Καινοτομία και επιχειρηματικότητα διακύβευμα για βιώσιμη ανάπτυξη...

ΓΝΩΜΟδοτήσεις...

(Η περίπτωση της Ηπείρου)

  Γράφει ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΧΡ. ΤΣΕΤΣΗΣ, Δρ. ΕΜΠ

* Το 2014 αποτελεί ορόσημο για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας: σηματοδοτεί την αφετηρία της νέας προγραμματικής περιόδου της ευρωπαϊκής πολιτικής συνοχής 2014-2020 –των συνεκτικών δηλ. συν χρηματοδοτούμενων παρεμβάσεων της ΕΕ, που στοχεύουν στη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων στους κόλπους της- μέσω ειδικών προγραμμάτων, με όρους εισοδήματος, ευημερίας και ευκαιριών.
Από την πολιτική αυτή ευεργετούνται, κυρίως από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, οι λιγότερο ευνοημένες περιοχές της.
Οι δράσεις της διαφοροποιούνται από αυτές προγενέστερων αναπτυξιακών περιόδων, ακόμη και των πιο προσφάτων (2007-2013).
Χαρακτηριστικό της, η σαφής στροφή από τη δημιουργία υποδομών, σε σύγχρονες μορφές επιχειρηματικότητας, βασισμένες στη γνώση και καινοτομία –που συνιστούν πυλώνες και συγκριτικό πλεονέκτημα της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, όπως προβλέπεται στην κύρια κατεύθυνση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».
Συγκεκριμένα, η στρατηγική «Ευρώπη 2020», προωθεί την επικέντρωση των κοινοτικών επενδυτικών σχεδίων στους τομείς της/των:
* Έρευνας και Τεχνολογίας.
* Τεχνολογικών Πληροφόρησης και Επικοινωνίας.
* Ανταγωνιστικότητας Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων.
* Προστασίας Περιβάλλοντος, Κλιματική αλλαγή «Πράσινων μετακινήσεων».
* Ενίσχυση της απασχόλησης και στροφή στην οικονομία χαμηλού άνθρακα.
* Καταπολέμηση της ανέχειας και των διακρίσεων.
* Εκπαίδευσης και Διά Βίου Μάθησης.
* Ενίσχυση της αποδοτικότητας της δημόσιας διοίκησης.
Ειδικότερα -στο πλαίσιο της στήριξης της Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας- το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης υποστηρίζει, ως επενδυτική προτεραιότητα, την ενίσχυση υποδομών έρευνας και καινοτομίας και την προαγωγή σχετικών κέντρων, ιδίως αυτών ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, όπως επίσης επιχειρηματικές δραστηριότητες Ε&Τ&Α και της τεχνολογικής και εφαρμοσμένης έρευνας.
Το κρίσιμο στοιχείο της νέας περιόδου και διακύβευμα για επάνοδο στη (βιώσιμη) ανάπτυξη, αποτελεί ο συνδυασμός καινοτομίας και επιχειρηματικότητας.
Ειδικότερα, η ΕΕ ενθαρρύνει τους 28 εταίρους της να επενδύουν το 3% του ΑΕΠ στη Ε&Τ έως το 2020 (1% δημόσια χρηματοδότηση, 2% ιδιωτικός τομέας).
Τα 7ετές ερευνητικό πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» - έχει προϋπολογισμό 80 δις ευρώ- για την περίοδο 2014/2020, πέραν του ιδιωτικών και εθνικών δημόσιων επενδύσεων.
Το πρόγραμμα αποσκοπεί στο να:
* ενισχυθεί η Ευρώπη στον τομέα της Επιστημονικής Έρευνας,
* ενισχυθεί η βιομηχανική καινοτομία,
* αντιμετωπισθούν κρίσιμα ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, οι αειφόρες μετακινήσεις, οι ΑΠΕ η γήρανση του πληθυσμού και ασφάλειας τροφίμων.
Επιδιώκει παράλληλα:
* οι τεχνολογικές ανακαλύψεις να μετατρέπονται σε βιώσιμα προϊόντα,
* να ενισχύσει τη διεθνή συνεργασία για το Ε&Τ με τη συμμετοχή τρίτων χωρών και φορέων,
* να αναπτύξει περαιτέρω τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προτρέπει τις εθνικές και περιφερειακές αρχές των εταίρων, να συγκροτήσουν στρατηγικές έρευνας και καινοτομίας για «ευφυή» ειδίκευση: Να προσδιορίσουν δηλαδή, τα μοναδικά χαρακτηριστικά της και να αναδείξουν τα συγκριτικά ανταγωνιστικά τους πλεονεκτήματα κάθε περιφέρειας, συστρατεύοντας τους τοπικούς παράγοντες και πόρους, γύρω από ένα οραματικό σχέδιο για το μέλλον.

Προτεραιότητα...
Ο χώρος όπου μπορούν να δραστηριοποιηθούν νεοφυείς και παλαιότερες επιχειρήσεις με καινοτόμο χαρακτήρα, αποτελεί ένα κεντρικό ζήτημα: βιομηχανικές δομές, clusters, «συστάδες» καινοτομίας, ερευνητικά ινστιτούτα/ Θερμοκοιτίδες/Τεχνολογικά Πάρκα, συνδυασμός αυτών ή άλλες.
Τίθεται ως εκ τούτου, το ερώτημα: τι μορφή καινοτομίας συνάδει με τις αναπτυξιακές δυνατότητες της περιφέρειας της Ηπείρου, στο πλαίσιο της διαρθρωτικής παρέμβασης 2014-2020 μία περιοχή με εδραία σήμερα ερείσματα στην εφαρμοσμένη πανεπιστημιακή έρευνα – πρόδρομος της καινοτομίας και των εφαρμογών της.  
Και ειδικότερα ποια ή ποιες δομές στήριξής της, για την συνεργασία / άρθρωση / συνέργεια μεταξύ Έρευνας & Τεχνολογίας και παραγωγικής επιχειρηματικότητας και διάχυση της στον ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον;
Το ζήτημα δεν είναι νέο. Ανέκυψε το 1992 στο πλαίσιο της αξιολόγησης του ΠΕΠ Ι Ηπείρου (Τσέτσης Στ.) και της κατάρτισης του ΠΕΠ ΙΙ  (1994, Τσέτσης Στ.).
Διερευνήθηκαν, τότε, από την Αξιολόγηση, οι εναλλακτικές δομές στήριξης καινοτομίας και συνάρθρωσής της με την εγχώρια παραγωγή, όπως αυτές προέκυπταν από τη διεθνή εμπειρία.
Καταλληλότερη θεωρήθηκε η δημιουργία μιας Θερμοκοιτίδας / Τεχνολογικού Πάρκου στα Ιωάννινα (Τσέτσης:  Εκθέσεις Αξιολόγησης Ι και ΙΙ ΠΕΠ Ηπείρου 1992-1994  ex-post – ex ante on going 1992-1994).
Είχε δε τονιστεί, ότι το στοίχημα θα κερδηθεί από την λειτουργία της τεχνολογικής αυτής δομής, στο πνεύμα των προτάσεων της Αξιολόγησης.
Η πρόταση έγινε τελικά δεκτή από τoν Γ.Γ. της Περιφέρειας Ηπείρου, αείμνηστο Στέλιο Τσιτσιμελή και υιοθετήθηκε –στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης- από την ΓΓ Έρευνας και Τεχνολογίας και έτυχε πλήρους υποστήριξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για να υλοποιηθεί λίγα χρόνια αργότερα.
Σήμερα, όπου η καινοτομία αποτελεί κεντρικό άξονα κάθε περιφέρειας –και τα τεχνολογικά δεδομένα έχουν εξελιχθεί, μετά από μακρά δημόσια σιωπή- το ζήτημα επανέρχεται ως προγραμματική  υποχρέωση πλέον και για την Ήπειρο. Κάθε περαιτέρω στήριξη του Τεχνολογικού Πάρκου, και δέσμευση από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, προϋποθέτει –την αξιολόγηση της έως τώρα πορείας του.
Και εδώ έγκειται ο κρίσιμος ρόλος των εθνικών και περιφερειακών αρχών και ειδικότερα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ασφαλώς και οι ευθύνες.