Οι Έλληνες στην Τουρκοκρατία και η Επανάσταση του ‘21!..

 ➤  Γράφει ο ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΜΠΙΓΓΟΣ Επίτ. Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Ιωαννίνων

  Κατά την τουρκοκρατία πολλές Ελληνικές Κοινότητες ενώθηκαν σε Ομοσπονδία και ανέπτυξαν σπουδαία οικονομία όπως: α) Τα Αμπελάκια του Πηλίου. β) τα Ζαγόρια και τα Μακεδονοχώρια. γ) Τα χωριά στο θρυλικό και ξακουστό Σούλι. Μερικές Κοινότητες δε απέβησαν εστίες πνευματικές  όπως  της  Κων/πολης,  της  Σμύρνης,  των Κυδωνιών, της Χίου, των Ιωαννίνων.  Οι Κοινότητες Ύδρας, Σπετσών, Ψαρών, Ναυπάκτου και άλλων περιοχών απέβησαν πολύ σπουδαία ναυτιλιακά και εμπορικά κέντρα, ενώ οι Έλληνες του εξωτερικού οργανώθηκαν σε ιδιαίτερα ανθηρές πνευματικές και οικονομικές παροικίες και έτσι για άλλη μια φορά έδειξαν την σπάνια καρτερία και την μεγάλη δραστηριότητά τους.
Αξίζει να επισημάνουμε ότι το ελληνικό εμπορικό ναυτικό κατά την τουρκοκρατία είχε δημιουργήσει ένα δραστήριο εμπορικό στόλο που έφερε τον πλούτο στους ναυτικούς και προετοίμασε γενναίο έμψυχο υλικό το οποίο, όταν ήρθε η μεγάλη ώρα του ξεσηκωμού, συνετέλεσε τα μέγιστα στην απελευθέρωση του Έθνους μας.
Μάλιστα η ελληνική ναυτιλία ευεργετήθηκε από τη Συνθήκη του Κιουτσούκ – Καϊναρτζή του 1774 μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, διότι έδινε το δικαίωμα στα ελληνικά πλοία να έχουν ρωσική σημαία και κατά τους χρόνους της ιταλικής επανάστασης και το ναπολεόντειο αποκλεισμό, οι Έλληνες ναυτικοί διέτρεχαν τη Μεσόγειο και πλούτιζαν.
Σχετικά με την πνευματική κατάσταση στην Ελλάδα κατά την τουρκοκρατία μπορούμε να υπογραμμίσουμε ότι: Στα χρόνια του 16ου αιώνα διαμορφώνεται η Κρητική Λογοτεχνία με εκπροσώπους τον Βικέντιο Κορνάρο που έγραψε τον Ερωτόκριτο, τον Γεώργιο Χορτάτση που έγραψε την Ερωφίλη, κλπ. Εξάλλου, η ζωγραφική γνώρισε ιδιαίτερη άνθιση και το όνομα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου που ξενιτεύτηκε στην Ιταλία και στην Ισπανία (όπου έγινε διάσημος) τιμάει την ξακουστή Ελληνική τέχνη.
Αργότερα έχουμε την εποχή του Ελληνικού Διαφωτισμού και βέβαια πολύ μεγαλύτερη πνευματική κίνηση. Σε πολλές Κοινότητες ιδρύθηκαν σπουδαίες Σχολές, όπου δίδασκαν οι μεγάλοι του Γένους Διδάσκαλοι: Ευγένιος Βούλγαρης, Νικηφόρος Θεοτόκης, Αθανάσιος Ψαλλίδας, Κ. Οικονόμος, Γεώργιος Γεννάδιος, Λ. Φωτιάδης και άλλοι. Οι σπουδαίες Σχολές ήταν: Ζωσιμαία Ιωαννίνων, Σχολή Μετσόβου, Δημητσάνας, Χίου, Σμύρνης, η μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κων/πολη και άλλες.
Επίσης, σπουδαίοι ποιητές και λογοτέχνες δημιουργούν την πρώτη μεγάλη Επτανησιακή Λογοτεχνική Σχολή με κορυφαίους τους: Διονύσιο Σολωμό, Ανδρέα Κάλβο, Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, Σπυρίδωνα Ζαμπέλιο, Ανδρέα Λασκαράτο, Ιωάννη Πολυλά και άλλους.
Επιπλέον, πρέπει να τονίσουμε με έμφαση ότι τα παθήματα και τους ηρωισμούς του Ελληνικού Έθνους εξύμνησαν άγνωστοι λαϊκοί ποιητές, οι οποίοι τραγουδούσαν πότε ηρωικά και πότε πονεμένα τραγούδια από τη ζωή του υπόδουλου Ελληνισμού και έτσι διαμορφώθηκε το δημοτικό τραγούδι. Τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια είναι από τα ωραιότερα της παγκόσμιας Λογοτεχνίας.
Οι Έλληνες δεν ήταν συνηθισμένοι να ζουν σαν δούλοι, γι’ αυτό κατά την τουρκοκρατία σχημάτισαν αντάρτικες ομάδες, τα μέλη των οποίων ονομάστηκαν κλέφτες και οι αρχηγοί τους καπετάνιοι. Ασφαλώς η όλη οργάνωση των Ελλήνων και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό βοήθησε τα μέγιστα στον ξεσηκωμό τους στην Επανάσταση του 1821.
Έτσι, την 25η Μαρτίου 1821 η φωνή της Λευτεριάς ξεκινώντας από το ιστορικό μοναστήρι της Αγίας Λαύρας σχίζει το μαύρο πέπλο της πολύχρονης σκλαβιάς. Η Ελληνική Ελευθερία ξεδίπλωσε και πάλι τα πληγωμένα φτερά της και περνώντας πάνω από κάμπους, βουνά και θάλασσες, ξυπνάει τους ραγιάδες και τους ξεσηκώνει σ’ ένα σκληρό κι άνισο πόλεμο «Για της Πατρίδος την Ελευθερίαν και του Χριστού την πίστιν την αγίαν…». Το γυμνό και ξυπόλυτο ασκέρι του επαναστατημένου πολύπαθου Ελληνικού λαού, αντιμετωπίζει τις στρατιές του Σουλτάνου. Στα κανόνια και στα άλλα σύγχρονα για την εποχή εκείνη όπλα του εχθρού, προβάλλει τα λίγα καριοφίλια, τα τσεκούρια και τα ρόπαλα, μα πάνω απ’ όλα προτάσσει τα ατσαλένια στήθια των παλικαριών που προτιμούν «μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή». Ο οθωμανικός Γολιάθ αντέδρασε με αφάνταστη σκληρότητα στα φοβερά χτυπήματα του Ελληνικού Δαυΐδ. Χιλιάδες άμαχοι βρήκαν οικτρό θάνατο απ’ το κοφτερό μαχαίρι των πιστών του Αλλάχ. Μάλιστα, φτωχά Ελληνόπουλα τα έκαναν γενίτσαρους και πολέμησαν τα αγαπημένα τους αδέλφια.
Κάτω απ’ αυτές τις ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες πολέμησε ο πολυβασανισμένος Ελληνικός λαός και νίκησε τον φοβερό δυνάστη. Ο Αθανάσιος Διάκος, ο Μπότσαρης, ο Καραϊσκάκης, ο Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας και εκατοντάδες άλλοι Καπεταναίοι και τολμηροί Οπλαρχηγοί κράτησαν ψηλά το τιμημένο Λάβαρο της Λευτεριάς και πέρασαν στο Πάνθεο των Ηρώων δίπλα στο Λεωνίδα, το Μιλτιάδη, το Θεμιστοκλή, τον Παλαιολόγο και τόσους άλλους.
Τα βουνά, οι κάμποι και τα πέλαγα αντηχούσαν τα λαμπρά κατορθώματα του αδάμαστου λαού μας. Η Αλαμάνα, τα Δερβενάκια, το Σούλι, τα Ψαρά, το Μεσολόγγι γίνονται σύμβολα φωτεινά και φάροι, που φωτίζουν «εσαεί» το δρόμο του καθήκοντος. Έτσι «Απ’ τα κόκαλα των Ελλήνων τα ιερά» ξεπετάχτηκε η πανώρια Λευτεριά.