Ο θησαυρός του Αλή και ο Χουρσίτ Πασάς…

➤  Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΕΜΟΣ

  Παίρνοντας αφορμή από το δημοσίευμα του αγαπητού Κων. Κουλίδα στον «Πρωινό λόγο» στις 11 και 12 Μαρτίου 2015 με τον τίτλο: «Ο θησαυρός του Αλή Πασά», θα ήθελα να αναφερθώ στην προέκταση του θέματος, γιατί σχετίζεται και με κάποιες πλευρές της Επανάστασης του 1821 και τον Χουρσίτ Πασά που ήρθε στα Γιάννινα και πολέμησε τον Αλή…
Είναι γνωστό ότι το 1820 ξέσπασε η ανταρσία του Αλή Πασά έναντι του Σουλτάνου. Για την αντιμετώπιση του αποστάτη έστειλε τον Πασόμπεη με αρκετές δυνάμεις, Αλλά στάθηκε ανίκανος να καταβάλει τον Τεπελενλή. Έτσι, ο Σουλτάνος αποφάσισε να στείλει τον διοικητή της Πελοποννήσου Χουρσίτ.
Ο Χουρσίτ προέρχονταν από τα τάγματα των Γενιτσάρων και ήταν πολύ δραστήριος και ικανότατος στρατηγός. Γι’ αυτό οι φιλικοί ήταν διστακτικοί να αρχίσουν την Επανάσταση με την παρουσία του Χουρσίτ στην Τριπολιτσά. Μόλις έφυγε για τα Γιάννινα άρχισε στην Πελοπόννησο η Επανάσταση.
Πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ο Σουλτάνος, εκτός των άλλων υπολόγιζε να του φέρει ο Χουρσίτ και τους θησαυρούς του Αλή Πασά. Ο Χουρσίτ αγωνίστηκε σκληρά για να καταφέρει να «μαντρώσει» τον Αλή στα Γιάννινα και να τον υποχρεώσει να καταφύγει με λίγους Αρβανίτες στο νησάκι της λίμνης. Εκεί τον σκότωσαν οι άνθρωποι του Χουρσίτ, του έκοψαν το κεφάλι και το έστειλαν στο Σουλτάνο. Εκεί συνέλαβαν και την Κυρά Βασιλική με το Θανάση Βάγια και τους έστειλαν στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Χουρσίτ έφυγε από τα Γιάννινα και πήγε στη Λάρισα για να ηγηθεί της μεγάλης στρατιάς που προετοιμάζονταν για να καταπνίξει την Επανάσταση στην Πελοπόννησο. Και ενώ κατέστρωνε τα σχέδιά του για την κατάπνιξη της επανάστασης των ραγιάδων, έφθασαν από την Κων/πολη δύο μυστικοί απεσταλμένοι από πιστούς φίλους του, οι οποίοι φίλοι του με γράμμα τους τον πληροφορούσαν ότι ο Σουλτάνος έβγαλε φιρμάνι να του πάρουν το κεφάλι, γιατί τον θεωρούσε καταχραστή των θησαυρών του Αλή Πασά και του συνιστούσαν οι φίλοι του να φύγει, για να σώσει τη ζωή του.
Στο θέμα αυτό βοήθησε και η Κυρά Βασιλική. Όταν έφθασε στην Πόλη την ερώτησαν για τους θησαυρούς του Αλή. Στην απάντησή της άφησε υπονοούμενα για τον Χουρσίτ.
Στο μεταξύ, ο Χουρσίτ αποφάσισε στην αρχή να ακολουθήσει τη συμβουλή των φίλων του και να πάει στην Αρβανιτιά. Όταν όμως του ανήγγειλαν ότι όλα ήταν έτοιμα για την αναχώρησή του, άλλαξε γνώμη. Είχε πάρει απόφαση να αυτοκτονήσει. Κάλεσε στο σεράι του τους καλύτερους μαρμαρογλύφτες από τους οποίους αξίωσε να ετοιμάσουν, μέσα σε τέσσερις ημέρες, μεγαλοπρεπέστατο τάφο. Τους υπέδειξε τη θέση και κάθε μέρα επιστατούσε ο ίδιος στην κατασκευή του.
Για να μη γίνει γνωστό στη Λάρισα το μυστικό του, έβαλε φρουρά από πιστούς Μαρδίτες στους οποίους έδωσε εντολή να μην επιτρέψουν σε κανένα να ζυγώσει και τους μαρμαράδες που δούλευαν τους έπαιρνε κάθε βράδυ στο σεράι, όπου τους πρόσφερε φιλοξενία, μόνον και μόνον για να μη φλυαρήσουν.
Όταν τελείωσε η κατασκευή του τάφου του, έστειλε μήνυμα σε όλους τους στρατιωτικούς, πολιτικούς και θρησκευτικούς αξιωματούχους να συγκεντρωθούν στο μεγάλο τζαμί. Παράλληλα, έβαλε ντελάληδες και ειδοποιούσαν τον πληθυσμό της Λάρισας να παρευρεθεί στο ίδιο τέμενος. Ανέθεσε σε αξιωματικό να κανονίσει την στρατιωτική παράταξη, που θα απέδιδε τιμές Πρωθυπουργού στον μελλοθάνατο.
Όταν τα πάντα ήταν έτοιμα, εμφανίστηκε ο Χουρσίτ με τη μεγάλη στολή και τα διάσημα του Μεγάλου Βεζύρη, κατευθύνθηκε στο εσωτερικό του τεμένους και αξίωσε από τους χοτζάδες να του ψάλουν την νεκρώσιμη ακολουθία. Εκείνοι εδίστασαν, γιατί τέτοιο πράγμα δεν είχε ξαναγίνει και θεωρούσαν ότι η θρησκεία τους δεν το επέτρεπε. Ο Χουρσίτ όμως τους έδωσε να καταλάβουν ότι εκείνη την ώρα ήταν αποφασισμένος για όλα και αναγκάστηκαν να ανταποκριθούν στην προσταγή του.
Ήταν μια συννεφιασμένη ημέρα η 30η Νοεμβρίου του 1822, όταν μια παράξενη πομπή ξεκίνησε από το κέντρο της πόλης της Λάρισας. Στρατός που απέδιδε τιμές, αξιωματούχοι  που ακολουθούσαν τον προπορευόμενον μελλοθάνατον και πλήθη κόσμου που κατέκλυζαν τους δρόμους από όπου περνούσε ο κηδευόμενος ζωντανός. Ρίγη συγκινήσεως κατέλαβαν τον κόσμο καθώς έβλεπε τον ένδοξο στρατηλάτη να πορεύεται με σταθερό βήμα προς τον θάνατο. Όταν πέρασαν την γέφυρα του Πηνειού ποταμού και έκαμψαν την αριστερή όχθη οι αξιωματούχοι, που ακολουθούσαν, έμειναν έκπληκτοι, όταν βρέθηκαν μπροστά στο μεγαλόπρεπο μαυσωλείο. Εκεί μπροστά στον ανοιχτό τάφο, ο Χουρσίτ στάθηκε. Οι χοτζάδες ανέπεμψαν τις τελευταίες ευχές τους και αυτός έσυρε από τον κόρφο του ένα μικρό φιαλίδιο με δραστικότατο δηλητήριο. Χωρίς να διστάζει, το κατέβασε μονορούφι και σωριάστηκε νεκρός. Όσοι βρέθηκαν γύρω του συγκλονίστηκαν από το θέαμα. Φίλοι και αντίπαλοι αναγνώρισαν ότι υπήρξε γενναίος.
Το σώμα του ενταφιάστηκε αμέσως, αλλά την γαλήνη του τάφου ήλθαν να ταράξουν, ύστερα από δύο ημέρες, οι απεσταλμένοι της Υψηλής Πύλης, οι οποίοι έφερναν το φιρμάνι του Σουλτάνου για τον αποκεφαλισμό του.
Όταν τους πληροφόρησαν ότι είχε αυτοκτονήσει, θεώρησαν ότι ήταν χρέος τους να εκτελέσουν την εντολή που έλαβαν και κατέβηκαν στον Πηνειό, πήγαν στον τάφο, ξέθαψαν τον αυτόχειρα, του πήραν το κεφάλι και το μετέφεραν στην Πόλη, όπου σε ασημένιο δίσκο το παρουσίασαν στον Σουλτάνο Μαχμούτ και σ’ εκείνους που επεδίωξαν την καταστροφή του.
Όταν ο Γέρος του Μοριά έμαθε τον θάνατο του Χουρσίτ, φώναξε ενθουσιασμένος: «Βαράτε παλικάρια. Και ο Θεός βοηθάει τον αγώνα μας».
Και αναγνωρίστηκε, πραγματικά, ότι ο Χουρσίτ, με την αυτοκτονία του, βοήθησε τον αγώνα των επαναστατημένων Ελλήνων. Γιατί κανένας δεν μπορεί να βεβαιώσει ποια θα ήταν η έκβαση της μάχης στα Δερβενάκια αν επικεφαλής του εκστρατευτικού τουρκικού σώματος ήταν εκείνος που είχε καταστείλει ως τότε τρία επαναστατικά κινήματα (Κ. Περραιβός).
Ο Κολοκοτρώνης ήξερε πολύ καλά τι έλεγε. Τα γεγονότα που ακολούθησαν τον εδικαίωσαν. Ο Σουλτάνος ανέθεσε την αρχηγία της μεγάλης στρατιάς που ετοίμαζε για να χτυπήσει την επανάσταση στην Πελοπόννησο στον Μεχμέτ Δράμαλη. Ο Δράμαλης ήταν υπερφίαλος και εγωιστής και απείχε πολύ από το τις μεγάλες και πολλές ικανότητες του Χουρσίτ.
Διέθετε 24 χιλιάδες πεζικό και 8 χιλιάδες ιππικό. Στην Ελλάδα πρώτη φορά έβλεπαν το πέρασμα τόσων πολυπληθών δυνάμεων. Η στρατηγική του Γέρου του Μοριά όμως αποδείχτηκε αποτελεσματικότερη.
Αν ήταν διοικητής ο Χουρσίτ δεν θα έκανε το σφάλμα του Δράμαλη να χωρίσει τη στρατιά σε δύο σώματα, όταν έφθασε στην Κόρινθο στέλνοντας το ένα στα Βόρεια παράλια της Πελοποννήσου. Το δεύτερο και μεγαλύτερο έπεσε στην παγίδα που του έστησε στα Δερβενάκια ο Κολοκοτρώνης…
Έτσι, ο πολυθρύλητος θησαυρός του Αλή Πασά υπήρξε αστάθμητος παράγων ευνοϊκός για τον αγώνα των επαναστατημένων Ελλήνων. Εβοήθησε σ’ αυτό και η αθεράπευτη φιλοχρηματία του Σουλτάνου, ο οποίος για το χρήμα εξόντωσε τον ικανότερο στρατηγό του.
Στην αριστερή όχθη του Πηνειού στη Λάρισα σώζεται ένα μέρος του τοίχου του μαυσωλείου του Χουρσίτ Πασά. Ο χρόνος διατήρησε κάτι…