Τα Γιάννενα έχουν ανάγκη αισθητικής αναβάθμισης!

Στον Επιτάφιο λόγο που εκφώνησε ο Περικλής για τους πρώτους Αθηναίους νεκρούς του Πελοποννησιακού πολέμου, μεταξύ άλλων μιλά και για τις χαρές που προσφέρονται στον πολίτη στον ελεύθερο χρόνο του. Μια από αυτές είναι η καθημερινή τέρψη που νοιώθουν βλέποντας την ευπρέπεια των ιδιωτικών σπιτιών, μια τέρψη που διώχνει τη λύπη και τη στενοχώρια, όπως λέει.
Είναι παράξενο που δεν αναφέρεται καθόλου στα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα της Ακροπόλεως, τον ναό της παρθένου Αθηνάς και τα άλλα κτίσματα, που έγιναν με δική του πρωτοβουλία, καθώς και στα άλλα οικοδομήματα της αρχαίας Αγοράς, που δεν υστερούσαν σε ομορφιά. Βλέποντας τα ερείπια σήμερα ο επισκέπτης δεν μπορεί να διανοηθεί αυτό το υπέροχο κάλλος. Αν όμως θελήσει να δει κάποια αναπαράσταση, τότε θα νοιώσει έστω και έτσι μεγάλο θαυμασμό και μεγάλη ευχαρίστηση, αλλά συγχρόνως και μεγάλη θλίψη για την καταστροφή τους.
Αυτή την τέρψη τη νοιώθει ο καθένας που ανεβαίνει στην Ακρόπολη ή που επισκέπτεται μια άλλη Ευρωπαϊκή πόλη, ιδιαίτερα τον παλιό πυρήνα τους που συνήθως διατηρείται ανέπαφος και προστατεύεται με μεγάλη ευλάβεια.
Τα λέμε αυτά για να θυμίσουμε κάτι πολύ σημαντικό, που οι περισσότερο που ασχολούνται με τα κοινά, ιδιαίτερα οι τοπικοί άρχοντες το ξεχνούν ή το υποτιμούν. Η καθημερινότητα του πολίτη, για την οποία όλοι μιλούν και υπόσχονται να τη βελτιώσουν, δεν αφορά μόνο την ικανοποίηση των αναγκών που αναφέρονται στο σώμα, αλλά και των ψυχικών αναγκών.
Μια από αυτές, όχι ασήμαντη σε σχέση με τις άλλες, είναι αυτό που λέει ο Περικλής. Η τέρψη που αισθάνεται ο πολίτης ή ο επισκέπτης από το κάλλος του περιβάλλοντός του. Και ποιο είναι αυτό; Το σπίτι που ζει και περνά τις περισσότερες ώρες της ημέρας και ο εξωτερικός χώρος, οι ιδιωτικές και δημόσιες κατασκευές, οι δρόμοι, οι δημόσιοι χώροι.
Μπορούμε να πούμε για τα Γιάννενα ότι ανταποκρίνονται σε αυτά τα κριτήρια; Είναι το περιβάλλον τέτοιο που ο πολίτης ή ο ξένος να νοιώθει καθημερινά, όταν περπατάει στους δρόμους της πόλης, τέρψη και ευχαρίστηση και ανάταση της ψυχής; Η απάντηση που θα δώσει κάθε καλόπιστος άνθρωπος είναι αρνητική.
Δεν υπάρχει κτίριο στην πόλη που να μην είναι βρώμικο από γραφίτη. Όποιος θέλει, πιάνει μια μπογιά και λερώνει τους τοίχους, ιδιωτικούς και δημόσιους. Τα σκουπίδια παντού, γόπες από τσιγάρα, πλαστικά ποτήρια και φιάλες νερού, πλαστικά παντός είδους, χαρτιά και χίλια δυο άλλα σκουπίδια. Οι δημόσιοι χώροι στα χάλια τους, απεριποίητοι και αποκρουστικοί συνήθως. Τα όποια αγάλματα που υπάρχουν παραμορφώνονται από τις μπογιές και τα συνθήματα που έρχονται στο μυαλό του καθενός.
Αν πάει κάποιος στο Πανεπιστήμιο, όχι μόνον δεν νοιώθει τέρψη, αλλά ακριβώς το αντίθετο, λύπη και απογοήτευση, από την εμφάνιση των κτιρίων. Υπάρχουν χώροι που ντρέπεσαι μόνο και να τους βλέπεις. Όπου και να πας, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, δεν εννοώ μόνον στην Ευρώπη, αλλά και στην Αφρική και στην Ασία, είναι αδύνατο να συναντήσεις τέτοια χάλια, τέτοια ακαλαισθησία.
Έχουμε χάσει ως λαός, μαζί με τόσα άλλα, και την καλαισθησία μας; Ας μην ξεχνάμε ότι ένα από τα χαρακτηριστικά του λαού μας ήταν η λατρεία του κάλλους, της ομορφιάς. Απόδειξη τα εκθέματα στα μουσεία μας και στα μουσεία όλου του κόσμου που κοσμούνται από τα αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Και το εξαίρετο κάλλος της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας. Το πρώτο γραπτό λογοτεχνικό κείμενο, τα έργα του Ομήρου, είναι αριστουργήματα λεξιλογικού πλούτου, εξαιρετικής σύνθεσης και δομής, και αθάνατου κάλλους.
Εν κατακλείδι, οι νέοι δημοτικοί και περιφερειακοί άρχοντες θα πρέπει να δώσουν την αρμόζουσα σημασία στην καλαίσθητη εμφάνιση της πόλης μας. Υπάρχουν πλήθος αξιόλογων καλλιτεχνών. Ας τους αξιοποιήσουν. Ας διαθέτουν ένα ετήσιο κονδύλι για να στολίσουν την πόλη με αγάλματα. Κάποτε, όταν η πόλη ήταν πιο μικρή και ο κόσμος πιο φτωχός, οι γειτονιές της ευώδιαζαν από τις τριανταφυλλιές και τα γιασεμιά. Το κάλλος της πόλης δεν θα δίνει μόνον τέρψη στους πολίτες ή στους επισκέπτες, αλλά θα φέρει και χρήμα, το οποίο στην εποχή μας τείνει να αντικαταστήσει, δυστυχώς, όλο και περισσότερο οποιαδήποτε άλλη αξία.
Η επιτυχία βέβαια αυτής της προσπάθειας απαιτεί συνέργεια των αρχόντων με τους πολίτες. Τα μέσα δεν μπορεί να είναι άλλα από δυο θεές, την Πειθώ και τη Βία. Προτιμότερη βέβαια η πρώτη. Υπάρχουν όμως πάντοτε οι απείθαρχοι. Τότε το μόνο μέσον που απομένει είναι η τιμωρία.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΤΣΟΥΡΗΣ