Έξω πάνε καλά τα αρχαία ελληνικά!..

➤  Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΕΜΟΣ

  Σε μια υποβαθμισμένη γειτονιά της Νέας Υόρκης το Χάρλεμ, όπου ζουν φτωχές οικογένειες μαύρων στην πλειοψηφία τους έχει διεισδύσει και η Ελλάδα. Από το 1997 ξεκίνησε στο σχολείο που υπάρχει εκεί, πειραματικά η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών.
Αυτό το ιδανικό σχολείο προτείνει κάτι σταθερό στις ζωές 150 μαύρων στην πλειοψηφία τους παιδιών και παράλληλα προκαλεί κάθε στερεότυπη σκέψη. Στην πιο υποβαθμισμένη γειτονιά της Νέας Υόρκης τα χείλη μικρών μαύρων μαθητών προφέρουν τη γλώσσα του Ομήρου…
Αυτό οφείλεται στο όραμα ενός βετεράνου ιδεαλιστή, ενός ποιητή, που σήκωσε το λάβαρο της κοινωνικής δράσης, του Ντέϊβιντ Σάϊβ, του Αμερικανού φιλολόγου που διδάσκει την ελληνική γλώσσα.
Ο διευθυντής του σχολείου διηγείται: «Για τη τάξη των Ελληνικών διάλεξα στην αρχή οχτώ παιδιά, τα πιο έξυπνα και η πρόοδός τους είναι εντυπωσιακή. Είναι όλα μαύρα παιδιά, εκτός από ένα κορίτσι που είναι δανοτουρκικής καταγωγής. Ήθελα να τους προτείνω κάτι σταθερό μέσα στην ταραγμένη και ανισόρροπη ζωή τους, να τους δώσω μια προσδοκία». Και όπως φαίνεται τα καταφέρνει πολύ καλά.
Το σχολείο δονείται από παλμό. Όπως όρισε ο διευθυντής Ντέντ ο’ Γκόρμαν, είναι ανοικτό στις ανθρωπιστικές κατευθύνσεις και δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να μάθουν Αρχαία Ελληνικά. Τους διδάσκει ότι αξίζει τον κόπο να προσπαθούν. Να πάνε κόντρα στη «μοίρα» τους.
Η Σικελία το μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου είναι γνωστή από την αρχαία Ελληνική Ιστορία. Εκεί εγκαταστάθηκαν πολλοί Έλληνες και έκτισαν αξιόλογες πόλεις, όπως και στην Καλαβρία και την Απουλία της Κάτω Ιταλίας. «Όλα μαζί αυτά τα μέρη ονομάστηκαν Μεγάλη Ελλάδα (Μάγκνα Γκρέτσια). Εκεί εδημιούργησαν πολιτισμό εφάμιλλο της Μητέρας Πατρίδας…
Σήμερα πρωτεύουσα της Σικελίας είναι το Παλέρμο. Εκεί ιδρύθηκε το 1930 έδρα Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμου. Το ίδρυσε ο καθηγητής Μπρούνο Λαβανίνι. Συνεχιστές του έργου του είναι ο καθηγητής Βιτσέντζο Ρότολο και η Ρενάτα Λαβανίνι (κόρη του Μπρούνο Λαβανίνι και επίτιμη πρόξενος της Ελλάδας στη Σικελία). Διδάσκουν στους φοιτητές Αρχαία και Νέα Ελληνικά, διοργανώνουν εκδηλώσεις και συνεχίζουν με την ίδια επιμονή τις εκδόσεις του Ινστιτούτου.
Περιεχόμενο τους, Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης, μελέτες βυζαντινής ιστορίας και φιλολογίας και νεοελληνική ποίηση. Όλα αυτά γίνονται δίπλα στο Πανεπιστήμιο και το Σικελικό Ινστιτούτο Νεοελληνικών και Βυζαντινών Σπουδών «Bruno Lavagnini», το οποίο λειτουργεί από το 1960 στο κέντρο του Παλέρμο.
Εκεί βρήκε καταφύγιο και φιλοξενία στα χρόνια της δικτατορίας ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος, βοηθώντας τον Μπρούνο Λαβανίνι και τον Βιτσέντζο Ρότολο στη σύνταξη του ελληνοϊταλικού λεξικού, έκδοση η οποία βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών.
Μία από τις αίθουσες του Ινστιτούτου έχει το όνομα «Νικηφόρος Βρεττάκος», για να τιμήσει τον Έλληνα ποιητή που βοήθησε στη σύνταξη του ελληνοϊταλικού Λεξικού και για τη σχέση που σφυρηλατήθηκε τόσα χρόνια.
Το Ιταλικό Υπουργείο Παιδείας στηρίζει οικονομικώς τα δύο τμήματα του Πανεπιστημίου. Το Ινστιτούτο Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών ενισχύεται από τα υπουργεία Πολιτισμού και Εξωτερικών της Ελλάδος.
Σε δεκατρείς χιλιάδες υπολογίζονται οι τόμοι της αρχαίας, βυζαντινής και νέας Ελληνικής γραμματείας. Είναι η καλύτερη και πλουσιότερη της Νότιας Ιταλίας. Ο Β. Ρότολο και η Ρενάτα Λαβαλίνι πιστεύουν ότι ο νεοελληνιστής πρέπει να ξεκινήσει από την αρχαιότητα για να περάσει μετά στον βυζαντινό και τον σύγχρονο πολιτισμό.
Στη Γερμανία στα περισσότερα σχολεία κλασσικής κατεύθυνσης διδάσκονται Αρχαία Ελληνικά. Στα ελληνικά σχολεία των ομογενών Ελλήνων περικόπτονται οι ώρες διδασκαλίας τους. Η διδασκαλία γινόταν κανονικά μέχρι το 1994, οπότε και επενέβει ο τότε σύμβουλος εκπαίδευσης με το αιτιολογικό ότι πρέπει να αυξηθούν οι υπόλοιπες ώρες των ελληνικών μαθημάτων. Από τότε, στα ελληνικά σχολεία της Νυρεμβέργης, οι μαθητές δεν διδάσκονται αρχαία…
Ο πρόεδρος της ΕΛΜΕ Νυρεμβέργης αναφέρει: «Αν υπάρχουν κάποιες τάξεις που διδάσκονται από το πρωτότυπο, αυτό οφείλεται στην καλή διάθεση ορισμένων καθηγητών…» («Ελευθεροτυπία» 27 Απριλίου 1997).
Στη Γερμανία, τα Γυμνάσια ανθρωπιστικής κατεύθυνσης, όπως λέγονται, έχουν παράδοση στη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών, όπου προβλέπονται πέντε ώρες διδασκαλίας την εβδομάδα. Το πρόγραμμα αυτό ακολουθούν 54 δημόσια και ιδιωτικά σχολεία στη Βάνδη-Βυρτεμβέργη, στην Βαυαρία, το Βερολίνο, το Αμβούργο κ.α. Σε ορισμένα Γυμνάσια λειτουργούν ακόμη και φροντιστηριακά τμήματα ελληνικής γλώσσας. Οι επιπλέον ώρες είναι τρείς με τέσσερις την εβδομάδα και απευθύνονται σε μαθητές που επιθυμούν να εισαχθούν σε θεολογικές σχολές, όπου θα κληθούν να εξετασθούν και στα ελληνικά.
Τα αρχαία ελληνικά στη χώρα των Φαραώ.
Το τμήμα Ελληνικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Καΐρου ιδρύθηκε πριν 80 χρόνια περίπου και αποτελεί την βάση των ελληνικών σπουδών όχι μόνον στην Αίγυπτο αλλά και σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο. Ο καθηγητής της Αραβολογίας Τάχα Χουσέϊν πίστευε ότι τα ελληνικά πρέπει να διδάσκονται όχι μόνο σε όλες τις σχολές των Πανεπιστημίων, αλλά και στα Γυμνάσια της Αιγύπτου. «Τα αρχαία ελληνικά είναι βασικά για μας», τονίζει με έμφαση ο καθηγητής Έτμαν. «Τα θεωρούμε μέρος της παγκόσμιας και της αραβικής παράδοσης. Άλλωστε, η ιστορία της Αιγύπτου και του αραβικού κόσμου συνδέεται πάρα πολύ με την ελληνική.
Όταν διαβάζουμε τον Όμηρο, τον Πλούταρχο, τον Ηρόδοτο, τον Πλάτωνα, που έχουν γράψει για την Αίγυπτο, είναι σαν να διαβάζουμε κάτι δικό μας. Γι’ αυτό πιστεύω ότι πρέπει ν’ αρχίζουμε από τα αρχαία. Αν και μερικοί Έλληνες, αποφεύγουν να το βλέπουν έτσι και ρίχνουν περισσότερο βάρος στα νέα ελληνικά. Όποιος, όμως, διαβάσει τα ποιήματα του Καβάφη, του  Ελύτη, του Σεφέρη, του Ρίτσου δεν θα τα καταλάβει, αν προηγουμένως δεν έχει διδαχθεί τα αρχαία. Διότι ο Καβάφης μιλάει για τους ελληνιστικούς χρόνους, μιλάει για την Κλεοπάτρα, για τον Μέγα Αλέξανδρο. Πως θα καταλάβουμε λοιπόν, την «Ιθάκη» του χωρίς να γυρίσουμε πίσω στον Όμηρο».
Στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου, εκτός από τα αρχαία ελληνικά διδάσκονται και τα νέα ελληνικά, για τα οποία μεγαλύτερο ενδιαφέρον δείχνουν οι γυναίκες της σχολής. («Ελευθεροτυπία» 16 Οκτωβρίου 1994).
Ο Έτμαν συνεχίζει: «Δεν θα μπορούσαν οι φοιτητές μας να μαθαίνουν ελληνικά, αν οι καθηγητές που διδάσκουμε δεν είχαμε τελειώσει Πανεπιστήμιο στην Ελλάδα. Το δυσάρεστο, όμως, είναι ότι το ελληνικό κράτος τα τελευταία χρόνια δίνει μόνον μια υποτροφία κάθε χρόνο! Αυτό σημαίνει ότι οι φοιτητές μας, παρά το γεγονός ότι αρχίζουν την φοίτησή τους στο τμήμα των ελληνικών με μεγάλο ενθουσιασμό, θα αναγκασθούν να πάνε ύστερα για μεταπτυχιακό σε Πανεπιστήμια της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Αγγλίας, της Γερμανίας, που δίνουν περισσότερες υποτροφίες». Και παρά τον θαυμασμό του για το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, πολλά είναι τα παράπονά του για το νεοελληνικό κράτος: «Τους ζήτησα έναν καθηγητή ελληνικών αλλά κανείς δεν ήλθε. Αναγκάστηκα να προσλάβω μια Ελληνίδα αρχαιολόγο που είναι παντρεμένη με Αιγυπτιώτη, για να βοηθήσει, όσο μπορεί  τους φοιτητές μας στην εκμάθηση των νέων ελληνικών, παρά το γεγονός ότι δεν είναι αυτή η ειδικότητά της. Και ελληνικά βιβλία ζητήσαμε, αλλά τίποτα δεν πήραμε. Αν δεν υπάρξει μία συνεργασία σε επιστημονική βάση τίποτα το ουσιαστικό δεν θα γίνει. Και είναι κρίμα, διότι υπάρχουν χιλιάδες ελληνιστές στην Αίγυπτο».
«Τα ελληνικά είναι ωραία γλώσσα και πολύ πιο εύκολη από τις άλλες», δηλώνουν με φανατισμό οι Αιγύπτιες φοιτήτριες, οι οποίες αγαπούν τον Όμηρο και τον Ησίοδο από τους αρχαίους και τον Καβάφη από τους νεότερους. Επίσης, δηλώνουν ενθουσιασμένες με τα σύγχρονα ελληνικά τραγούδια. Στο τέλος της συνέντευξης παρουσίασαν κασέτες με Γιάννη Πάριο, Μαργαρίτα Ζορμπαλά και Σοφία Αρβανίτη.
Με υπομονή και επιμονή οι φοιτητές σκύβουν πάνω από τα βιβλία των ελληνικών, υπό την συνεχή επίβλεψη του καθηγητή τους. Το όνομα, αλλά και ο πολιτισμός της χώρας μας δεν αποτυπώνονται μόνον στον πίνακα αλλά και στη μνήμη των εκατοντάδων διδασκομένων.
Στην Ισπανία ο ελληνιστής καθηγητής των Ισπανών σπουδαστών Χοσέ Λουί Ναβάρο, έχει μεταδώσει στα παιδιά την αγάπη του για τα αρχαία ελληνικά. Στις καρδιές φοιτητών και φοιτητριών χτυπά ο «παλμός» του αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Γι’ αυτό και συχνά επισκέπτονται την Ελλάδα. Σε μια περίπτωση, μάλιστα, συνοδεύονταν από τον Ναβάρο και παρακολούθησαν, μεταξύ άλλων, και μάθημα φιλοσοφίας, με αναφορά στο έργο του Σωκράτη, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.
Άλλωστε, είναι πασίγνωστο το φιλελληνικό πνεύμα των Ισπανών. Ισπανοί Ευρωβουλευτές επρότειναν στην Ευρωβουλή να καθιερωθεί η ελληνική γλώσσα ως επίσημη του Ευρωκοινοβουλίου.
Ο Ισπανός καθηγητής του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης Φραντσίσκο Αντράντος διεκήρυξε: «Τα ελληνικά είναι η πλέον παγκόσμια γλώσσα».
Τα αρχαία ελληνικά υποχρεωτική γλώσσα στη Γερμανία μέχρι και την 11η τάξη. Το υπουργείο Παιδείας του «Ομόσπονδου κρατιδίου της Βάδης-Βυρτεμβέργης» αποφάσισε μία μοναδική για τη Γερμανία καινοτομία αυτήν της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών χωρίς προηγούμενη διδασκαλία των Λατινικών, γλώσσες οι οποίες από το 1961 ήταν συνδεδεμένες.
Από το 1998 τα Ευαγγελικά Σεμινάρια διδάσκονται τα Αρχαία Ελληνικά στα κλασικής κατεύθυνσης Γυμνάσιά τους ως τρίτη υποχρεωτική ξένη γλώσσα, τουλάχιστον μέχρι την 11η τάξη. Ο διευθυντής του Σεμιναρίου Maelbtonn εδήλωσε: «Με την καινοτομία αυτή αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στα Ελληνικά, διότι ο ευρωπαϊκός πολιτισμός βασίζεται στα Ελληνικά».