Αν ζούσε σήμερα ο Μακρυγιάννης…

l Κάθε φορά που η σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα ποτίζει κάθε ελεύθερα σκεπτόμενο άνθρωπο με τα γνωστά πικρά της φαρμάκια, νιώθω επιτακτική την ανάγκη να καταφεύγω στα υπομνηματισμένα από τα φοιτητικά χρόνια αποσπάσματα των Απομνημονευμάτων του Μακρυγιάννη. Όσο δε περνάνε τα χρόνια, τόσο αποδεικνύονται όχι μόνο επίκαιρα, αλλά αρκούντως διδακτικά.
Και αυτό συμβαίνει γιατί ο γνωστός αυτός ήρωας της Επανάστασης του ‘21 στάθηκε σε όλη του τη ζωή γνήσιος Έλληνας και προπαντός πραγματικός άνθρωπος. Στάθηκε ήρωας στο πεδίο της μάχης, το ίδιο όμως ήρωας στάθηκε και στο πεδίο της ζωης. Αγωνίστηκε για τη λευτεριά, για το δίκαιο, για τον άνθρωπο, εναντιώθηκε στον απολυταρχισμό του Όθωνα και των Βαυαρών, καταπολέμησε την ξενοκρατία της εποχής του και τον πολιτικό αμοραλισμό των συμπατριωτών του.
Καρπός όλων αυτών των αγώνων είναι τα Απομνημονεύματά του, η πεμπτουσία των οποίων εμπεριέχεται στη φράση: «Όσα σημειώνω τα σημειώνω γιατί δεν υπομένω να βλέπω το άδικο να πνίγει το δίκιο. Για κείνο έμαθα γράμματα στα γεράματα και κάνω αυτό το γράψιμο το απελέκητο, ότι δεν είχα τον τρόπο όντας παιδί να σπουδάξω». Αυτός λοιπόν ο αγράμματος -κατά την άποψή του- αγωνιστής της ζωής, ο γνήσιος εκπρόσωπος του Λαού, αποδεικνύεται και με τα Απομνημονεύματά του πως ήταν μια από τις πιο μορφωμένες ψυχές του Ελληνισμού. Αυτή η μορφωμένη ψυχή οργανώνει τη «συνωμοσία» που καταλήγει στο Σύνταγμα της 3ης Σεπτεμβρίου του 1943.
Όποιος λοιπόν διάβασε τα Απομνημονεύματά του Μακρυγιάννη και κατανόησε το περιεχόμενό τους, έτυχε δε να αγωνιστεί στη ζωή για κάποια ιδανικά παρόμοια με αυτά που αναφέρει ο Μακρυγιάννης, εύκολα αντιλαμβάνεται τη σπουδαιότητά τους όχι μόνο για την εποχή του, αλλά και για κάθε εποχή.
Τέτοια εποχή, με συμπτώματα σαν αυτά που καυτηριάζει ο Μακρυγιάννης, είναι σε αρκετά σημεία η εποχή της λεγόμενης μεταπολίτευσης. Έπεσε η χούντα -την έριξαν δηλαδή αυτοί που μας την έφεραν-εδραιώθηκε, θεωρητικά, η Κοινοβουλευτική Δημοκρατία με βάση το Σύνταγμα που είχε ως θεμέλιο του Πολιτεύματος -θεωρητικά πάντα- τη Λαϊκή Κυριαρχία.
Τι συνέβαινε όμως στην πράξη; Αυτό ακριβώς που διεκτραγωδεί στα Απομνημονεύματά του ο Μακρυγιάννης. Δυο μόνο παραδείγματα είναι αρκετά να το επιβεβαιώσουν:
Αποκαταστάθηκε και εδώ στα Γιάννινα η Δημοκρατία σε πολλούς τομείς όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Όμως στο βασικό τομέα της διοίκησης και της διαχείρισης των Εθνικών Κληροδοτημάτων από τα οποία το Εκκλησιαστικό Κατεστημένο αντλούσε τη δύναμή του και επηρέαζε τη ζωή της πόλης δεν εφαρμόστηκε -και δεν εφαρμόζεται ακόμη- το Σύνταγμα και οι νόμοι που συμφωνούν με αυτό, προϋπόθεση απαραίτητη για να υπάρξει Δημοκρατία, αλλά ίσχυσαν -και ισχύουν ακόμη- φιρμάνια του σουλτάνου και αντισυνταγματικά διατάγματα των τριών φασιστικών καθεστώτων. Ιδού λοιπόν η επικαιρότητα του Μακρυγιάννη:
Έγινε το Σύνταγμα του 1943, αλλά, όπως γράφει ο Σεφέρης, «πέφτει στα χέρια των πολιτικών και εξευτελίζεται», πράγμα που κάνει το Μακρυγιάννη να αηδιάσει και να γράψει: «Όσοι έχουν την τύχη μας σήμερα στα χέρια τους, όσοι μας κυβερνούν, μεγάλοι και μικροί και υπουργοί και βουλευτές, το ‘χουν σε δόξα, το ‘χουν σε τιμή, το ‘χουν σε ικανότητα να τους ειπείς ότι έκλεψαν, ότι πρόδωσαν, ότι ήφεραν τόσα κακά στην πατρίδα». Και να λάβετε υπόψη σας ότι αυτά που γράφει αναφέρονται στην εποχή του 1850. Αν τώρα βρίσκετε κάποια ομοιότητα με αυτά που συνέβησαν και στην εποχή μας, αυτό να το αποδώσετε στην επικαιρότητα του έργου του Μακρυγιάννη.
Ξεσηκώθηκε πριν μερικές μέρες το πανελλήνιο καθώς πληροφορήθηκε ότι με βάση τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τα Μνημόνια τα οποία υπέγραψαν διαδοχικά οι πολιτικοί μας, παραχωρούνται στους δανειστές, μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, μνημνεία της πολιτιστικής και ιστορικής μας κληρονομιάς. Βρέθηκα πριν μερικά χρόνια στην Αθήνα και άκουσα στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου το Μίκη Θεοδωράκη να αναφέρεται «στην επερχόμενη εκποίηση του πολιτιστικού μας πλούτου» καταλήγοντας ότι «κινδυνεύει να παραχωρηθεί και η ίδια η Ακρόπολη».
Θυμήθηκα τότε ένα περιστατικό από τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη το οποίο και παραθέτω: «Είχα δυο αγάλματα περίφημα, μια γυναίκα κι ένα βασιλόπουλο, ατόφια -φαίνονταν οι φλέβες, τόση εντέλεια είχαν. Όταν χάλασαν τον Πόρο, τα ‘χαν πάρει κάτι στρατιώτες και στ’ Άργος θα τα πουλούσαν σε κάτι Ευρωπαίους. Χίλια τάλαρα γύρευαν. Πήρα τους στρατιώτες, τους μίλησα: αυτά και δέκα χιλιάδες τάλαρα να σας δώσουνε να μην το καταδεχτείτε να βγουν από την πατρίδα μας. Γι’ αυτά πολεμήσαμε»! Και μη ξεχνάτε πως αυτά τα είπε ένας αγράμματος αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης, με το σώμα γεμάτο πληγές.
Αν ζούσε σήμερα ο Μακρυγιάννης και έβλεπε όσα συνέβησαν και συμβαίνουν σε τούτο το δύσμοιρο τόπο όλα αυτά τα χρόνια της μεταπολίτευσης με τη γνωστή κατάληξή τους, είμαι βέβαιος πως θα επαναλάμβανε αυτά που είπε κάποτε ανεβαίνοντας προς την Ακρόπολη και διαπιστώνοντας όσα συνέβαιναν γύρω του. «Κακόμοιρη Ελλάδα, βιαστήκαμε και σ’ ελευθερώσαμε. Δεν ήσουν έτοιμη για λευτεριά».
ΣΠΥΡΟΣ ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ