Το περίφημο χορευτικό «Κύκλες» θυσία στο… βωμό του κορωνοϊού!

on .

kykles

• Ένα χορευτικό έθιμο στα Βόρεια Τζουμέρκα, οι ρίζες του οποίου χάνονται στα βάθη των αιώνων, δεν αναβίωσε φέτος, λόγω… κορωνοϊού. Ο λόγος για τις περίφημες «Κύκλες» τον παραδοσιακό κυκλικό χορό των χωριών Βαπτιστής και Χουλιαράδες, που χορεύεται και τραγουδιέται χωρίς τη συνοδεία οργάνων, με τους άνδρες να ξεκινούν το τραγούδι και τις γυναίκες να το επαναλαμβάνουν. Μάλιστα πρόσφατα εντάχθηκαν με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού στο Εθνικό Ευρετήριο άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.
Το έθιμο τηρείται ευλαβικά κάθε χρόνο στις 8 Σεπτεμβρίου, ημέρα εορτασμού του Γενεσίου της Θεοτόκου, στο χωριό Χουλιαράδες, όμως φέτος τα δεδομένα έχουν αλλάξει και οι καθιερωμένες εκδηλώσεις προσαρμόζονται στα δεδομένα του κορωνοϊού.
Ο δημοτικός σύμβουλος, δάσκαλος Γιάννης Λάμπρου, ο οποίος έχει ασχοληθεί με την ταυτότητα τις ρίζες και τη διατήρηση του εθίμου, μιλώντας στο Αθηναϊκό Πρακτορείο, τόνισε ότι «το έθιμο εφέτος δεν θα αναβιώσει. Τηρείται στα χωριά Βαπτιστής και Χουλιαράδες. Υπάρχει τελετουργικό. Χορεύεται συγκεκριμένη ήμερα. Το διήμερο πανηγύρι των Χουλιαράδων τελειώνει την επομένη της εορτής με τις Κύκλες».
Περιγράφοντας το έθιμο ανέφερε ότι «ο χορός ξεκινάει με το σούρουπο, τελειώνει νύχτα, έχει δηλαδή διάρκεια πάνω από 3 ώρες. Στον χορό δεν υπάρχουν μουσικά όργανα. Μπροστάρης πάντα είναι ο παπάς του χωριού. Εκείνος σέρνει τον χορό και παίρνει τα παραγγέλματα από τους χορευτές, δηλαδή να κάνει τα σπασίματα, τις "κύκλες", για να καταλήξει στο τέλος να "σιάσει τον χορό, ώστε να τον θυμούνται οι επισκέπτες».
Παράλληλα με τους χορευτές υπάρχουν και «οι κεραστάδες». Είναι νέοι από την Αδελφότητα, κερνούν λουκούμια, νερό, τσίπουρο, καθώς το έχουν ανάγκη όσοι χορεύουν τραγουδώντας.
Σύμφωνα με το τελετουργικό του χορού, τον παπά ακολουθούν οι Αρχές, οι γεροντότεροι, οι νεότεροι, τα παιδιά και στη συνέχεια η γυναίκες. Ο κ. Λάμπρου λέει πως η διάταξη «θυμίζει τον χορό των Σπαρτιατών, που ξεκινούσαν το χορό οι γεροντότεροι και ακολουθούσαν οι νεότεροι».
Τους στίχους τραγουδούν οι άνδρες και επαναλαμβάνουν οι γυναίκες. 'Όλοι πιάνονται μπράτσο με μπράτσο, ο χορός ξεκινάει με το δεξί και έχει μια ρυθμική κίνηση.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι ρίζες του έρχονται από την τουρκοκρατία, ενώ κάποιοι άλλοι λένε ότι είναι από τα αρχαία χρόνια. Οι στίχοι του τραγουδιού διαμορφώθηκαν ανάλογα με τις συνθήκες και τα δεδομένα της κάθε εποχής, ενώ διεσώθησαν από γενιά σε γενιά. Σε πολλά σημεία έχουν και αλληγορικές έννοιες, ανάλογα με τα ζητούμενα και τις ανάγκες των περασμένων χρόνων.
«Οι Κύκλες» χορεύονται στις 29 Αυγούστου στο χωριό Βαπτιστή και 8 Σεπτεμβρίου στους Χουλιαράδες και σηματοδοτούν την τελευταία μέρα των πανηγυριών.