Δεκαπενταύγουστος: Η Κοίμηση της Θεοτόκου

Ο Δεκαπενταύγουστος έχει μία ιδιαίτερη σημασία για τον Ορθόδοξο Χριστιανό. Αισθάνεται την πλατυτέρα των ουρανών συμπαραστάτη και βοηθό. Σε κάθε δύσκολη στιγμή το όνομά της επικαλείται να τον βοηθήσει ή να τον σώσει από κάποιο μεγάλο κίνδυνο. «Παναγία μου», φωνάζει μπροστά σε κάποιο ξαφνικό κακό που θα βρεθεί. Σ’ όλους τους ορθοδόξους, όπου γης, κυριαρχεί η εσωτερική παρόρμηση να επικαλεστούν τη βοήθεια της Παναγίας στιςδύσκολες στιγμές ή να την ευχαριστήσουν για κάποια επιτυχία στη ζωή τους.

Γιατί και η ίδια αισθάνθηκε τη γαλήνη, όταν έλαβε τη θεία εντολή να ενσαρκώσει τη θεότητα, αλλά και η ίδια είναι πονεμένη από τον βαθύτερο πόνο που δόθηκε σε θνητούς να κηδέψει το έαρ της, τη ζωή εν τάφω…

Έτσι, δέχεται να απαλύνει τις ψυχές των πονεμένων. Έμεινε για πάντα δέκτης οδύνης και χορηγός απαλότητας, γαλήνης, συγκατάβασης, παρηγοριάς. Για όλα αυτά ο Δεκαπενταύγουστος αποκτά μια ιδιαιτερότητα.

Είναι το Πάσχα του Καλοκαιριού, είναι η ευκαιρία για τον Ορθόδοξο να αποδώσει ευχαριστήρια στην «Πλατυτέρα των Ουρανών».

Ο υμνωδός καλεί τους Αποστόλους να έλθουν στη Γεσθημανή από όποιο μέρος της γης βρίσκονται.

«Απόστολοι, εκ περάτων συναθροισθέντες ενθάδε, Γεσθημανή τω χωρίω κηδεύσατέ μου το σώμα. Και συ Υιέ και Θεέ μου, παράλαβέ μου το πνεύμα».

Αλλά και ο απλός λαός μας, ανάμεσα στα άλλα δημοτικά τραγούδια του έπλεξε (δημιούργησε, σύνθεσε) και τον «θρήνο, το μοιρολόι της Παναγίας», με την Θεοτόκο (και ο λαός) κατά τις ώρες των παθών του Θεανθρώπου.

Σήμερα, μαύρος ουρανός, 

σήμερα μαύρη μέρα,

σήμερα, όλοι θλίβονται 

και τα βουνά λυπούνται.

Σήμερα, έβαλαν βουλή 

οι άνομοι Εβραίοι,

οι άνομοι και τα σκυλιά 

κι οι τρισκαταραμένοι,

για να σταυρώσουν 

το Χριστό των πάντων βασιλέα.

Κι η Παναγία Δέσποινα 

καθόταν μοναχή της,

τις προσευχές της έκανε 

για τον μονογενή της.

Φωνή εξήλθ’ εξ ουρανού 

κι απ’ αρχαγγέλου στόμα:

-Πάψε, Κυρά, τις προσευχές, 

πάψε και τις μετάνοιες

και τον υιό Σου πιάσανε 

και στα χαλκά τον πάνε

και στου Πιλάτου τις αυλές 

εκεί τον τυραχνάνε, κλπ.

Η Παναγία Δέσποινα σαν 

τάκουσε λιγόθυ (=λιγοθύμησε).

Σταμνί νερό της ρίξανε, 

τρία κανάτια μόσχο,

για να της έρθει ο λογισμός, 

για να της έρθει ο νους της,

κλπ., κλπ… είναι μακρύ θρηνολόγημα.

Αλλά, ο λαός ήθελε να αισθάνεται τη Θεομήτορα Παναγία πιο κοντά του σαν καθημερινό προστάτη. Γι’ αυτό έπλασε δεκάδες προσωνύμια ευλαβείας. Από τα πολλά που υπάρχουν αναφέρω όσα υπάρχουν πρόχειρα στη μνήμη μου: Οδηγήτρια, Μυροβλύτισσα, Γλυκοφιλούσσα, Πορταΐτισσα, Κυραπαναγιά, Προυσιώτισσα, Χοζοβιώτισσα, Χρυσοσπηλιώτισσα. Πολλά μικρά νησάκια έχουν όνομα Παναγία.

Περισσότερο, όμως, από κάθε άλλη εποχή, που ο Ελληνικός λαός αισθάνονταν την ανάγκη να ζητήσει τη βοήθεια της θεομήτορος, είναι μετά το 1453.

Από τότε άρχιζε η εποχή της υποδούλωσης σε έναν αλλόθρησκο, βίαιο μέχρι βαρβαρότητας κατακτητή. Τη θλίψη του Ελληνικού λαού που έζησε τέσσερις αιώνες πικρής σκλαβιάς χειροπιαστό σκοτάδι, την βίωσε, την αισθάνθηκε βαθιά ο διδάσκαλος του Γένους Ηλίας Μηνιάτης (1669 – 1714) από το Ληξούρι Κεφαλλονιάς. Υπήρξε κορυφαίος ρήτορας και ονομάστηκε Χρυσόστομος της τουρκοκρατίας.

Το σημαντικότερο βιβλίο του φέρει τον τίτλο «Διδαχαί» (=ομιλίες από τον άμβωνα). Ήταν Επίσκοπος Κερνίκης και Καλαβρύτων.

Στις 25 Μαρτίου 1688 μίλησε στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Γραικών της Βενετίας στη γιορτή της Παναγίας. Μίλησε με όλο το πάθος και τη συγκίνηση που χαρακτηρίζουν όλο το διδακτικό του έργο. Έκαμε μια κατανυκτική επίκληση στην Παναγία, που έκανε να κλαίει με λυγμούς ολόκληρη η ελληνική παροικία της Βενετίας.

Την ώρα εκείνη, ο Ηλίας Μηνιάτης απευθύνθηκε στη Θεοτόκο και είπε: «Έως πότε, πανακήρατε (= παναμόλυντη) Κόρη, το τρισάθλιον Γένος των Ελλήνων έχει να ευρίσκεται εις τα δεσμά μιας ανυποφέρτου δουλείας; Έως πότε έχουσι να του πατή τον λαιμόν τον ευγενικόν ο βόρβορος Θραξ; Έχουσι να βασιλεύωνται από ήμισυ φεγγάρι αι χώραι εκείναι, εις τας οποίας ανέτειλεν εις ανθρωπίνην μορφήν από την ηγιασμένην σου γαστέρα, ο μυστικός της Δικαιοσύνης ήλιος; Αχ Παρθένε! Ενθυμίσου πώς εις την Ελλάδα πρότερον παρά εις άλλον τόπον έλαμψεν το ζωηφόρον φως της αληθινής πίστεως. Το Ελληνικόν Γένος εστάθη το πρώτον, οπού άνοιξε τας αγκάλας και εδέχθη το θείον Ευαγγέλιον του μονογενούς σου υιού. Τούτο έδωκεν εις τον κόσμον, τους διδασκάλους, οι οποίοι εφώτισαν τας ημαυρωμένας καρδίας των ανθρώπων.

Λοιπόν, εύσπλαχνε Μαριάμ, παρακαλούμεν σε διά το χαίρε εκείνο, οπού μας επροξένησε την χαράν, διά τον αγγελικόν εκείνον ευαγγελισμόν, όπου εστάθη της σωτηρίας μας το προοίμιον, χάρισέ του την προτέραν του τιμήν!

Σήκωσέ το από τα δεσμά εις το σκήπτρον, από την αιχμαλωσίαν εις το βασίλειον. Και αν ετούται μας αι παρακλήσεις δεν σε παρακινούσιν εις σπλάχνος, ας σε παρακινήσουσιν αι φωναί και αι παρακλήσεις των Αγίων σου, οπού ακαταπαύστως φωνάζουν απ’ όλα τα μέρη της τρισαθλίας Ελλάδος. Φωνάζει ο Ανδρέας από την Κρήτην, φωνάζει ο Σπυρίδων από την Κύπρον, φωνάζει ο Ιγνάτιος από την Αντιόχειαν, φωνάζει ο Διονύσιος από τας Αθήνας, φωνάζει ο Πολύκαρπος από την Σμύρνην, φωνάζει η Αικατερίνη από την Αλεξάνδρειαν, φωνάζει ο Χρυσόστομος από την βασιλεύουσαν πόλιν και δείχνοντάς σου την σκληροτάτην τυραννίδα των αθλίων Αγαρηνών, ελπίζουσιν από την άκραν σου ευσπλαχνίαν του Ελληνικού Γένους την απολύτρωσιν».

Αλλά, και η σύγχρονη Ελλάδα επικαλούμενη την Θεοτόκο μπορεί να πει: «Πριν από 82 χρόνια, σαν τέτοια μέρα, που γιόρταζες, Μεγαλόχαρη, στο σεπτό σου ναό της Τήνου, τόλμησε ο φασισμός να βεβηλώσει το πανηγύρι σου με αδόκητο και δολοφονικό χτύπημα. Αθέατος ο εχθρός με το υποβρύχιο κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, σαν δειλός που ήταν έστειλε τα δολοφονικά βλήματα στο καράβι που τιμούσε με την παρουσία του τη μεγάλη γιορτή της Παναγίας.

Το καμπαναριό της Μεγαλόχαρης διαλάλησε στον κόσμο το κακούργημα. Συγχρόνως ήταν και εθνικός συναγερμός. Ο ναός της Τήνου έγινε το ψυχικό στρατηγείο της Ελλάδας. Η απάντηση δόθηκε στα βουνά της Βορ. Ηπείρου. Προπορεύονταν η μορφή της Μεγαλόχαρης δείχνοντας το δρόμο στης Ελλάδας τα παιδιά που ακολουθούσαν φωνάζοντας «αέρααα!». Ήταν η τιμωρία για τον τορπιλισμό της Έλλης στο λιμάνι της Τήνου…

Κάθε χρόνο και για πάντα, το δεκαπενταύγουστο, ο Ελληνισμός θα συνεχίσει να υμνεί, να δοξάζει και να τιμά τη υπερμάχο στρατηγό…