Νταλαμάνι: Ένας τόπος θυσίας και οδύνης…
ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ
Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΚΟΓΚΑ
* Στον μικρό ναό του Αγίου Γρηγορίου, στην ερημική περιοχή με την ονομασία Νταλαμάνι, θα τελεστούν και εφέτος οι ετήσιες εκδηλώσεις μνήμης και τιμής από τους συγγενείς των αδικοσφαγμένων συμπατριωτών μας από τον Τζουμερκιώτη και την παρέα του το 1945.
Πέρασαν από τότε 68 χρόνια ακριβώς και όμως η τρισμέγιστη εκείνη θυσία μένει στη μνήμη όλων ζωντανή και γεμίζει τις ψυχές φρίκη και αποτροπιασμό. Ιδού τι είχε συμβεί:
Το δεύτερο δεκαήμερο του 1945 οι κάτοικοι της περιοχής Λάκκας Σουλίου έζησαν τις πιο οδυνηρές στιγμές της ζωής τους. Ήταν η περίοδος που ο ΕΛΑΣ, παρά τη συμφωνία της Πλάκας, είχε εκδιώξει τον ΕΔΕΣ στην Κέρκυρα, είχε κυριαρχήσει σε όλη την Ήπειρο και άρχισε να εφαρμόζει δικό του πρόγραμμα «εκδημοκρατισμού».
Πρώτη εφαρμογή του εκδημοκρατισμού αυτού ήταν η σύλληψη βάσει προγραφών εκατοντάδων αθώων πολιτών κάθε ηλικίας και φύλου, τους οποίους φυσικά τους θεωρούσαν στελέχη του ΕΔΕΣ και, αφού τους φυλάκισαν, τους υπέβαλαν σε διαρκή βασανιστήρια. Από το πλήθος των συλληφθέντων ξεχώρισαν πάνω από 200 άτομα και τα υπέβαλαν σε ομαδικά πολύήμερα βασανιστήρια. Ο κλαθμός και τα βογκητά των δυστυχισμένων αυτών συναθρώπων μας είχε πλημμυρίσει όλη την περιοχή και είχε σκορπίσει την ανασφάλεια και τον τρόμο σε κάθε σπίτι, σε κάθε οικογένεια.
Πολλούς από τους κρατουμένους τους ξεχώρισαν και τους υπέβαλαν σε βασανιστήρια σε σπηλιές ή δάση αποκόπτοντας μέλη του σώματός τους ή τους άφηναν τελειώς γυμνούς στο χιόνι, γεμάτους πληγές στο σώμα τους, να ξεπαγιάζουν μερόνυχτα. Μεταξύ αυτών ήταν και γέροντες που είχαν λευκανθεί στους αγώνες του έθνους, ήταν χήρες που οι άνδρες τους είχαν πέσει πρόσφατα στα Βορειοηρωτικά βουνά, ήταν σεβάσμιοι ιερείς, ήταν λευκαμένοι δάσκαλοι, ήταν μικρά παδιά… Ο ΕΛΑΣ εκείνη την εποχή με τον απάνθρωπο εκείνο ηγέτη, τον Τζουμερκιώτη, προσπαθούσε να εκδημοκρατήσει και να νουθετήσει τους αθώους εκείνους συμπολίτες μας.
Αυτούς όλους λοιπόν τους Λακκα – Σουλλιώτες ο «καπετάν Τζουμερκιώτης», αφού τους υπέβαλε στα ανήκουστα αυτά για την ανθρωπότητα βασανιστήρια, σιδηροδέσμιους ανά 3 - 4 τους οδήγησε τη νύχτα της 24ης προς 25η Ιανουαρίου από τους τόπους κολαστηρίων τους, σε μια ερημική και απόμακρη περιοχή, κοντά στα Δερβίζιανα, στο Νταλαμάνι και τους εκτέλεσε ομαδικά. Ο θρήνος, οι κραυγές και οι οιμωγές ακούστηκαν εκείνο το βράδυ σε όλα τα γύρω χωριά και σκόρπισαν τον τρόμο σε μικρούς και μεγάλους. Κανένας δεν αισθάνονταν ασφαλής, κανένας δεν ήξερε πότε θα χτυπήσει και η δική του πόρτα…
Γράφει στο μνημειώδες πόνημά του ο διακεκριμένος νομικός και πολέμαρχος Χαρίλαος Τσόγκας για το Νταλαμάνι: «Στο Νταλαμάνι με τις εκτελέσεις αθώων πολιτών, μεταξύ των οποίων και ιερείς, νήπια, έγκυες γυναίκες, πρόεδροι κοινοτήτων, δάσκαλοι, έντιμοι και φιλήσυχοι κάτοικοι, έλαβον χώραν στυγηρά ομαδικά βασανιστήρια και πραγματοποιήθηκαν θηριωδίες με απύθμενα βασανιστικά μαρτύρια. Και τα μαρτύρια αυτά τα διέπραξαν εν ονόματι της κοινωνικής δικαιοσύνης και ισότητας, όπως έλεγαν…».
Κατάφεραν σε μια εβδομάδα να ρημάξουν από ανθρώπους δεκάδες χωριά και να μαυροφορέσουν εκατοντάδες μανάδες και αδερφές. Για όλους αυτούς τους αδικοσφαγμένους αθώους φρόντισαν αυτοί που επέζησαν να στήσουν ένα απέριττο μνημείο με τα ονόματα των θυμάτων και ένα ναίδριο στη μνήμη του Αγίου Γρηγορίου, όπου κάθε χρόνο εκκλησιάζονται οι συγγενείς και τελούν μνημόσυνο για ανάπαυση των δολοφονημένων.
Έτσι κι εφέτος, αύριο, Κυριακή, στο Νταλαμάνι θα προστρέξουν οι οικογένειες των θυμάτων και όσοι τιμούν τη μνήμη και τη θυσία τους να ενώσουν τις προσευχές τους με τους ιερείς για ανάπαυση αυτών που τόσο σκληρά βασανίστηκαν στις 25 Ιανουαρίου 1945, από τον κτηνάνθρωπο εκείνο καπετάνιο του ΕΛΑΣ, τον Τζουμερκιώτη και την παρέα του.
Εκεί, στον ιερό τόπο θυσίας, δεν έρχονται αρχές, δεν προστρέχουν αξιωματούχοι της Πολιτείας ή της Αυτοδιοικήσεως, όπως π.χ. στο Σταυράκι για τους 17 Γιαννιώτες, δεν παιανίζουν μουσικές, δεν παραβρίσκονται αγήματα στρατού. Έρχονται μόνο μανάδες κι αδερφές των θυμάτων, έρχονται προσκυνητές της θυσίας και σπάνια, σε προεκλογικές περιόδους, υποψήφιοι άρχοντες.
Όσοι όμως αγνοί και ειλικρινείς πατριώτες θέλουν να πειστούν για την πρωτάκουστη αυτή βαρβαρότητα και τη σεμνότητα των εκδηλώσεων μνήμης, ας έρθουν να αφήσουν στον απέριττο τύμβο ένα αγριολούλουδο. Ο Κάλβος θα έλεγε: «Αυτού πρέπει να φέρει τα τέκνα της κάθε μητέρα, για να διδαχτούν ότι ο άνθρωπος γίνεται χειρότερος κάποιες φορές από το λύκο και στο αιματοποτισμένο χώμα της θυσίας δακρυχέουσα θέλει φιλήσει την ιεράν κόνιν και ειπείν».
Τους αδικοσφαγμένους μας ας τους θυμούμαστε πάντα και ας διατηρήσουμε άσβεστη στην ψυχή μας την αγάπη για την Ελευθερία και την τιμή μας, όπως τα αθώα αυτά θύματα του Νταλαμανιού.
