Τι σημαίνει να είσαι Έλληνας το 2015!..

ΓΝΩΜΟδοτήσεις...

  Της ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΜΠΕΖΑ – ΤΣΟΥΡΟΥΠΑΚΗ*

•  Η πίστη στον Ελληνισμό ήταν κάποτε κάτι αυτονόητο και πολύ συγκεκριμένο. Υπαγόρευε μία στάση ζωής. Ήταν αυτή η στάση ζωής που έδινε μορφή στην αφηρημένη ατομικότητα που λέγεται ελληνισμός. Αφηρημένη γιατί δύσκολα μπορείς να προσδιορίσεις τα υλικά της· ατομικότητα αφού συμμετέχει, μέσω της γλώσσας και του τοπίου της παιδικής ηλικίας, στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της μοναδικότητας.
Ο εφιάλτης που υπονομεύει σήμερα το ηθικό της χώρας και που είναι κυρίως πολιτισμικός, συνεπέφερε, μαζί με την απαξίωση όλων των αξιών που κανείς δεν φρόντισε να αντικαταστήσει και την αναδιατύπωση της στάσης ζωής των Ελλήνων και την εμφάνιση νέων τρόπων να αντιλαμβάνεται κανείς τι σημαίνει ορθολογικό, εύλογο και επιτρεπτό. Η απορρύθμιση των κοινωνικών κρατών, η ραγδαία απομείωση των αλληλέγγυων ανακατανομών και η διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων συνοδεύτηκε (έκτος των άλλων) και από την δραματική απώλεια της ασφάλειας. Οι απώλειες σημαδεύουν τις εποχές των κρίσεων, όπως αυτή που βιώνουμε  στη χώρα μας. Οι απώλειες, τα ατομικά και συλλογικά τραύματα, είναι ανοιχτές πληγές που κακοφορμίζουν, όταν δεν υπάρχει αναστοχασμός και παραμένουν ανέγγιχτα και ανεπεξέργαστα.  Η γλυκύτητα της ζωής, οι χαρές της γιορτής, δεν ορθώνονται σε μορφές της Χαράς επειδή λείπει ο στοχασμός. Η ιστορία των κυρίαρχων λαών αποδυναμώνεται - το μέλλον ανήκει στους κυρίαρχους αριθμούς.  
Άλλη μία απώλεια που βιώνει ο σημερινός Έλληνας είναι αυτή που αφορά τον φιλελληνισμό της Ελληνικής ταυτότητας. Ο Έλληνας πίστευε πάντα ότι η Ευρώπη ζει στους καιρούς του Ντελακρουά όταν ζωγράφιζε την «Σφαγή της Χίου» ή του Βίκτωρα Ουγκώ όταν έγραφε «Φίλε, λέει το ελληνόπουλο, φίλε λέει το παιδί με τα γαλάζια μάτια». Θεωρούσε  ότι ο φιλελληνισμός ήταν τμήμα της ελληνικής ταυτότητας. Λίγο σαν τους γάτους, για τους οποίους οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι είναι θεοί και οι γάτοι το θυμούνται ακόμη, όπως έλεγε ο Μαλρό. Όμως οι καιροί άλλαξαν, η Ευρώπη άλλαξε και ενώ γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχουν πια οι Ρομαντικοί και ο Γκαίτε, τους οποίους συγκινήσαμε στα χρόνια των μεγάλων φιλελλήνων, επιλέγουμε με το ύφος της ελληνοπρεπούς υποκριτικής να πιστεύουμε πως ο φιλελληνισμός είναι ακόμη ζωντανός.
Ο Έλληνας εν έτει 2015 ζει σ’ ένα παράλληλο σύμπαν, στο οποίο είναι δέσμιος των αφελών στερεοτύπων μιας λαϊκίστικης, ισοπεδωτικής εκδοχής της δημοκρατίας. Ο σημερινός Έλληνας εγκλωβισμένος σε διαρκώς εντεινόμενες αντιθέσεις και αντιφάσεις, παραπαίει και αναζητά, απεγνωσμένα, τον επαναπροσδιορισμό της ελληνικής ταυτότητας. Προσπαθεί με ένα μαγικό και μεταμοντέρνο τρόπο  να στηρίξει ένα ιδεολογικό εποικοδόμημα που τρίζει γιατί κατέρρευσε το οικοδόμημα της πάσχουσας από γραφειοκρατική παχυσαρκία οικονομίας.
Η Ελλάδα του 2015 είναι πληκτική πλέον για τους πολίτες της. Οι νεοέλληνες πάσχουν από την ασθένεια του χειμώνα -  βαρύτατης μορφής πλήξη. Το 2015 είναι ένα έτος ταραχώδες,  χαοτικό αλλά και χαρακτηρισμένο από τεράστια κόπωση, από ένα διαρκή ακτιβισμό. Η σημερινή Ελλάδα αγνοεί το προφανές:  Ότι μια «ανθρωπιστική κρίση» δεν αντιμετωπίζεται πρωτίστως και αποκλειστικά με μέτρα για την αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος αλλά, πρωτίστως, με μέτρα για  την αύξηση της κατά κεφαλήν καλλιέργειας. Αυτό άλλωστε ήταν κάποτε και το πρώτο αίτημα της Αριστεράς. Ο πολιτισμός και η καλλιέργεια είναι αυτονόητο παρακολούθημα της παιδείας - από καταβολής του κοινωνικού γεγονότος.
Τι σημαίνει εν έτει 2015 η φράση «είμαι Έλληνας»;  Κατ’ αρχάς, ο βασικός λόγος που μας απογοητεύει η χώρα μας, εκτός από τα προφανή, είναι επειδή δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στις προσδοκίες που είχε δημιουργήσει η πίστη στον ελληνισμό, όχι μόνο των Ελλήνων αλλά και της υπόλοιπης Ευρώπης. Τα δε προφανή είναι πως είμαστε πολίτες μιας πτωχευμένης πολιτείας, πως ανήκουμε σε μια χώρα που αμφισβητήθηκαν όλες οι αστικές αξίες και που απενοχοποιήθηκε η λεηλάτησή τους, πως μιλάς μία γλώσσα μη οικουμενική που ελάχιστα την σέβεσαι γιατί  δεν σου μαθαίνουν να την σέβεσαι και πως προσπαθείς να επιβιώσεις ως πολίτης του σύγχρονου κόσμου, μέσα σε αναχρονιστικές δομές του πιο πρωτόγονου απολυταρχισμού (εφορία και δημόσια ασφαλιστικά ταμεία).
Κυρίαρχο στοιχείο επίσης της τελευταίας περιόδου είναι η εθνική απομόνωση. Θυμίζει, λαμβανομένων υπ’ όψιν των ιστορικών αναλογιών, το περίφημο «Σύντροφοι, είμαστε μόνοι» που είπε ο Λεβ Μπορίσοβιτς Κάμενεφ (γαμπρός του Τρότσκι) όταν επέστρεψε στην Μόσχα, από την περιοδεία που έκανε στις Ευρωπαϊκές χώρες προκειμένου να διαπιστώσει το ενδεχόμενο επκράτησης του κομμουνισμού σε αυτές. Ως γνωστόν, η ιστορία έπεσε γι’ ακόμη μία φορά έξω αφού ο Λένιν ήταν αλάθητος.
Τι άλλο όμως σημαίνει η φράση «Είμαι Έλληνας εν έτει 2015»; Είναι ένας επιθετικός προσδιορισμός που έχει μόνο αρνητικές σημασίες; Ή μήπως υπάρχει ακόμη ελπίδα να ανακαλύψουμε τις θετικές του παραμέτρους; Ο σύγχρονος Έλληνας γνωρίζει, με όρους εθνικής αυτοσυνείδησης, ότι όλες οι αρνητικές τούτες συνθήκες δεν αρκούν για να εκμηδενίσουν την Ελλάδα. Η νεοελληνική πραγματικότητα υφίσταται. Η Ελλάδα παραμένει ένα έθνος «μαγικό». Είναι επιπλέον – και κυρίως – μια χώρα που συνθέτει ένα σύνολο με ανήκουστες δυνατότητες που δεν περιμένουν παρά μόνο την εκπλήρωσή τους.    
Θα πρέπει όλοι να αρνηθούμε να δεχτούμε τον κυνισμό της απαξίας που μας επιβάλει να παραιτηθούμε από τα πράγματα που αγαπάμε. Η πίστη στον Ελληνισμό είναι μία πολύ σοβαρή υπόθεση, τόσο σοβαρή που πρέπει επειγόντως να αποσυνδεθεί από τις διάφορες πολιτικές εκφράσεις του ελληνισμού. Δεν θα πρέπει ο εφιάλτης που υπονομεύει τα τελευταία χρόνια  το ηθικό της χώρας και που είναι ο πιο ανοίκειος από τους επισκέπτες που δρασκέλισε το κατώφλι της ιστορίας, να μας οδηγήσει στην συντριβή. Είναι ιστορική ανάγκη, με ψυχραιμία, να ζυγίζουμε, να διαπραγματευόμαστε και να συμβιβαζόμαστε.
Ξέρω καλά πως παθιασμένοι ιδεαλιστές,  ενδέχεται να μην θέλουν να πορευτούν κάτω από αυτή την σημαία που γι’ αυτούς μοιάζει πολύ ανιαρή, πολύ μετριοπαθής, πολύ αστική, δεν εμπλέκει τα συναισθήματα. Όλο και περισσότεροι όμως αναζητούν μια πνευματική πορεία έξω από τις συμπληγάδες των στερεοτύπων που μας οδήγησαν στην πτώχευση και ένα μέλλον που θα υπερβαίνει την εξιδανίκευση ενός αμήχανου παρόντος.  Δεν μπορεί η μόνη μας σκέψη για το μέλλον να αφορά το χρέος. Θα πεθάνουμε από πνευματική ασφυξία. Ίσως, η εθνική κρίση που περνάμε, η οποία δεν είναι προϊόν ανορθολογικής τυχαιότητας, πρέπει να καταστεί μοχλός ιστορικών ανατροπών. Δεν μπορεί ν’ αφήσουμε να χαθεί το νόημα αυτής της μεγάλης τραγωδίας.

* Η κ. Αικατερίνη Μπέζα – Τσουρουπάκη, Ηπειρωτικής καταγωγής, είναι Συμβολαιογράφος Χανίων.