στέρνα, αφού το νερό ήταν πολύτιμο αγαθό για την επιβίωση των πολιορκημένων επί μήνες Σουλιωτών. 
Αναστηλώθηκε το 1840, αργότερα έγιναν και άλλες παρεμβάσεις, ενώ με την επιμέλεια της Εφορείας Αρχαιοτήτων ιδρύθηκαν δύο κελιά στο προαύλιο του ναού. Είναι χαρακτηρισμένος ως αρχαιολογικός χώρος, λόγω των τοιχογραφιών.

19 ναοί στο ιστορικό Σούλι
Σύμφωνα με κτηματολόγιο, που συντάχθηκε στις 25 Οκτωβρίου του 1887 και φέρει την υπογραφή του επισκόπου Παραμυθίας Ιωάννου και έχει την σφραγίδα «Ιερά Επισκοπή Παραμυθίας», υπήρχαν δεκαεννιά ναοί στο ιστορικό Σούλι.
Στην 58η σελίδα του κτηματολογίου αυτού, περιέχεται κατάλογος των ναών του Σουλίου, που έχει ως εξής: 1) Άγιος Δονάτος 2) Άγιος Ιωάννης 3) Κωνσταντίνου και Ελένης 4) Άγιος Νικόλαος 5) Κοίμηση της Θεοτόκου 6) Άγιος Δημήτριος 7) Προφήτης Ηλίας 8) Άγιος Γεώργιος 9) Αγία Παρασκευή 10) Αγία Κυριακή 11) Άγιος Σπυρίδων 12) Άγιος Δημήτριος 13) Άγιος Νικόλαος 14) Άγιος Βασίλειος 15) Άγιος Μηνάς 16) Άγιος Χαράλαμπος 17) Αγία Μαρίνα 18) Αγία Αικατερίνη 19) Άγιοι Ανάργυροι.
Από αυτούς τους ναούς, ο πρώτος, του Αγίου Δονάτου, σώζεται μέχρι σήμερα.
Η μονή της Αγίας Παρασκευής (Κουγκίου), αναστηλώθηκε το 1963.
Οι ναοί του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Ιωάννου, χρησίμευαν για τον ομαδικό εκκλησιασμό όλων των κατοίκων του Σουλίου, ενώ οι υπόλοιποι 17 ήταν είτε παρεκκλήσια, είτε ναοί, που ανήκαν στις πατριές των Σουλιωτών, όπου οι Σουλιώτες εκκλησιάζονταν κατά συνοικίες.
Με εξαίρεση το ναό του Αγίου Δονάτου, που βρίσκεται σε λόφο κοντά στο Σούλι, οι υπόλοιποι 18 στον κατάλογο του κτηματολογίου ήταν μέσα στον χώρο του ιστορικού Σουλίου.
Ο μεγάλος αριθμός των ναών (19 συνολικά) σ' έναν μικρό εδαφικά τόπο, όπως είναι αυτός του Σουλίου, δηλώνει απερίφραστα τη ζωντανή πίστη των Ελλήνων Ορθόδοξων Σουλιωτών.
Ακριβοπληρωμένος ο αέρας του ηρωισμού πάνω στα μέρη του Σουλίου, όπου στηλίτες ασκητές της λευτεριάς, άξιοι για αιώνιο έπαινο, σε αντίθεση με εμάς τους σύγχρονους, που δε λογαριάζουμε ολότελα τιμή και αξιοπρέπεια, μες της ανήκουστης σκλαβιάς το χειροπιαστό σκοτάδι, έκαναν να φωτίζει ένα ζωηρό φως σ’ αυτό το βουνίσιο βωμό, όπου το αδούλωτο φρόνημα και ανίκητο ήταν και άπαρτο και σεβαστό και ιερό. 
Έδρασαν αποφασιστικά στην ξερή και άγονη και τραγικά μεγαλοπρεπή αυτή γωνιά της ελληνικής γης, όπου εμπνεύστηκαν, μετουσίωσαν και ενσάρκωσαν τον φωτερότερο απ’ όλους τους σκοπούς τους, αυτόν της λευτεριάς. Και από των πυρωμένων βράχων τη λαμπράδα μίλησαν εύγλωττα  ποιοι και από ποιους ήταν και σε τι απέβλεπαν.