Οι απόδημοι Πωγωνήσιοι καιο Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Κων/πολης

on .

  Γράφει ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡ. ΠΑΝΤΟΥΛΑΣ,Φιλόλογος – Ερευνητής

Ο Ηπειρωτικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Κωνσταντινουπόλεως (ΗΦΣΚ) ιδρύθηκε στις 6 Ιανουαρίου 1872 ύστερα από πολυετείς συζητήσεις για την αναγκαιότητά του, ιδιαιτέρως στα θέματα εκπαίδευσης, μεταξύ των ομογενών Ηπειρωτών της Πόλης.

Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονταν επιφανείς Πωγωνήσιοι όπως ο μητροπολίτης Δέρκων Νεόφυτος από τις Δρυμάδες και ο Ηροκλής Βασιάδης από το Δελβινάκι.

Πρώτιστος σκοπός του ΗΦΣΚ υπήρξε η διάδοση της δημοτικής εκπαίδευσης στην Ήπειρο και μέσω αυτής η ηθική και διανοητική διάπλαση και μόρφωση της νέας γενιάς (άρθρο 1).του ΗΦΣΚ υπήρξε η διάδοση της δημοτικής εκπαίδευσης στην Ήπειρο και μέσω αυτής η ηθική και διανοητική διάπλαση και μόρφωση της νέας γενιάς (άρθρο 1).Στον κατάλογο των ιδρυτικών μελών του ΗΦΣΚ, που ουδέποτε διεκδίκησαν θέση στο Δ.Σ., διακρίνει κανείς εξέχουσες μορφές Ηπειρωτών όπως οι: Ιωάννης Γ. Γεννάδιος (γιος του Γεωργίου Γενναδίου, διπλωμάτης με καταγωγή της οικογένειας από τα Δολιανά), Κων. Καραθεοδωρής (μέγιστος μαθηματικός και φίλος του Άλμπερτ Αϊνστάιν με καταγωγή της οικογένειας από το Αργυρόκαστρο), Βασ. Κουρεμένος (αρχιτέκτων, ζωγράφος, γλύπτης και ακαδημαϊκός από τους Βουλιαράτες Δερόπολης Αργυροκάστρου), Γ. Νούλης (σπουδαίος ιατρός από την Πογδόριανη / Παρακάλαμος), Κων. Σούρλας και Δημ. Κίγκος (βουλευτές του Βιλαετίου των Ιωαννίνων στην πρώτη οθωμανική βουλή) κ.α.Στα επίτιμα μέλη του ΗΦΣΚ ξεχωρίζουν οι προσωπικότητες του Κων. Ασωπίου (καθηγητής και για τρεις θητείες πρύτανης του πανεπιστημίου Αθηνών, μέγας φιλόλογος από το Γραμμένο Ιωαννίνων) και του Βορειοηπειρωτικής καταγωγής πρ. Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου ΣΤ’ (1836-1840 και 1867-1871), απόφοιτου της σχολής στη Μονή Δρυάνου Δερόπολης Αργυροκάστρου.

Στον πίνακα, τέλος, των μεγάλων ευεργετών του συλλόγου συμπεριλήφθηκαν από την πρώτη στιγμή οι Ηπειρώτες Χρηστάκης Ζωγράφος (πρώτος Επίτιμος Πρόεδρος από το Κεστοράτι Λούντζης Αργυροκάστρου) και Κων. Ζάππας (Κάτω Λάμποβο Ρίζας Αργυροκάστρου).

Στην συνεδρίαση, τέλος, των ιδρυτικών μελών (24 Ιουνίου 1872), κατά την οποία επικυρώθηκε ο Κανονισμός λειτουργίας και εκλέχθηκε το Δ.Σ., στο αξίωμα του προέδρου και στη μία από τις δύο θέσεις των αντιπροέδρων αναδείχθηκαν οι Πωγωνήσιος μητροπολίτης Δέρκων Νεόφυτος και Ηροκλής Βασιάδης, αντιστοίχως.

Οι εκ Πωγωνίου ορμώμενοι μητροπολίτης Δέρκων Νεόφυτος (Δρυμάδες), Ηροκλής Βασιάδης (Δελβινάκι), Αναστάσιος Δημητρίου (Κεράσοβο) και Μπάκουλας Χρήστος (Δολό), σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 9 του Κανονισμού, ανακηρύχθηκαν δωρητές του ΗΦΣΚ.

Ο μητροπολίτης Δέρκων Νεόφυτος ονομάσθηκε Επίτιμος Πρόεδρος του ΗΦΣΚ, παμψηφεί, κατά τις εργασίες της πρώτης ετήσιας Γενικής Συνέλευσης (20 Μαΐου 1873) μετά την οικειοθελή παραίτησή του από τη θέση του Προέδρου.Με βάση τα έως τώρα γνωστά στοιχεία σε σύνολο 114 ιδρυτικών μελών οι 30 από αυτούς κατάγονταν από τα παρακάτω 18 χωριά του Πωγωνίου της ενιαίας, τότε, Ηπείρου:1. Αλιζότ Τσιφλίκ (Γεροπλάτανος): Τσιότσιος Χρ.2. Βήσσανη: Γεωργάκης Ν., Ιλαρίδης Δ.Α.3. Βομπλόν (Σταυροδρόμι): Νικολάου Φώτιος (ενδεχομένως να κατάγεται από την Τσιάτιστα).4. Δελβινακίου: Βασιάδης Ηροκλής, Βασιλειάδης Γ., Δουρδούφης Ν., Κιτσούλης Χρ., Κούλ(ι)ας Ι., Κωνσταντινίδης Μ.5. Δολόν: Εξάρχου Β.Π. (ενδεχομένως να κατάγεται από Ρουμπάτες / Μερόπη), Τσίμος Π., Τσίμος Δ.Χ.6. Δρυμάδες: Μητροπολίτης Δέρκων Νεόφυτος.7. Καστάνιανη: Λάμπρος Γ.Ι., Οικονομίδης Π.8. Κεράσοβον: Δημητρίου Α. (ενδεχομένως να κατάγεται από Τεριάχι).9. Λάβδανη: Δημητρίου Στ.10. Μέβδεζα (Παλαιόπυργος): Βασιλειάδης Γ.11. Μί(ε)γγουλη (Περιστέρι): Σπυρίδων ή Σπυρίδωνος Β.12. Ποντικάτες: Γκίκας Δ.13. Ραβένια, Άνω και Κάτω: Κοζιανόπουλος Γ.14. Ρομπάτες (Μερόπη): Ζωΐδης Δ.15. Ρουψιά: Ζώνιας Απ.16. Σχωριάδες: Γιαννόπουλος Χ. Χαραλ., Καλυβίτης Χρήστος – ιερεύς.17. Τεριάχι: Γαλίτσης Χρ., Κόκκινος Π.18. Τσαραπλανά (Βασιλικό): Μεντσικώφ Β., Παπαδόπουλος Δ.Κ.Επιπλέον, οι Μέρτζιαρης Δ. (Δελβινάκι) και Ψεύδης Β. Μιχαήλ (Βήσσανη) ενώ με απόφαση της ετήσιας Γενικής Συνέλευσης (12-11-1872) ανακηρύχθηκαν ιδρυτικά μέλη του ΗΦΣΚ, εντούτοις δεν μνημονεύονται –με αυτή την ιδιότητα- στους αντίστοιχους καταλόγους, οι οποίοι δημοσιεύτηκαν στις δύο πρώτες επετηρίδες του ΗΦΣΚ, άγνωστο για ποιο λόγο.Τα τακτικά μέλη του ΗΦΣΚ κατανέμονται ως εξής σε 31 χωριά του Πωγωνίου της ενιαίας, τότε, Ηπείρου, σύνολο 312 φυσικά πρόσωπα:1. Αλιζότ Τσιφλίκ (Γεροπλάτανος): Τσιότσιος Χρ. (ιδρυτικό μέλος), Γκόνγκολης Χρήστος, Δασοκίδης Βασίλειος, Ρενόπουλος Π. Δημήτριος, Ρεσσόπουλος Π. Αναστάσιος, Ταλιούρας Α. Μιχαήλ, Τσιότζος Δημήτριος.2. Αργυροχώριον: Αναστασίου Χαράλαμπος.3. Αρίνιστα (Κτίσματα): Ιωάννου Γεωργάκης, Νικολάου Σπύρος, Χατζή Χαράλαμπος.4. Βήσσανη: Γεωργάκης Ν. (ιδρυτικό μέλος), Ιλαρίδης Δ.Α. (ιδρυτικό μέλος), Βασιάδης Γεώργιος, Βασιάδης Ευθύμιος, Ζωτόπουλος Κωνσταντίνος, Καλαμίδας Ν., Καλτσονίδης Χρ. Αθ., Κόντη Γεώργ., Παπίνγγος Παναγιώτης, Τέρβας Θωμάς, Τσακαλίδης Κωνστ., Φίλου Χρήστος, Ψεύδης Β. Μιχαήλ (ιδρυτικό μέλος;).5. Βομπλόν (Σταυροδρόμι): Νικολάου Φώτιος (ιδρυτικό μέλος), Βασιλείου Απόστολος, Βασιλείου Ζήσου Αναστάσιος, Βασίδη Αθ. Φώτιος, Γεωργίου Κωνσταντίνος, Ζήσου Γεώργιος, Παναγιώτου Νικόλαος, Παππά Αναγ. Χαραλ.6. Βοστίνα (Πωγωνιανή): Βαγγέλη Χατζής, Γεωργίου Παναγιώτης, Δήμος Π. Χρ., Δούκας Παναγιώτης, Ζαφείρης Παναγιώτης, Ιμέρ Μπράχου, Κατσαβέλης Σταύρος, Κυρούσης Ευθύμιος, Μανιώτης Αναστάσιος, Μανιώτης Γεώργιος, Μανιώτης Γ.Δ., Παππάς Θ. Σταύρος, Παρασχόπουλος Χ. Νικόλαος, Σίτου Αθανάσιος, Τόμος Κ. Αθανάσιος, Τόμου Ζωή, Χρήστου Παναγιώτης.7. Δελβινάκιον: Βασιάδης Ηροκλής (ιδρυτικό μέλος και δωρητής), Βασιλειάδης Γ. (ιδρυτικό μέλος), Δουρδούφης Νικόλαος (ιδρυτικό μέλος), Κιτσούλης Χρ. (ιδρυτικό μέλος), Κούλ(ι)ας Ι. (ιδρυτικό μέλος), Κωνσταντινίδης Μ. (ιδρυτικό μέλος), Αλεξίου Π. Ευστράτιος, Βασιάδης Ευστράτιος, Γκιόχας Θωμάς, Γκόβελας Κωνστ., Γκόρας Δημήτριος, Δόστης Ιωάννης, Ιακωβίδης Αδαμάντιος, Ιακώβου Ιωάννης, Ιωάννου Απόστολος, Κούμαρης Νικ., Καρατσάτσου Ι. Μιχαήλ, Κιτσούλης Χρήστος, Κύρου Ε. Κυριάκος, Λάμπρου Γ. Ιωάννης, Μάνγκα Ν. Πέτρος, Μάνγκα Χρ. Κωνσταντίνος, Μανωλάκης Ν.Ι., Μερτσιάρης Χρ. Δημήτριος (ιδρυτικό μέλος;), Μερτσιάρης Κώνστας, Μούτζου Παναγιώτης, Μούτσιος Αθανάσιος, Μπασαγεώργος Π. Νικόλαος, Μπάσιος Ιωάννης, Μπίμπας Δημήτριος, Μπουσιάκης Σταύρος, Μπέσιουρας Μπασια Κώστας, Μωραϊτόπουλος Μιλτιάδης, Ντόβας Δ. Νικόλαος, Νύγιος Νικόλαος, Σούλας Λ. Βασίλειος, Τζαγούλη Δημήτριος, Τόκο Δημήτριος, Τσικόνας Γεώργιος, Τσικόνας Νικόλαος, Τσίμος Σταύρος, Ψωμάς Παναγιώτης.8. Δημόκορη: Λόντου Π. Ιωάννης.9. Δολόν: Εξάρχου Β. Παναγ. (ιδρυτικό μέλος), Τσίμος Παναγιώτης (ιδρυτικό μέλος), Τσίμος Δ. Χρήστος (ιδρυτικό μέλος), Γεωργίου Π. Κώνστας, Δημοτσάτος Νικόλαος, Εξάρχου Δ. Παναγιώτης, Ζάγκος Ιωάννης, Ζέρβας Κωνσταντίνος, Θάνος Β.Κ., Θάνος Ν.Κ., Καρακώστας Ιωάννης, Καρακώστας Ματθαίος, Κίτσιος Γεώργιος, Κολοκοτρώνης Κώστας, Κουτσός Παναγιώτης, Κώνστα Χρήστος και αδελφοί, Λαζούνας Α.Αθ., Μάϊκας Ιωάννης, Μανιώτης Ιωάννης, Μάρκου Παναγιώτης, Μιτσκάρης Σταύρος, Μούστος Μαργαρίτης, Μπάκουλας Χρήστος (δωρητής), Μπούκουρης Σπύρος, Οικονόμου Ι. Κωνστ., Οικονόμου Ι. Χρήστος, Παναγιώτη Ιωάννης, Ράφτης Ι. Βασίλειος, Στόλης Δ. Ιωάννης.10. Δρυμάδες: Μητροπολίτης Δέρκων Νεόφυτος (ιδρυτικό μέλος, α’ Πρόεδρος, δωρητής και επίτιμος πρόεδρος), Βασιλείου Χαρίσης, Θέμης Κ. Αθανάσιος, Κίρκου Ιωάννης, Λιάφου Κωνσταντ., Νάτζη Χ. Κωνστ., Τσίμος Βασίλειος, Χάστα Αθαν.11. Ζάβροχον: Μετσιλόνης Γεώργιος, Μπότσιου Α. Δημήτριος, Πλιάτσικα Αθανάσιος, Συνου Δ. Βασίλειος.12. Ζαραβίνα: Κωνσταντίνου Νικόλαος, Ντούπης Νικόλαος, Σταματίου Παναγιώτης.13. Καστάνιανη: Λάμπρος Γ. Ι. (ιδρυτικό μέλος), Οικονομίδης Π. (ιδρυτικό μέλος), Βασιλείου Π.Στ., Ζαραλίκος Αθ., Κατζιλάρης Χρ., Κωνσταντίνου Χρ., Λάμπρου Αθανάσιος, Μήνης Γεώργιος, Μπίλης Δημήτριος, Μπότσιου Κωνσταντίνος, Μπούρας Κ. Θεόδ., Οικονόμος παπαΔημήτριος, Παναγιώτου Αναγνώστης, Παπαγιάννη Ιωάν., Σεϊμένης Β., Τσουλάρης Γεώργιος, Τσούτσης Αθανάσιος.14. Κεράσοβον: Δημητρίου Αναστάσιος (ιδρυτικό μέλος και δωρητής), Βασιλείου Γεώργιος, Κωνσταντίνου Δήμος, Κωνσταντίνου Χρήστος, Λιάγκος Σταύρος, Παπαδόπουλος Αθανάσιος, Τσασίλας Στ. Δημήτριος.15. Λάβδανη: Δημητρίου Στ. (ιδρυτικό μέλος), Βασιλείου Νικόλαος, Δημητρίου Γεώργιος, Δημητρίου Ιωάννης, Κωνσταντίνου Ευάγγελος, Χρήστου Σταυρ.16. Λαχανόκαστρο (Ωραιόκαστρο): Ζάννης Χρ. Ματθαίος, Ζωγράφος Στέφος, Ρούκας Αλέξιος.17. Μαυρόγερος: Ψάλτης Αδαμ. Νικόλαος.18. Μέβδεζα (Παλαιόπυργος): Βασιλειάδης Γεώργιος (ιδρυτικό μέλος), Βασιλειάδης Ματθαίος, Βασιλειάδης Χρήστος, Γκόγκολου Σ. Παναγ., Ζήσου Νικόλαος, Ζήσου Πολυχρόνης, Κωνσταντίνου Δημήτριος, Κωνσταντίνου Νικόλαος.19. Μί(ε)γγουλη (Περιστέρι): Σπυρίδων ή Σπυρίδωνος Βασίλειος (ιδρυτικό μέλος), Γεωργίου Πέτρος, Γεωργίου Σάββας, Καραβέλης Δημήτριος, Μάντζου Αναγνώστης, Μηλιώνης Β. Γεώργιος, Νάνου Κέντρος, Νίκης Ι. Ιωάννης, Ντάφλος Π., Σέμπενος Ι. Δημήτριος, Σπυρίδων Βασίλειος, Τάφιλλος Μήτζη, Φωτίου Γεώργιος.20. Πολίτζανη (Πολίτσανη): Αθανασίου Νικόλαος, Αθανασίου Νικόλαος, Αλεξίου Νικόλαος, Β. Κωνσταντίνος, Γιάντζης Αναστάσιος, Κυριακού Δημήτριος, Κωνσταντίνος Αρχιμανδρίτης, Οικονομίδης Δημ., Σάββα Χρήστος.21. Ποντικάτες: Γκίκας Δ. (ιδρυτικό μέλος), Δημητρίου Χριστόδουλος, Μήσσιος Π. Κωνσταντίνος, Παπαχρήστου Αναστ., Ράπτης Αθ. Ιωάννης, Ζέρμος Χαρίσης, Χαρίσης Ιωάννης, Χρήστο Σπύρος.22. Ρομπάτες (Μερόπη): Ζωΐδης Δ. (ιδρυτικό μέλος), Βέτσης Γεώργιος, Βρανιάδης Α. Σπυρίδων, Δημητριάδης Κωνσταντίνος, Διαμαντίδης Κωνσταντίνος, Ζήσης Γεώργιος, Κωστούλας Δημήτριος, Νασέτα Ιωαν. Γεώργιος, Ρομπατινός Δ. Σπύρος, Σιάκα Κ. Δημήτριος, Τζιάτου Β. Παναγιώτης.23. Ρουψιά: Ζώνιας Απ. (ιδρυτικό μέλος), Ζώνιος Α. Βασίλειος.24. Σταυροσκιάδιον: Αλέξης Γ. Ιωάννης, Βασιλείου Αθανάσιος, Γεωργίου Πέτρος, Γκόνος Παναγιώτης, Γκόνου Θωμάς, Νικολάου Παντελής, Σιλιχτάρης Αθανάσιος, Στρατόπουλος Γ. Αναγνώστης, Χαραλαμπίζας Ζ. Χρήστος, Χαραλαμπίζας Ιωάννης.25. Σχωριάδες: Γιαννόπουλος Χ. Χαράλ. (ιδρυτικό μέλος), Χρήστος Καλυβίτης – ιερεύς (ιδρυτικό μέλος), Αποστόλου Ν. Κωνσταντίνος, Καλυβόπουλος Α. Δημ., Καραγιάννης Ιωάννης, Κασόλη Ι. Γεώργιος, Κούσης Γεώργιος, Κωνσταντίνου Αθανα., Λίτου Ιωάννης, Χατζόπουλος Ν. Κων., Χατζόπουλος Χρ.26. Σωπίκιον (Σωπική): Δημητρίου Π. Ευθ., Οικονομίδης Αθαν., Οικονομίδης Χρ. Μ.27. Τεριάχιον: Γαλίτσης Χρ. (ιδρυτικό μέλος), Κόκκινος Παναγιώτης (ιδρυτικό μέλος), Γαλίτσης Δημήτριος, Γαλίτσης Σ. Βασίλειος, Γιώτης Β. Αργύρ., Γκαλίτσας Δημ., Δημητρίου Αθανάσιος, Κατζής Δημήτριος, Κουλούρης Ματθ., Λιόλη Γεώργιος, Λιόλη Ιωάννης, Λίτου Χρήστος, Σταύρου Παπ. Γεώργιος, Τρίτος Γ. Κωνσταντίνος.28. Τσαραπλανά (Βασιλικό): Μεντσικώφ Βασίλειος (ιδρυτικό μέλος), Παπαδόπουλος Δ. Κ. (ιδρυτικό μέλος), Αναστασίου Βασίλειος, Βαγγέλης (Λάμπρου) Σταύρος, Βασιλείου Απόστολος, Ζάρου Ν. Χρήστος, Κούγια Χρ. Γιάννης, Λιάγκουρας Παναγιώτης, Τσιμπόπουλος Ν. Κ.29. Τσιάτιστα: Νικολάου Χριστόδουλος.30. Φραστανά (Κάτω Μερόπη): Αθανασίου Βασίλειος, Γκριτσανάς Δημήτριος, Κωνσταντίνου Γεώργιος, Λιόλιος Κώτζη Α., Μήτσος Α. Χρήστος.31. Χλωμόν: Αθανασίου Δημήτριος, Βασιλείου Γεώργιος, Βαζούκας Ιωάννης, Δημητριάδης Αθανάσιος, Ζαφείρης Χαρ. Αθανάσιος, Ζαφείρης Νικόλαος, Ζαφειρόπουλος Ευθ., Ζαφειρόπουλος Σπύρος, Ζώτος Παναγιώτης, Καδίνας Παναγιώτης, Κοτζίλας Στ. Αθανάσιος, Λάμπρος Χ. Δ., Μάντζης Γεώργιος, Μάντζης Ιωάννης, Μπεζάνης Κυρίτσης Δημήτριος, Μπελιά Χρ. Σταύρος, Μπιζούκας Παναγιώτης, Μπόλου Κ. Αθανάσιος, Μπόλου Χαραλ. Αθανάσιος, Νικολαΐδης Γεώργιος, Πάντου Π. Αθανάσιος, Πάντος Παναγιώτης, Παπά Ιωάννου Κωνσταντίνος, Ρέμουλας Π. Νικόλαος, Ρέσπος Αθανάσιος, Ρέτζιος Γεώργιος, Ρέτζιος Ζήσος, Ρέτζιος Νικόλαος, Ρέτσου Δημήτριος, Σούμπαλης Χ. Βασίλειος, Σούμπαλης Χ. Ζήκος, Σούμπαλης Παναγιώτης, Στράτος Μιχαήλ, Τάγαρης Παναγιώτης, Τσαφέρης Βασίλειος.T T TΣτο σημερινό Δήμο Πωγωνίου ανήκουν και οι τοπικές κοινότητες Δολιανών, Σιταριάς, Ραβενίων (Άνω και Κάτω) και Παρακαλάμου. Τα τακτικά μέλη του ΗΦΣΚ από αυτά τα χωριά κατανέμονται ως εξής:1. Δολιανά: Ιωάννης Γ. Γεννάδιος.2. Μόσαρ (Σιταριά): Οικονόμου Κωνστ.3. Ραβένια (Άνω και Κάτω): Κοζιανόπουλος Γ. (ιδρυτικό μέλος), Δήμου Κ. Γεώργιος.4. Πογδόριανη (Παρακάλαμος): Γραφίδης Ιωάννης, Γεώργ. Νούλης, Χρήστος Νούλης, Ηγούμενος Σωσίνου Φιλόθεος.Το αυτό ισχύει και για την τοπική κοινότητα Αγίας Μαρίνας, η οποία προέρχεται από το μητρικό χωριό Κοσοβίτσα, που σήμερα ανήκει στην Άνω Δερόπολη Αργυροκάστρου. Τα τακτικά μέλη, που προέρχονται από αυτό το χωριό, είναι τα παρακάτω: Αντωνίου Λάμπρου Σπύρος, Γεωργίου Δημήτριος, Ευαγγέλου Πέτρος, Ζαχάρης Ευδ. Βασίλειος, Ζαχαριάδης Φ. Ευαγγέλης, Ντάκας Αθ. Σπυρίδων, Ντούμη Βασ., Ντούμης Γ. Ζήσος, Ντούμης Χ. Σταύρος, Πάντος Γ. Σταύρος, Πάντος Δ. Στέφανος, Φιλίππου Δημήτριος.Στα μελη του ΗΦΣΚ θα πρέπει να συμπεριληφθούν, επίσης, οι τότε κοινότητες Δελβινακίου, Δρυμάδων, Ζαραβίνας (σήμ. Λίμνη), Ποντικάτων και Ξηρόβαλτου Πωγωνίου, οι οποίες ακολούθησαν διαδικασία ξεχωριστή σε σχέση με τα φυσικά πρόσωπα. Τέλος, τα εκ Πωγωνίου καταγόμενα τακτικά μέλη του ΗΦΣΚ διέμειναν σε εβδομήντα, περίπου, συνοικίες της Κωνσταντινούπολης και σε περιοχές εκτός αυτής όπως η Νικομήδεια, η Ραιδεστός, η Χρυσούπολη, η Χαλκηδόνα, η Πρίγκηπος, η Χάλκη και αλλού.