Βασ. Ζώτος, ο Μολοσσός…

Ο Βασ. Ζώτος, ο επωνομαζόμενος και Μολοσσός, είναι μια πνευματική και εθνική μορφή από τις λησμονημένες του νέου Ελληνισμού. Συχνά βλέπουμε παραπομπές σε βιβλία του, αλλά ελάχιστα είναι γνωστά για την προσωπικότητά του, για την προσωπική του δράση.
Γεννήθηκε στη Δρόβιανη της Β. Ηπείρου το 1837 και πέθανε το 1912 στο Πτωχοκομείο των Αθηνών. Σπούδασε στην Κων/πολη και στην Αθήνα. Από το 1858 μέχρι το 1866 δίδαξε σε διάφορα σχολεία του υπόδουλου ακόμη Ελληνισμού. Σε ηλικία 29 ετών τον βρίσκουμε να διδάσκει στο σχολείο που υπήρχε στο νησί της λίμνης των Ιωαννίνων (δηλ. το 1866).
Οι κινήσεις του, όμως, προκαλούν την υποψία των τουρκικών αρχών, οι οποίες αποφασίζουν να τον συλλάβουν ως κατάσκοπο. Ο Ζώτος πληροφορείται εγκαίρως και κατορθώνει να φύγει. Πήγε στην Αθήνα, αλλά δεν έμεινε εκεί για πολύ. Βρισκόμαστε στα 1866, χρόνος που άρχιζε η γνωστή τριετής επανάσταση της Κρήτης. Η Μεγαλόνησος είχε μεταβληθεί σε διαρκή πονοκέφαλο για τον σουλτάνο και τους γνωστούς «μεγάλους συμμάχους» μας…
Πολλά παλληκάρια από όλη την Ελλάδα πηγαίνουν εκεί για να λάβουν μέρος στον ιερό αγώνα των Κρητών. Ανάμεσά τους και ο Βορειοηπειρώτης Βασ. Ζώτος ο Μολοσσός. Οι Κρητικοί παίρνουν δύναμη από τον ενθουσιώδη πολεμιστή. Έγινε το σύμβολό τους. Τους συναρπάζει η ορμητική και φλογερή του ιδιοσυγκρασία. Απαγγέλλει πολεμικά εμβατήρια και η βροντερή φωνή του ακολουθεί τις ιαχές της μάχης. Ο Ζώτος εμφανίζεται σαν νέος Τυρταίος της σύγχρονης Ελλάδος.
Είχε προηγηθεί το 1828 ένας άλλος λιονταρόψυχος Ηπειρώτης πολεμιστής ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης, που πήγε στην Κρήτη με το ιππικό του για να βοηθήσει την Κρήτη να ελευθερωθεί. Ο Νταλιάνης έπεσε πολεμώντας με το σπαθί στο χέρι στο Φραγκοκάστελο. Οι δύο αυτοί κορυφαίοι πολεμιστές μαζί με πολλούς άλλους Ηπειρώτες άφησαν παρακαταθήκη στα βουνά της Κρήτης που ήλθαν να ξεχρεώσουν αρκετοί Κρητικοί στον Αυτονομιακό Αγώνα της Βορ. Ηπείρου το 1914. Το 1854 ο Βασ. Ζώτος έλαβε μέρος στο Κίνημα του Θεόδωρου Γρίβα, όταν αγωνίζονταν στο Κουτσελιό και στον μεγάλο αγώνα γύρω από το Μέτσοβο. Όλα αυτά έγιναν στη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου 1853-1856.
Ο Β. Ζώτος, μετά το τέλος του αγώνα, ήλθε στην Αθήνα. Θέλησε να επιστρέψει στην αγαπημένη του Ήπειρο. Οι τουρκικές αρχές δεν του επέτρεψαν. Αρχίζει τότε μεγάλες περιηγήσεις στη Βαλκανική και στη Μικρά Ασία. Λησμονήθηκε η προηγούμενη δίωξή του από τους Τούρκους. Όταν βρίσκονταν στην Κων/πολη αρχίζει νέα περιπέτεια. Τον υποψιάζονται πάλι οι Τούρκοι για κατάσκοπο.
Μεσολάβησαν επιφανείς Έλληνες της Πόλης και σώθηκε. Μάλιστα δε ο σουλτάνος πείστηκε όχι μόνον για την αθωότητά του, αλλά και για την αξία του έργου του. Γιατί οι υποψίες προέρχονταν από το γεγονός ότι συγκέντρωνε υλικό, ο,τιδήποτε υλικό (στοιχεία – πληροφορίες σχετικά με το θέμα που ερευνούσε) για τις συγγραφές που έκανε. Έργο, άλλωστε, που ήταν καρπός των περιπλανήσεών του. Έτσι, ο σουλτάνος τον παρασημοφόρησε!..
Ταξιδεύει συνεχώς στην Ελλάδα, στη Μεγάλη Ελλάδα (Κάτω Ιταλία). Γυρίζει σ’ ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο, τη Βαλκανική, την Μικρά Ασία, στα Ιεροσόλυμα και όλα τα μέρη που έζησε και περιπάτησε ο Χριστός (Άγιοι Τόποι).
Το 1861 νυμφεύτηκε κόρη από τη Δρόβιανη, τη γενέτειρά του. Αργότερα δοκιμάζει τη μεγαλύτερη θλίψη. Πεθαίνει ο γιος του Σπύρος, αφού τελείωσε τις σπουδές του στην Θεολογική Σχολή Αθηνών.
Μαζί με τα πολλά σωματικά τραύματά του από τον αγώνα στην Κρήτη, τώρα δέχεται και το μεγάλο ψυχικό τραύμα από τον θάνατο του γιου του. Κι όμως, η λαχτάρα του για την ολοκλήρωση των πόθων του λαού και του Γένους τον κρατούν σε διαρκή αναστάτωση. Ο μαχόμενος Ελληνισμός βρήκε στο πρόσωπο του Ζώτου του Μολοσσού τον εμπνευσμένο κήρυκα της κοινωνικής και εθνικής του αποκατάστασης. Το κράτος, εκτιμώντας τις υπηρεσίες του, του απένειμε το παράσημο του Σωτήρος.
Το ιστορικό, γεωγραφικό και αγιογραφικό υλικό που συγκέντρωσε στις αδιάκοπες περιηγήσεις του, είναι τεράστιο. Περιέχεται σε σειρά βιβλίων του. Αν και ασυστηματοποίητο το υλικό αυτό, διότι ο Ζώτος ο Μολοσσός δεν είχε την αναγκαία νηφαλιότητα και επιστημοσύνη, αποτελεί πολύτιμη πηγή για ποικίλα θέματα του χώρου που περιηγήθηκε.
Μερικά από τα βιβλία του: 1) Ηπειρωτικαί Μελέται σε τέσσερις (4) τόμους, Αθήναι 1875-1876. 2) Θεσσαλικαί Μελέται 1862. 3) Διαίρεσις Ηπείρου, Θεσσαλίας και Μακεδονίας κατά Δήμους 1879. 4) Δρομολόγια: Ελλάδος, Ηπείρου και Αλβανίας 1878. Ρουμανίας, Μικράς Ασίας 1906. Μακεδονίας 1906, Θεσσαλίας 1880, Σερβίας, Θράκης 1904. 5) Λεξικόν ή Αγιολόγιον περιέχον τους βίους όλων των Αγίων 1904, Ακολουθία του Αγίου Νικολάου του Σικελιώτου ασκητού εν Ευβοία, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και διά την αγρυπνίαν, του Αγίου Μελετίου του Νέου επικαλουμένου παπά Βουτέρη, Αγίου Αιμιλιανού, Αγίου Γεωργίου του εξ Ιωαννίνων. 6) «Ο προσηλυτισμός εν Μακεδονία» 1870.
Επιχείρησε, μάλιστα, να εισαγάγει την ελληνική γραφή, το ελληνικό αλφάβητο στην αλβανική γλώσσα. Μάλιστα δημοσίευσε και αλφαβητάριο για το σκοπό αυτό.
Προκαλεί μεγάλο θαυμασμό και κατάπληξη, αλλά και απορία η τόση ζωτικότητα αυτού του ανθρώπου. Τόση δράση σε τόσους τομείς, ακόμη και στον πόλεμο, και εξοικονομούσε χρόνο να γράψει τόσα πράγματα. Γιατί τα παραπάνω που αναφέραμε είναι τα σημαντικότερα. Έγραψε και άλλα όχι ευκαταφρόνητα.
Το 1897 εξέδωσε «τον γεωγραφικόν χάρτην της αρχαίας Ηπείρου». Εξέδωσε την πεντηκονταετηρίδα του Πατριάρχου Αλεξανδρείας Σωφρονίου, που τυπώθηκε με ξένο όνομα («ιστορία» Μ. Γούδα 1902-13).
Το Μάιο του 1912 ολόκληρος ο Ελληνισμός θρήνησε το Βασίλειο Ζώτο τον Μολοσσό με την αναγγελία του θανάτου του σε ηλικία 75 ετών. Θρήνησε τον μεγάλο πατριώτη και αγωνιστή, τον χαλκέντερο συγγραφέα, τον ερευνητή και ιστοριογράφο. Πέθανε στο φτωχοκομείο Αθηνών. Κι όμως, είχε την ίδια λεβεντιά, την ίδια αγάπη για όλους. Αισιόδοξος, όπως όταν πολεμούσε δίπλα στον Θεόδωρο Γρίβα στο Κουτσελιό και το Μέτσοβο ή για την απελευθέρωση της Κρήτης με το ντουφέκι και το λόγο.