Η Ήπειρος πληρώνει τώρα όσα δεν κάναμε γι’ αυτήν!

ΓΝΩΜΕΣ

  Γράφει ο  ΣΠΥΡΟΣ  ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ, Φιλόλογος-Συγγραφέας

•  Το ένα μετά το άλλο, τις τελευταίες μέρες, μηνύματα ανησυχητικά για την Ήπειρο βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Ο τοπικός τύπος διεκτραγωδεί, με πρωτοσέλιδα άρθρα, την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε. «S.O.S από την πιο φτωχή Περιφέρεια της Ευρώπης», με τοντίτλο «Η ΉΠΕΙΡΟΣ ΠΝΕΕΙ ΤΑ ΛΟΙΣΘΙΑ» εκπέμπει το πρώτο μήνυμα.
Έρχεται, στη συνέχεια, το δεύτερο, το οποίο "σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το Μάρτιο, και πάλι η Ήπειρος πρωταθλήτρια στην ανεργία". Πιο ανησυχητικό, τραγικό θα έλεγα, το τρίτο μήνυμα: "Πληθαίνουν οι νέοι στην Ήπειρο που μπλέκουν με τα ναρκωτικά".
Ανησυχητικά οπωσδήποτε τα μηνύματα, όμως, από καιρό, αναμενόμενα. Τίποτε στη ζωή – ιδιαίτερα στην πολιτική ζωή μιας χώρας – δε γίνεται τυχαία. Όλα είναι νομοτελειακά καθορισμένα.
Και, όσον αφορά την Ήπειρο, ιδού η απόδειξη: Είχα ακούσει, ως αντιδήμαρχος Ιωαννίνων, το 1985, μια ενδιαφέρουσα διάλεξη με θέμα: "Ήπειρος, προβλήματα και προοπτικές". Συχνή η αναφορά του, Ηπειρωτικής καταγωγής, ομιλητή στην Έκθεση του ΟΟΣΑ 1982, που κατέτασσε την Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία στις πιο προβληματικές περιοχές της Ενωμένης Ευρώπης, με το ποσοστό ανεργίας και τον τρομακτικό, από τη δεκαετία του 1960, αριθμό μεταναστών. Τόνιζε δε με έμφαση πως λύση για τα προβλήματα αποτελούν ο εσωτερικός τουρισμός, η υλοτομία, η κτηνοτροφία, οι οργανωμένες αγροτικές καλλιέργειες στις πεδινές περιοχές, και η παροχή υπηρεσιών με το Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων.
Ζήτησα πληροφορίες από τον ομιλητή για την έκθεση του ΟΟΣΑ, και αυτός με παρέπεμψε στην ειδική υπηρεσία της Περιφέρειας Ηπείρου ή στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Η έκθεση αυτή στις προαναφερόμενες υπηρεσίες ήταν άγνωστη. Τελικά βρέθηκε στην τότε Νομισματική Επιτροπή, αλλά συνταγμένη στα αγγλικά. Κανένας δεν είχε ενδιαφερθεί να τη μεταφράσει στα Ελληνικά, και συνεπώς να την λάβει υπόψη στον υποτιθέμενο αναπτυξιακό προγραμματισμό της χώρας.
Έτσι, τα γνωστά Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα της εποχής εκείνης που προορίζονταν για τις πιο προβληματικές περιοχές – γιατί με αυτό το σκεπτικό είχαν συνταχθεί και είχαν εγκριθεί – πήραν την άγουσα για άλλες ευημερούσες περιοχές της χώρας. Κάτι παρόμοιο έγινε, στη συνέχεια, με τα περιβόητα Κοινοτικά Προγράμματα. Κανένα ουσιαστικό αναπτυξιακό έργο στην Ήπειρο. Κάθε προσπάθεια να γίνει κάτι σε τούτο τον έρημο τόπο, πήγαινε χαμένη.
Είχε προταθεί από το Δήμο και είχε εγκριθεί από το Νομαρχιακό Συμβούλιο, η μεταφορά νερού στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, για ύδρευση της πόλης, για άρδευση και για προστασία του υδροφόρου ορίζοντα του λεκανοπεδίου. Ακόμα – 30 χρόνια μετά – συζητάνε από πού θα έρθει το νερό, ενώ το πρόβλημα ήταν από καιρό λυμένο.
Είχε γίνει αγώνας – που ακόμα συνεχίζεται – να καταγραφούν και να αξιοποιηθούν τα εκατοντάδες Κληροδοτήματα, σύμφωνα με τις βουλήσεις των Ευεργετών μας για να λυθούν βασικά προβλήματα Παιδείας, Υγείας και Πρόνοιας. Λυσσαλέα η αντίδραση στα πλαίσια της διαπλοκής της πολιτικής, κεντρικής και τοπικής, ηγεσίας με την εκκλησιαστική. Έτσι αναγορεύσαμε τη Μητρόπολη Ιωαννίνων σε ρυθμιστή της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής μας ζωής, με προνόμια, πιο προκλητικά και από αυτά του σουλτάνου. "Μόνοι σας οι Ηπειρώτες βγάζετε τα μάτια σας" μας είπε εις επήκοον πολλών, ο Πρόεδρος της Επιτροπής της Βουλής που ασχολήθηκε με το θέμα. Και πρόσθεσε: "Με πήρε πρωί – πρωί συμπατριώτης σας πολιτικός – μας είπε και το όνομά του – και μου είπε: Μην πειράζεις τον παπά – εννοούσε το μητροπολίτη – γιατί είναι δικός μας" – (εννοούσε του κόμματος).
Είχε προταθεί, από το 1983, να κατασκευαστούν κεντρικοί οδικοί άξονες (Εγνατία και Ιόνια), να εκσυγχρονιστεί το αεροδρόμιο Ιωαννίνων, για να βγει η Ήπειρος απ’ την απομόνωση. Η Ιόνια τώρα – επί τέλους – γίνεται, το αεροδρόμιο ακόμα να εκσυγχρονιστεί. Εκεί που έγινε χαμός ήταν τα Κοινοτικά Προγράμματα. Σπαταλήθηκαν τεράστια χρηματικά ποσά, χωρίς κανένα ουσιαστικό έργο. Η γεωργία και η κτηνοτροφία, παρά τις πλούσιες επιδοτήσεις, βρίσκεται ακόμα σε πρωτόγονη κατάσταση. Παντού τσαπατσουλιά, παντού σπατάλη. Ας μη γίνει λόγος για βιομηχανική ανάπτυξη. Δεν υπάρχει, ακόμα και σήμερα, δυνατότητα σε νέους και νέες, με προσόντα και με σπουδές, να σταδιοδρομήσουν στην Ήπειρο, με συνέπεια την εσωτερική και την εξωτερική μετανάστευση, και την κατ’ επέκταση, ανεργία των νέων. Ελάχιστες οι εξαιρέσεις που όμως δεν αναιρούν τον κανόνα, όπως αναφέρουν και τα συνεχή μηνύματα του τοπικού τύπου.
Και έρχεται τώρα το ερώτημα: Εμείς τι κάναμε τόσα χρόνια, πού βρισκόμασταν; Εδώ, ασφαλώς, στην Ήπειρο. Μοιάζαμε όμως με τους ανθρώπους της προ του Προμηθέα εποχής, όπως τους παρουσιάζει στην ομώνυμη τραγωδία του ο Αισχύλος, με τους στίχους:
"Έβλεπαν και δεν έβλεπαν, άκουγαν και δεν άκουγαν, παρόμοιοι με σκιές ονείρων μπέρδευαν τα πάντα στην άσκοπη ζωή τους".
Αυτή είναι η πραγματικότητα. Όλα τα βλέπαμε, όλα τα ακούγαμε, αλλά κάναμε πως δεν καταλαβαίναμε, κλεισμένοι, ως συνήθως, στο καβούκι του εαυτού μας, και δεμένοι με τα ατομικά μας συμφέροντα. Και τώρα πληρώνουμε τα δεινά της κρίσης που μαστίζει, για λόγους παρόμοιους, ολόκληρη τη χώρα. Όμως εδώ στην Ήπειρο, με την ερήμωση και την εγκατάλειψη της υπαίθρου, με την ανυπαρξία εργασίας για ταλαντούχους νέους, με την κατασπατάληση χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα των πλούσιων κοινοτικών πόρων, με την αδιαφορία για την προσβολή των θεσμών όπως είναι το Σύνταγμα, θλιβερό προνόμιο τούτης της περιοχής, η σημερινή κρίση είχε προηγηθεί. Και δεν ήταν μόνο κρίση οικονομική. Ήταν κρίση πολιτική. Αυτή πληρώνουμε, και θα πληρώνουν μαζί μ’ εμάς, για πολύ καιρό ακόμα, οι επερχόμενες γενέες.