Οι φιλόδοξοι, οι ονειροπόλοι κι οι πονηροί των αυτοδιοικητικών εκλογών

• Οι πρώτες επιπτώσεις της απλής αναλογικής στην αυτοδιοίκηση έχουν ήδη προκύψει. Η πολυδιάσπαση των παρατάξεων, τα πολλά νέα σχήματα, οι αρκετοί υποψήφιοι σε κάθε δήμο και περιφέρεια, ακόμη και τα φαινόμενα αμετροέπειας είναι μπροστά μας. Οι ορέξεις άνοιξαν και οι μνηστήρες αποδείχτηκαν περισσότεροι από όσους περιμέναμε.
Αν και ο χρόνος ακόμη είναι αρκετός μέχρι τις εκλογές, είναι ικανός ακόμη να περιορίσει τις πολλές υποψηφιότητες. Είναι κάτι που θα πρέπει να περιμένουμε για να το δούμε μέχρι και ένα μήνα πριν το Μάιο του 2019. Νωρίτερα, θα διαπιστώσουμε αν όλες οι πιθανές υποψηφιότητες θα καταλήξουν σε αυτόνομα ψηφοδέλτια ή θα επιτευχθούν συμφωνίες στην άτυπη προεκλογική περίοδο, ώστε στην τυπική να φτάσουμε σε ένα νορμάλ αριθμό παρατάξεων ανά δήμο και περιφέρειες. Δεν μπορώ όμως να παραβλέψω ότι έγινε ήδη εμφανής η νοοτροπία που διακρίνει την ελληνική κοινωνία ότι όλοι μας πιστεύουμε πως μπορούμε να είμαστε πρόεδροι, πρωθυπουργοί, περιφερειάρχες, δήμαρχοι...
Ορισμένοι ίσως πραγματικά να πιστεύουν ότι μπορούν να γίνουν δήμαρχοι ή περιφερειάρχες, παρά το γεγονός ότι η δυναμική τους είναι εμφανώς χαμηλότερη από εκείνη ενός εκλεγμένου στις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Αυτό μερικές φορές, δεν είναι τίποτα περισσότερο από πίστη στον εαυτό τους, στις δυνάμεις τους, και όραμα να πετύχουν κάτι καλύτερο για την πόλη ή την περιφέρειά τους. Μην την αποκλείετε αυτή την πλευρά. Μπορεί σε κάποιους να φαντάζει πολύ αθώα για να είναι αληθινή, όμως υπάρχει. Και υπάρχουν και εκείνοι που πραγματικά πιστεύουν ότι μπορούν να είναι πρώτοι στην εκλογική διαδικασία, εκμεταλλευόμενοι το ρευστό πολιτικό σκηνικό, την απέχθεια των πολιτών για τα κόμματα και βρίσκοντας παράθυρο ευκαιρίας για να αναλάβουν τις τύχες ενός δήμου ή μιας περιφέρειας, με στόχο να υλοποιήσουν το δικό τους σχέδιο. Θεωρούν βάσει επιχειρημάτων και στοιχείων ότι είναι καλύτεροι και έχουν πιθανότητες συγκριτικά με τους αντιπάλους τους, έστω κι αν εκείνοι έχουν κομματικές στηρίξεις ή θεωρούνται τα φαβορί. Θεμιτό, ειδικά όταν έχουν σχέδιο και το καταθέτουν στους πολίτες, ζητώντας τη στήριξή τους γι' αυτό.
Πάμε στους υπόλοιπους, που είναι μάλλον και περισσότεροι. Γιατί κάποιος να είναι υποψήφιος για δήμαρχος ή περιφερειάρχης, όταν γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν πρόκειται να εκλεγεί; Και σε αυτή την περίπτωση υπάρχει ένας διακριτός διαχωρισμός. Υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν ότι με μια παράταξη μπορούν να έχουν ουσιαστικό λόγο στα ζητήματα της τοπικής κοινωνίας και μέσα από την παρουσία τους στο δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο να κάνουν ουσιαστικές παρεμβάσεις. Αυτό είναι το υγιές κομμάτι των υποψηφιοτήτων.
Υπάρχει όμως και το κομμάτι της συναλλαγής. Υπάρχουν πολλοί υποψήφιοι, που επιδιώκουν το αλισβερίσι και η απλή αναλογική τούς το προσφέρει στο πιάτο. Είναι εκείνοι που διασπούν παρατάξεις, επιδιώκοντας τις μη ισχυρές διοικήσεις, ακριβώς για να έχουν στο χέρι τον πρώτο σε ψήφους και να τον ελέγχουν, όχι για λόγους αντιπολίτευσης και διαφάνειας – χρηστής διοίκησης, αλλά για ιδιοτελείς σκοπούς.
Εδώ, η απλή αναλογική έχει κάνει το θαύμα της. Διότι εισάγει τη δυνατότητα της συναλλαγής. Δεν είμαστε κόσμος αγγελικά πλασμένος και δεν είναι λίγοι εκείνοι που δε δίνουν δεκάρα τσακιστή για το καλό του τόπου, παρά μόνο για το προσωπικό τους όφελος και την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων συμφερόντων.
Το νέο σύστημα είναι πιθανό να δώσει βήμα σε ακόμη περισσότερες φωνές, όμως δεν είναι αυτό το μείζον. Με το νέο σύστημα, οι διοικήσεις δε θα προκύψουν από προγραμματικές συμφωνίες, αλλά από μετεκλογικά παζάρια. Αυτό ακριβώς εκμεταλλεύονται σήμερα πολλοί υποψήφιοι για να κατέλθουν αυτόνομοι στις εκλογές, όπου μπορούν να αποσπάσουν ικανοποιητικά ποσοστά, τα οποία με τη σειρά τους είναι απαραίτητα στον πρώτο συνδυασμό, προκειμένου να διοικήσει. Έτσι, ακόμη και ορισμένοι οι οποίοι χωρίς διασφαλισμένη θέση σε μια διοίκηση δε θα έδιναν δεκάρα για τα τοπικά κοινά και την αυτοδιοίκηση, πλέον σκέφτονται να είναι υποψήφιοι δήμαρχοι ή περιφερειάρχες, ώστε μετά την πρώτη Κυριακή των εκλογών να πατήσουν δια της πλαγίας οδού πόδι στη διοίκηση, έχοντας μάλιστα σε όλη τη διάρκεια της τετραετίας σε καθεστώς ομηρίας τον όποιο εκλεγμένο. 

* * *

Το έργο των πολιτών στις επόμενες εκλογές θα είναι πολύ δύσκολο και η απόφαση στην κάλπη ενδεχομένως να είναι πολύ πιο σημαντική από κάθε άλλη φορά. Κινδυνεύουν με την ψήφο τους να νομιμοποιήσουν συμπεριφορές πρωτόγνωρες για την τοπική κοινωνία, που μπορεί να φτάσουν και στα όρια της νομιμότητας. Μπορεί να ενισχύσουν συμφέροντα εν αγνοία τους και να στερήσουν τη δυνατότητα να διοικηθεί ο τόπος με διαφάνεια, με σύνεση και με συγκεκριμένο πρόγραμμα.

ΜΙΛΤΟΣ ΓΗΤΑΣ