Μάχη Μενίνας, η πιο μεγάλη νίκη ενάντια στον Γερμανό κατακτητή…

ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ

  Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΚΟΓΚΑ

* Την προσεχή Κυριακή, 17 Αυγούστου τελείται, όπως κάθε χρόνο, στη Μενίνα Θεσπρωτίας το επίσημο μνημόσυνο για τα 25 παληκάρια του ΕΔΕΣ, που έδωσαν το αίμα τους κατά την πραγματοποίηση μιας γιγαντομαχίας στις διήμερες μάχες της 17 και 18 Αυγούστου του 1944. Το μνημόσυνο αυτό τελείται με τη φροντίδα του Συνδέσμου Αγωνιστών του ΕΔΕΣ Θεσπρωτίας. Αξίζουν πράγματι αυτές τις τιμές τα 25 παληκάρια της 10ης Μεραρχίας του ΕΔΕΣ που έπεσαν το διήμερο εκείνο και εξόντωσαν ένα πολύ ισχυρό Γερμανικό τμήμα 250 ανδρών πολύ καλά εξοπλισμένο, με περιμετρικό ναρκοπέδιο, με πυροβόλα στη διάθεσή του και εγκατεστημένο στις ψηλές κούλιες των Τσάμηδων.  
Αυτό το άπαρτο οχυρό πήραν εντολή οι ΕΔΕΣΙΤΕΣ από το Αρχηγείο Μέσης Ανατολής να το εκπορθήσουν, να το διαλύσουν και να διακόψουν έτσι την επαφή και ενίσχυση της Ηγουμενίτσας, Παραμυθιάς και Φιλιατών από τα Γιάννινα. Έτσι, η προσβολή και εκπόρθηση της Μενίνας, ήταν τόλμημα πολύ επικίνδυνο, ριψοκίνδυνο, τόλμημα ζωής ή θανάτου, αλλά η επιτυχία του θα είχε τεράστια ηθικά και υλικά κέρδη για τον αγώνα. Στη διαταγή του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό όλα τα  τμήματα  της περιοχής Παραμυθιάς και πρέπει να σημειώσουμε ότι η πόλη αυτή ήταν η πρώτη ελεύθερη Ελληνική από τις 27 Ιουνίου 1944 που έδιωξαν από εκεί κάθε εχθρικό πόδι (Γερμανών και Τσάμηδων).
Αν και όσοι πολέμησαν για την εκπρόρθηση της Μενίνας, αξίζουν όλοι τους την ίδια τιμή, θα παραθέσω εδώ τα ονόματα των ηγετών της 10ης Μεραρχίας: Συνταγματάρχης Βασίλειος Καμάρας, διοικητής της Μεραρχίας που πραγματοποίησε αυτόν τον άθλο: Συνταγματάρχης Αριστείδης Κρανιάς, Αντισυνταγματάρχες Αριστείδης Κρανιάς και Γεώργιος Αγόρος, με βοηθούς τους: Γεώργιο Οικονομόπουλο, Ιωάννη Κατσαδήμα, και Αλ .Παπαζώη. Εκτός  αυτών που κύκλωσαν το φρούριο και το εκπόρθησαν, απέναντι από το ποτάμι έφραζε το δρόμο διαφυγής Γερμανών και Τσάμηδων το 26 Σύνταγμα Πεζικού με Διοικητή το μπάρμπα Λία Κάτσιο.
Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι μαζί με τους 250 Γερμανούς βρίσκονταν εκεί  800 περίπου Τσάμηδες, ένστολοι και ένοπλοι. Πώς να εκπορθήσεις ένα τέτοιο στρατόπεδο; Γιατί είναι διαφορετικό πράγμα να  κάνεις ένα σαμποτάζ σε ένα φυλάκιο ή μια διερχόμενη φάλαγγα  και άλλο να επιτεθείς και να εκπορθήσεις στρατόπεδο καλά οχυρωμένο. Και όμως, αυτό το εγχείρημα το πράτολμο και επικίνδυνο το έφεραν σε αίσιο πέρας οι ένδοξοι μαχητές αυτής της φονικότατης μάχης που διήρκεσε από τα χαράματα της 17 Αυγούστου μέχρι το μεσημέρι της 18ης του 1944, όταν πια όλο το Γερμανικό στρατόπεδο είχε πέσει στα χέρια των ανταρτών του Ζέρβα.
Την περίλαμπρη αυτή νίκη  τη σφράγισαν με το άλικο αίμα τους 25 παληκάρια μας, μεταξύ των οποίων και ο Άγγλος Ταγματάρχης Δαβίδ Ουάλας. Εκτός από τους 25 λεβέντες μας που έμειναν εκεί και τα ονόματά τους είναι γραμμένα στην απέριττη μαρμάρινη στήλη του μνημείου και άλλα  40 παληκάρια μας έχυσαν το αίμα τους και τραυματίστηκαν, αλλά δε δείλιασαν, δεν υποχώρησαν. Αιώνια η δόξα σε όλους αυτούς…
Η μάχη αυτή στοίχισε στους εχθρούς 87 νεκρούς και 57 τραυματίες. Όλοι δε οι υπόλοιποι φρουροί, συνολικά 109 αξιωματικοί και στρατιώτες  πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Οι θρασύδειλοι Τσάμηδες όμως, πριν καλά - καλά σχολάσει η μάχη λιποτάχτησαν από το χώρο και πέρασαν τον Καλαμά  με  προορισμό την Αλβανία. Εκεί βέβαια τους περίμενε «φιλόξενα» ο μπάρμπα Λία Κάτσιος με το τμήμα του και τους περιποιήθηκε. Η μεγάλη αυτή επιτυχία των παληκαριών μας απέσπασε τα συγχαρητήρια του ΣΜΕ. Ήταν η μεγάλη δικαίωση. Γιατί στη μάχη αυτή πολέμησε το πείσμα, η ανδρεία και η λεβεντιά των αντάρτικων ομάδων του ΕΔΕΣ εναντίον των Ούνων και των πιο  αιμοβόρων εγκληματιών, των Τσάμηδων.
Ιδιαίτερα με τους Τσάμηδες, αυτούς τους αρνησιπάτριδες, τους στυγνούς και απαίσιους εγκληματίες, η Θεσπρωτία είχε ανοιχτούς λογαριασμούς. Χρόνια ζούσαν στο τόπο αυτόν χωρίς κανένας να τους ενοχλήσει. Είχαν τα σχολεία τους, τα τζαμιά τους και τη γλώσσα τους. Το 1940 τάχτηκαν αμέσως με το μέρος των Ιταλών, συγκρότησαν ένοπλες εθελοντικές ομάδες και πρόδωσαν την πατρίδα τους, γιατί και αυτοί όλοι τους ήταν Έλληνες υπήκοοι. Πόσα δεινά συσσώρευσαν στη διάρκεια της τρίχρονης κατοχής…
Τα εγκλήματά τους ξεκίνησαν με τη δολοφονία του μεγαλέμπορου Ηγουμενίτσας Πιτούλη και συνεχίστηκαν με πυρπολήσεις χωριών, με διαρπαγές περιουσιών, με ατομικές ή ομαδικές δολοφονίες σε όλο το Νομό Θεσπρωτίας. Η ανθελληνική δράση των προδοτών αυτών, των Τσάμηδων, δεν έχει μετρηθεί με ακρίβεια ακόμα. Ποιός μπορεί να λησμονήσει την άναδρη δολοφονία των 49 προκρίτων της Παραμυθιάς τον Σεπτέμβριο του 1943. Ένα μικρό δείγμα των εγκλημάτων των Τσάμηδων στη περιοχή Φαναρίου την περίοδο από 17 Ιουλίου μέχρι 27  Αυγούστου του 1943, θα μεταφέρω  εδώ από το βιβλίο του δημοσιογράφου Παπαμανόλη με τίτλο «Κατακαημένη Ήπειρος», εκδ. 1945: «Το 20/ήμερο αυτό οι κακούργοι αυτοί εφόνευσαν 137 αθώους πολίτες, πήραν ομήρους 321, πολλοί από τους οποίους πέθαναν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως και στις φυλακές, έκαυσαν  καταμετρημένα 519 σπίτια, άρπαξαν 7.000 αγελάδες, 22.100 μικρά ζώα, 3.435 άλογα και το χειρότερο βασάνισαν απάνθρωπα  και κτηνωδώς  231 νεαρές γυναίκες».
Η μάχη της Μενίνας, η ιστορική και ανεπανάληπτη, έδωσε το τελικό χτύπημα στους Ναζί αλλά παράλληλα και στους αιμοβόρους Τσάμηδες, που αισθανόμενοι τα εγκλήματα που διέπραξαν, εγκατέλειψαν αμέσως ομαδικά την επαρχία και  έφυγαν στην Αλβανία.
Πέρασαν από τότε 70 χρόνια. Στο απέριττο μνημείο των 25 παληκαριών μας που έπεσαν εκείνο το φονικό αλλά τόσο ένδοξο και αποτελεσματικό διήμερο στην Μενίνα, τελείται κάθε χρόνο το επιβεβλημένο μνημόσυνό τους. Εκεί, στο μνημείο των πεσόντων,  θα πραγματοποιηθούν σεμνές τελετές μνήμης και δόξας την προσεχή Κυριακή και αξίζουν  οι  νεκροί της ιστορικής μάχης αυτής της τιμής.