Μια συμφωνία για το κτίριο της Λαμπριαδείου Σχολής…

Πρόσφατα υπεγράφη συμφωνητικό συνεργασίας μεταξύ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (ΠΙ) και του Λαμπριάδειου Ιδρύματος. Η συμφωνία αναφέρεται στο κτίριο το ιδρύματος στα Άνω Πεδινά Ζαγορίου, που είχε στεγάσει τη Λαμπριάδειο Οικοκυρική Σχολή για 27 χρόνια. Η σχολή, όπου τα φτωχά κορίτσια του Ζαγορίου διδάσκονταν ταπητουργία, υφαντική, κέντημα και ραπτική και τα μαθήματα της εγκύκλιας εκπαίδευσης, έκλεισε το 2006. Ο στόχος της καινούριας συμφωνίας είναι να φιλοξενήσει δραστηριότητες έρευνας και διδασκαλίας λειτουργώντας ως Σταθμός Έρευνας του ΠΙ. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, την 1η Ιουλίου 2014, έγινε η παραχώρηση της χρήσης για 25 χρόνια. Το ΔΣ της νέας πανεπιστημιακής μονάδας  αποφάσισε να της δοθεί η ονομασία ΠΑΛΑΣΕ (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων - Λαμπριάδειος Σταθμός Έρευνας).

Το όραμα του ΠΑΛΑΣΕ
Ο ΠΑΛΑΣΕ αποτελεί Σταθμό Έρευνας του ΠΙ που γεννήθηκε σε μια προσπάθεια σύνδεσης πανεπιστημίου και κοινωνίας. Έτσι το ΔΣ του ΠΑΛΑΣΕ αποτελείται από μέλη τόσο τοπικών φορέων, όσο και της ακαδημαϊκής κοινότητας. Επίσης είναι ανοικτό σε ερευνητές και φοιτητές από άλλα πανεπιστήμια προσπαθεί να προσελκύσει ανθρώπους και από την Ελλάδα και από το εξωτερικό. Πιστεύουμε ότι μαζί με την επιστημονική του αποστολή, μπορεί να ελκύει επισκέπτες που επιζητούν έναν ποιοτικό τουρισμό στο Ζαγόρι και βοηθώντας έτσι την τοπική ανάπτυξη. Είναι ο πρώτος τέτοιος σταθμός στην Ελλάδα. Είναι ο τρίτος σταθμός της Ευρώπης που εντάχθηκε στο δίκτυο του Παγκόσμιου Οργανισμού Σταθμών Πεδίου (www.obfs.org).

Η περιοχή
Τα Άνω Πεδινά και οι γύρω λόφοι αποτελούν μια ιδιότυπη εξαίρεση στη μορφολογία της περιοχής του Ζαγορίου, γνωστής για το απότομο ανάγλυφό της, με χαρακτηριστικότερο το φαράγγι του Βίκου και τις ορθοπλαγιές της Τύμφης. Η πρόσβαση εκεί από τα Ιωάννινα είναι εύκολη και γρήγορη. Η περιοχή περιβάλλεται από  εξαιρετική ποικιλία φυσικών και ανθρωπογενών οικοσυστημάτων. Αποτελεί τμήμα μιας από τις μεγαλύτερες προστατευόμενες περιοχές της χώρας (Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου) και μιας περιφέρειας με ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό Εθνικών Πάρκων και προστατευόμενων περιοχών του δικτύου NATURA 2000, όπως είναι το Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων-Περιστερίου, το Δέλτα Καλαμά, η Λίμνη Παμβώτιδα, 18 Ζώνες Ειδικής Προστασίας κ.α. Η αξία της περιοχής για τη γεωλογία, τη βιοποικιλότητα, την πολιτισμική κληρονομιά και το τοπίο την καθιστούν κατάλληλη να φιλοξενήσει φοιτητές και ερευνητές που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με τη μελέτη των ξεχωριστών γνωρισμάτων της.

Εκπαιδευτικές και ερευνητικές δραστηριότητες
Στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών του τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών (ΒΕΤ), το κτίριο χρησιμοποιείται και για 4η συνεχή χρονιά διαμένουν εκεί οι φοιτητές που παρακολουθούν το μάθημα Οικολογία Πεδίου επί μία εβδομάδα κάθε Μάιο. Το μάθημα αυτό προβλέπει την παραμονή των φοιτητών στο πεδίο με σκοπό την εξοικείωσή τους με επιμέρους τύπους οικοσυστημάτων και ομάδες ειδών και τη συλλογή δεδομένων για περαιτέρω ανάλυση. Επίσης, το κτίριο χρησιμοποιείται για άλλα μαθήματα του Τμήματος ΒΕΤ όπως για παράδειγμα "Ερευνητικές Μέθοδοι Γενετικής Μηχανικής".  Παράλληλα, το κτίριο χρησιμοποιείται για έρευνα και για θερινά σχολεία. Έχει φιλοξενήσει 5 θερινά σχολεία: 3 από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας  και 2 από το ΒΕΤ, στα οποία συμμετείχαν διδάσκοντες/ ερευνητές και φοιτητές από την Ελλάδα και πολλές άλλες χώρες. Επιπροσθέτως, έχει χρησιμοποιηθεί από μέλη άλλων Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων καθώς και από άλλες ομάδες πολιτών. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον από πολλά πανεπιστήμια της χώρας αλλά και της Ευρώπης να οργανώσουν εκεί εκπαιδευτικές / ερευνητικές δραστηριότητες για τους σπουδαστές και ερευνητές τους.
Από την ημερομηνία υπογραφής του συμφωνητικού συνεργασίας έως σήμερα, στο κτίριο έχουν φιλοξενηθεί καθηγητές από πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο), Μ. Βρετανίας (U. Cumbria και U. Bangor), Δανίας (U. Aarhus), Ιταλίας (U. Sienna) και Γερμανίας (UFZ, Leipzig). Επιπλέον, έχουν φιλοξενηθεί φοιτητές από τις ως άνω χώρες καθώς και από: Ρωσία, Βουλγαρία, Κροατία, Πορτογαλία, Ιορδανία, Πολωνία, Νεπάλ και Φινλανδία.

Η σημερινή κατάσταση
Σήμερα η λειτουργία του σταθμού συνεχίζεται. Όμως το επίπεδο δραστηριότητας είναι πολύ χαμηλότερο από αυτό που θα επιθυμούσαμε. Εξαιτίας  της οικονομικής κρίσης είναι πολύ δύσκολο να φέρουμε χρήματα είτε από το κράτος, είτε από το Πανεπιστήμιο, είτε από προγράμματα.
Ωστόσο, ακόμη και εντός αυτής της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας, καταφέραμε να εξασφαλίσουμε κάποια χρήματα. Μια επιχορήγηση από ένα ίδρυμα στην Ιρλανδία επέτρεψε να γίνουν βασικά έργα αποκατάστασης με αφορμή την τελετή εγκαινίων το Νοέμβριο του 2014, ενώ μια πρόσφατη επιχορήγηση από την Περιφέρεια Ηπείρου μας έχει επιτρέψει να ξεκινήσουμε μια πιο ουσιαστική βελτίωση και συντήρηση των υπαρχουσών υποδομών. Το κτίριο της Λαμπριαδείου συνεχίζει να λειτουργεί αποτελεσματικά και να μας φιλοξενεί κάθε χρόνο. Όμως, χωρίς πολύ πιο εκτεταμένα κονδύλια για την ανακαίνιση, η λειτουργία του δεν είναι βιώσιμη. Έτσι ακόμα ψάχνουμε χορηγούς, οι οποίοι να ενδιαφέρονται να υποστηρίξουν αυτό το εγχείρημα.
Ο σταθμός ΠΑΛΑΣΕ αντιπροσωπεύει το επιχειρηματικό πνεύμα που είναι απολύτως αναγκαίο στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Ενεργοποίηση του σταθμού για να αναπτυχθεί και να ευδοκιμήσει θα αποτελέσει ταυτόχρονα μια τόνωση της τοπικής οικονομίας, κατάρτιση των επισκεπτών για την περιοχή, έσοδα και απασχόληση. Η ανάπτυξη του ΠΑΛΑΣΕ θα μπορούσε να βοηθήσει και το περιβάλλον, παρέχοντας βιώσιμες εναλλακτικές δυνατότητες ανάπτυξης και φιλικές προς το περιβάλλον, πρακτικές που μπορούν να συνεισφέρουν σε αειφορικές μορφές διαχείρισης και στην ανάπτυξη θετικών στάσεων  σε ό,τι αφορά την προστασία του περιβάλλοντος.

* Ο John M. Halley, είναι αναπλ. Καθηγητής στο Τμήμα ΒΕΤ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων - Πρόεδρος του ΔΣ του ΠΑΛΑΣΕ.