Ο χρόνος, ο καιρός και η έλλειψη συντήρησης τα οδηγούν σε κατάρρευση

S.O.S. εκπέμπουν τα μοναδικάπέτρινα γεφύρια της Ηπείρου!

Σε ποια μνημεία εντοπίζονται σήμερα σοβαρά ζητήματα στατικότητας

• Τα προβλήματα επιτείνουν και οι χρυσοθήρες με τη δράση τους…

• Η φθορά που επιφέρει ο χρόνος, τα «χτυπήματα» του καιρού και η αδυναμία εδώ και κάποια χρόνια των αρμόδιων Κρατικών υπηρεσιών να παρέμβουν με ουσιαστικό τρόπο, συν η δράση ορισμένων… χρυσοθήρων (!) έχουν φέρει αρκετά απ’ τα ωραιότερα πέτρινα γεφύρια του Νομού Ιωαννίνων και της Ηπείρου γενικότερα στο χείλος της κατάρρευσης.
Το θέμα απασχολεί έντονα το τελευταίο διάστημα Δήμους όπως αυτόν του Ζαγορίου, τοπικούς φορείς αλλά και το υπουργείο Πολιτισμού, με όλους να έχουν καταλήξει πως μόνη λύση είναι η υλοποίηση ενός ευρέως προγράμματος καταγραφής, συντήρησης και ανάδειξης των ξεχωριστών αυτών μνημείων, που καθρεφτίζουν την σπάνια αρχιτεκτονική παράδοση του τόπου μας.
Το θέμα ανέδειξε αυτές τις ημέρες και η έγκυρη «Καθημερινή» με ολοσέλιδο ρεπορτάζ που επιμελήθηκε ο δημοσιογράφος Μίλτος Γήτας, συνεργάτης του «Π.Λ.», στο πλαίσιο του οποίου παρουσιάζονται ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα γεφυριών που αντιμετώπισαν προβλήματα ή απειλούνται και σήμερα με κατάρρευση.
Ποια κινδυνεύουν…
Τα σημαντικότερα προβλήματα σήμερα εντοπίζονται στο Ζαγόρι, στα γεφύρια Χάτσιου, Κοβάτσαινας, Πλακίδα, Καμπέρ Αγά, Αρκούδα, Μίσσιου, καθώς και στο γεφύρι Σκάλας Βραδέτου, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Μίλτου Γήτα στην «Καθημερινή», στο οποίο τονίζεται πως ακανθώδες παραμένει το ζήτημα της διαχείρισης του ιστορικού αυτού αποθέματος, λόγω και της διασποράς του στον χώρο.
Βασικά αίτια για την κατάσταση αυτή είναι τα ορμητικά νερά των ποταμών, η βλάστηση, οι άσχημες καιρικές συνθήκες, ενώ η υποστελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠ.ΠΟ εμποδίζει τη διαδικασία καταγραφής των προβλημάτων και συντήρησης των μνημείων, αν και έχουν γίνει παρεμβάσεις σε κάποια απ’ αυτά.
Το Καμπέρ Αγά
Υπενθυμίζεται ότι ο Δήμος Ζαγορίου, στον οποίο διοικητικά ανήκουν τα περισσότερα, το τελευταίο διάστημα έχει καταθέσει δημόσια πρόταση για τη συνολική αντιμετώπιση του προβλήματος μέσω του υπουργείου Πολιτισμού και συναρμόδιων υπουργείων, με την εκπόνηση, χρηματοδότηση και εφαρμογή σχετικού προγράμματος. Στην αρκετά πολύπλοκη, λόγω αρμοδιοτήτων, υπόθεση για τη διάσωση των πέτρινων γεφυριών επιβάλλεται η συνεργασία όλων. Ωστόσο, την πλήρη αρμοδιότητα για αδειοδοτήσεις, παρεμβάσεις και εργασίες αποκατάστασης έχει μόνον η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Ηπείρου, του υπουργείου Πολιτισμού. Με αυτή την υπηρεσία έχει συνεργαστεί ο Δήμος Ζαγορίου για την υλοποίηση εργασιών σε γεφύρια, με πιο πρόσφατο έργο στο γεφύρι Καμπέρ Αγά στους Μηλιωτάδες, στο οποίο έγινε στερέωση βάθρων, συντήρηση, καθαρισμός και άλλες εργασίες με την πολύτιμη αρωγή της Περιφέρειας Ηπείρου.
Κι άλλα γεφύρια…
Επίσης, έντονη το τελευταίο διάστημα είναι η φθορά στο ένα βάθρο στο γεφύρι του Πλακίδα, στην είσοδο των Κήπων Ζαγορίου (φωτό), καθώς και στο γεφύρι της Κοβάτσαινας όπου σημειώθηκε υποχώρηση μεγάλου πλευρικού τοίχου, η οποία επηρεάζει τη στατικότητα και του γεφυριού Χάτσιου, σε κοντινή απόσταση, που υπέστη αποσάθρωση του ενός βάθρου. Ο Δήμος Ζαγορίου ζήτησε από τους προέδρους και εκπροσώπους των Τοπικών Κοινοτήτων να αποστείλουν στοιχεία για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα γεφύρια, προκειμένου να προβεί στην καταγραφή τους και στην υποβολή συνολικού υπομνήματος για τις παρεμβάσεις.
Πάντως, αρχιτέκτονας και πολιτικός μηχανικός της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων βρέθηκαν στην περιοχή, κατέγραψαν τις φθορές και συνέταξαν μελέτες για την άμεση αποκατάσταση των γεφυριών στη Σκάλα Βραδέτου και στο ρέμα του Αη Γιάννη Φραγγάδων, ώστε μετά τις σχετικές εγκρίσεις να εκτελεσθούν οι απαραίτητες εργασίες.
Οι… χρυσοθήρες!
Όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ, τα τελευταία χρόνια, στα προβλήματα στατικότητας που αντιμετωπίζουν τα γεφύρια στο Ζαγόρι, πέρα από το νερό και τον καιρό, συνέβαλαν και οι επίδοξοι χρυσοθήρες που κατά καιρούς προκαλούν ζημιές αναζητώντας θησαυρούς στα βάθρα ή στο σώμα τους. Μόλις γίνεται κάτι τέτοιο αντιληπτό από τους υπευθύνους του Δήμου Ζαγορίου, οι πέτρες επανατοποθετούνται πρόχειρα στο σημείο απ’ όπου ξηλώθηκαν. Φυσικά, παραμένει άγνωστο αν τελικά βρήκαν κάτι εκείνοι που έψαχναν για λίρες ή πολύτιμα αντικείμενα. Μέχρι σήμερα, πάντως, δεν έχει βρεθεί τρόπος να σταματήσουν οι παράνομες εκσκαφές στα πέτρινα γεφύρια.
Το γεφύρι Καλουτά
Σύμφωνα με παλαιότερη συστηματική καταγραφή των γεφυριών (Μαντάς 2000), στον Νομό Ιωαννίνων υπάρχουν 295 γεφύρια, στον Νομό Άρτας 37, στον Νομό Θεσπρωτίας 26, στον Νομό Πρέβεζας 9. Ωστόσο, τα γεφύρια του Ζαγορίου, που είναι η περιοχή με τον μεγαλύτερο αριθμό μνημείων στην ηπειρωτική Ελλάδα, είναι που αποτελούν το σήμα κατατεθέν της Ηπείρου. Σύμφωνα με την ίδια καταγραφή, σε αυτόν τον σχετικά μικρό χώρο εντοπίζονται 140 κατασκευές, δηλαδή το ένα τρίτο των ηπειρωτικών γεφυριών, ενώ σύμφωνα με άλλες καταγραφές αλλά και νεότερες μελέτες τα γεφύρια στο Ζαγόρι ανέρχονται σε 106, σε 93 ή σε 60. Ο Δήμος Ζαγορίου κάνει λόγο για 60 γέφυρες σε καλή κατάσταση και για 100, μη εντοπισμένες ακόμη. Δυστυχώς δεν έχει υπάρξει διασταύρωση των παραπάνω στοιχείων. Το υπουργείο Πολιτισμού έχει κηρύξει πολλά γεφύρια του Ζαγορίου ιστορικά διατηρητέα μνημεία.