Πόσο άρρωστη τελικά είναι η Παμβώτιδα;

ΑΠΟΨΕΙΣ

  Του ΒΑΣΙΛΗ ΑΣΩΝΙΤΗ

•  Όλα ξεκίνησαν το 1955  όπως και σήμερα με τις παραπλανητικές μελέτες των εκατομμυρίων  για τη σωτηρία της Παμβώτιδας και την βιομηχανία των μελετών για τις περιβαλλοντικές  επιπτώσεις.
 Από το όνειρο της γεωργικής εκμετάλλευσης και την δήθεν ευημερία του πρωτογενούς τομέα  γεννήθηκαν τα λύματα και οι αποπλύσεις των φωσφορικών αλάτων που εξαφάνισαν το οξυγόνο στη λίμνη.
Μετρήσεις του Πανεπιστημίου των Πατρών στα νερά της διαπίστωσαν  «μηδενισμό του οξυγόνου σε βάθος μεγαλύτερο των πέντε μέτρων».  Νεότερα στοιχεία αναφέρονται σε εξάπλωση της έλλειψης. Οι μετρήσεις του Ινστιτούτου Ούμβελτ στην επιφάνεια της Παμβώτιδας αποκάλυψαν ότι οι ανάγκες σε οξυγόνο για την οξύδωση της οργανικής μάζας  σε βάθος 15 περίπου εκατοστών από την επιφάνεια της λίμνης  ανέρχονται σε  53 χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο αντί των 3 χιλιοστών που απαιτούνται σε  λίμνες του εξωτερικού. (Ανάλυση  Ο-0095 5709 )
Η έλλειψη του οξυγόνου αλλοίωσε τις βιοχημικές παραμέτρους στην Παμβώτιδα. Η αρμονικότητα της ισορροπίας των νερών κλονίστηκε με την διάσπαση του αμμωνίου και της αμμωνίας και οδήγησε στην εκδήλωση καταστρεπτικών εμφανίσεων για την ζωή των οργανισμών της λίμνης.  
Το Πανεπιστήμιο των Πατρών επισημαίνει στην έρευνα του λακωνικά την σοβαρότητα των εξελίξεων  για το λιμνικό οικοσύστημα και τις επεκτάσεις τους στα γειτονικά οικοσυστήματα: «Η  γεωγραφική έκταση του ανοξικού στρώματος συμβάλλει στην απελευθέρωση αμμωνίας στον πυθμένα της λίμνης».
Η συγκέντρωση της αμμωνίας νεκρώνει τη ζωή στην λίμνη. Ψάρια που δεν πεθάνανε από ασφυξία λόγω της έλλειψης οξυγόνου, πεθάνανε από τις δηλητηριάσεις της  αμμωνίας. Νεαρός νησιώτης ψαράς έλεγε προ ημερών: «Ψάρια του βυθού που πιάνονται στα δίχτυα μας είναι νεκρά, αλλά και ψάρια που πιάνουμε σε μικρό βάθος έχουνε μαλακό μυικό ιστό». Σημάδι λύσης του ιστού!
Και ο μαζικός θάνατος των ψαριών στις 24 Ιουλίου του 2014 από τον Μώλο μέχρι την Καστρίτσα δεν ήταν φαινόμενο χρονικά περιορισμένο. Ήταν προγραμματισμένο ήδη με την κατασκευή της Λαγκάτσας και την εισροή στα νερά της λίμνης των αποπλύσεων των λιπασμάτων και των λυμάτων των οικισμών και της πόλης από το 1960 μέχρι και σήμερα. Καταστροφικές οι συνέπειες για τις πολύπλευρες επιλογές της ιχθυο-οικονομίας και την περιβαλλοντική απομόνωση του λεκανοπεδίου, αλλά και για την παρεμπόδιση  στην επιλογή του οικονομικότερου μοντελικού προσδιορισμού της ανάπτυξης για την πόλη  των Ιωαννίνων.

Το… κλούβιο αυγό
Το παραγόμενο στον πυθμένα της λίμνης τοξικό αέριο μεθάνιο, ζεσταίνει την ατμόσφαιρα στο λεκανοπέδιο και η έντονη μυρωδιά του κλούβιου αυγού, που αναδύεται από τα πράσινα νερά της λίμνης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, μαρτυράει την παρουσία του υδρόθειου, του τοξικού δηλητήριου των νεύρων που μολύνει τον αέρα.
 «Η υγεία στο λεκανοπέδιο δοκιμάζεται με την υπερθέρμανση της ατμόσφαιρας και την έκρηξη της μικροβιακής εξάπλωσης», βεβαιώνει το Πανεπιστήμιο των Πατρών στην ίδια έρευνα. Είναι μήπως η αύξηση των ασθενειών στο λεκανοπέδιο και η συχνότητα των επισκέψεων στα νεκροταφεία ξένη προς την διαπίστωση του Πανεπιστημίου των Πατρών; Η Παμβώτιδα έγινε πρόβλημα με σοβαρές διαστάσεις. Η απόκρυψη της αλήθειας αποκαλύπτεται και η  ωραιοποίηση ανατρέπεται από τις εξελίξεις.  

Δε βρήκε το δρόμο
Τα φυσικά πλεονεκτήματα στον τόπο μας μετατρέπονται σε σοβαρά μειονεκτήματα και η κρίση στη χώρα μας, αποκαλύπτει την παντελή έλλειψη σχεδιασμού και οικονομικού αντίβαρου στην Ήπειρο.
Η ιστορία της Ηπείρου ήτανε και εξακολουθεί να είναι ιστορία σκοπιμοτήτων και συνεχίζεται για να υπενθυμίζει, ότι ακόμη και σε εποχές με πλούσια χρηματοδότηση, με τις Νομαρχίες που ήταν μικρότερες σε έκταση και με λιγότερα προβλήματα από ότι οι σημερινές περιφέρειες, παρ’ όλη την πλούσια κομματική υποστήριξη από την Αθήνα, η πρακτική του σπασίματος των επενδυτικών κεφαλαίων σε μικροέργα και η αναποτελεσματική  εμπειρία της αυτοδιοίκησης δεν επέτρεψε στην Ήπειρο να βρεί τον δρόμο της. Και αυτή ακόμη η οικονομία των Ιωαννίνων με το σημερινό της σχήμα να στηρίζεται στους κινδύνους ενός περιφερειακού δημοσιοϋπαλληλικού μοντέλου κατανάλωσης, χωρίς την ικανοποιητική συμμετοχή μιας πραγματικής ηπειρωτικής οικονομίας, εξαρτημένη από τις δανειακές ενέσεις της Αθήνας και την περιορισμένη οικονομική στήριξη της φοιτητικής κοινωνίας, γονάτισε.  

Περί του Master Plan
«Νέες  πολύπλοκες επινοήσεις και συντάξεις νέων, άχρηστων και πολυδάπανων μελετών, όπως το υπό εκπόνηση Master Plan και σχέδια προστασίας για την Παμβώτιδα ανοίγουν το δρόμο για νέες μελέτες και προϋπολογισμούς εκατομμυρίων», όπως αποκαλύπτει ο Λευτέρης Καλογιάννης στον «Πρωϊνό Λόγο» στις 4.3. 2015.
Δεν είναι παράτολμο να λεχθεί, ότι το δήθεν Master Plan με το περιεχόμενο που προβάλλεται σήμερα σαν η λύση για την λίμνη δεν είναι το γιατρικό για τα αρρωστημένα νερά της. Οι πειραματισμοί ενός συγγράμματος, που απέχει από την υπεύθυνη διάγνωση και την επισήμανση και αυτών ακόμη των βασικών αιτίων που δημιουργούν το πρόβλημα, οι ασυντόνιστες και διασκορπισμένες  αναφορές του Master Plan στις ξεπερασμένες μεθόδους των  δεξαμενών καθίζησης, στις σκόπιμες αναδασώσεις συγκράτησης εδάφους ύψους 6 εκατ. ευρώ και στις σκέψεις μιας σειράς 150 περίπου φραγμάτων που θέλουν να προστατεύουν από τις υπερχειλίσεις των τελευταίων ετών, δεν αποκαθιστούν την λειτουργική ισορροπία των νερών της Παμβώτιδας . Αντίθετα, στην βάση της θετικής σύμπλεξης το πρόβλημα στο λεκανοπέδιο γιγαντώνεται, η  περιβαλλοντική σημασία για τον άνθρωπο, τους φυτικούς και  ζωικούς οργανισμούς υποβαθμίζεται και ο θεραπευτικός ρόλος της λίμνης εξουδετερώνεται.
Το προτεινόμενο κομφούζιο της δήθεν θεραπείας, δεν θα πρέπει να  μεταβάλλει τα Γιάννενα σε ψευδαίσθηση μιας πόλης με απροσδιόριστο προορισμό. Πoιος θ’ άντεχε άραγε μια πόλη προικισμένη με «μύθους κι ήρωες» να κείται πληγωμένη;  Στα πόδια της Δωδώνης, προσκύνημα τουριστικό ταγμένα για να γίνουν είναι τα Γιάννενα!   

Σοβαρή η κατάσταση
Η κατάσταση της Παμβώτιδας είναι σοβαρή και αρκετά επικίνδυνη για να παίζει κανείς μαζί της. Η μεγάλη εισροή λυμάτων από την λεκάνη απορροής  από το 1960 μέχρι και σήμερα και τ’αποθέματα της  φωσφορικής παγίδας στο ίζημα, προκάλεσαν την απώλεια των θεραπευτικών ιδιοτήτων των νερών της, επιρρέασαν αρνητικά την σύνθεση τους και επέβαλλαν την απαγόρευση της χρήση τους. H επαναφορά  των νερών στην φυσική τους κατάσταση, η αποκατάσταση του βιολογικού της κύκλου, η εξειδικευμένη επαναδιαμόρφωση των παράκτιων χώρων και ο υδραυλικός επαναπροσδιορισμός του περιβάλλοντος είναι καθήκον πρώτιστο, καθήκον καθολικό. Η Παμβώτιδα πρέπει να ξαναβρεί την σύμπλεξή της με την φύση μέσα από την εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών, χωρίς πειραματισμούς και ερασιτεχνικές επινοήσεις. Είναι ανάγκη να γίνει η λίμνη πάλι εστία σωρευτικής ενέργειας και πλαίσιο για τον αναπτυξιακό μεταβολισμό της γιαννιώτικης κοινωνίας.
Συναισθηματική και οραματική πραγματικότητα είναι η προσφορά της λίμνης, που θα μπορεί να δέσει την ανάπτυξη της πόλης με το γέμισμα των άδειων μαγαζιών, με το ξαναζωντάνεμα των επισκέψεων στο μαγευτικό νησί των Ιωαννίνων και την επιστροφή της ελπίδας για απασχόληση και εισόδημα στα Γιάννενα!