Η ατμοσφαιρική ρύπανση βλάπτει σοβαρά τα Γιάννενα!

Η μεγάλη αύξηση του κόστους θέρμανσης τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα πρόεκυψε από την υψηλή φορολογία που έχει επιβληθεί σε όλα τα καύσιμα. Παρόλο που η τιμή των καυσίμων έχει μειωθεί σημαντικά φέτος, δεν έχει αποτρέψει τους καταναλωτές από τους εναλλακτικούς και πιο επιβαρυντικούς για την ατμόσφαιρα τρόπους θέρμανσης. Από τα μέχρι τώρα δεδομένα, στην πόλης μας και την περιοχή του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων, τζάκια και σόμπες δουλεύουν στο μέγιστο.
Η επανεμφάνιση της αιθαλομίχλης στα Γιάννινα την φετινή χειμερινή περίοδο, δημιούργησε έναν μόνιμο πονοκέφαλο για τους αρμόδιους και τους κατοίκους σχεδόν ολόκληρου του λεκανοπεδίου, οι οποίοι φοβούνται ότι η αποπνικτική ατμόσφαιρα, ειδικά στην πόλη και τις όμορες περιοχές, θα συνεχιστεί καθ’ όλη την διάρκεια του χειμώνα, παρά την εφαρμογή των μέτρων εκ μέρους της Πολιτείας.
Τα σωματίδια που παράγονται σε τεράστιες ποσότητες από καυσόξυλα και ξυλόσομπες, που συνήθως αποτελούνται από οξείδια του αργιλίου, πυρίτιο, σίδηρο κ.α. αιωρούνται στην ατμόσφαιρα και εκτός του ότι τα αναπνέουμε και προκαλούν σοβαρές βλάβες στο οργανισμό μας, ένα μέρος πέφτει στο έδαφος και ρυπαίνουν  το περιβάλλον. (Ξηρή απόθεση ή Βαρυτική καθίζηση). Οι  ποσότητες καυσίμων που χρησιμοποιούνται στην κεντρική θέρμανση οδηγούν στην παραγωγή εξίσου μεγάλων ποσοτήτων διοξειδίου του θείου και οξειδίων του αζώτου.
Στο μεταξύ, το σοβαρό αυτό πρόβλημα που έχει προκύψει στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων, σε συνδυασμό με την ομίχλη, (το  φυσικό αυτό φαινόμενο που συμβαίνει στην ατμόσφαιρα  και αποτελείται από πολύ μικρά υδροσταγονίδια προερχόμενα από την συμπύκνωση των υδρατμών της ατμόσφαιρας, πολύ κοντά στην επιφάνεια του εδάφους), μεγαλώνουν κατά πολύ το πρόβλημα. Τα λεπτότατα αυτά σταγονίδια νερού που βρίσκονται στον αέρα, έρχονται σε επαφή, συνενώνονται και εγκλωβίζονται με τα αναρίθμητα σωματίδια που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα όπως και με τα σωματίδια της αιθαλομίχλης.  
Ένα μέρος από τα σωματίδια της ομίχλης πέφτουν στην επιφάνεια του εδάφους και σε επιφάνειες από κτίρια, δένδρα, αυτοκίνητα, κ.λ.π. (υγρή απόθεση). Η πτώση τους είναι πολύ αργή, τόσο που δεν γίνεται άμεσα αισθητή -όπως η  βροχή- και παρασύρουν τα σωματίδια της αιθαλομίχλης (οξείδια του αργιλίου, πυρίτιο, σίδηρο.)
Αυτό γίνεται σε όλους μας αντιληπτό  από το αποτέλεσμα, καθώς παρατηρούμε την λεγόμενη μουτζούρα σε επιφάνειες όπως στα μπαλκόνια, τζάμια, λευκά ρούχα που είναι απλωμένα, αυτοκίνητα ,κ,λ,π. Οι άμεσες επιπτώσεις της αέριας ρύπανσης είναι περισσότερο τοπικό πρόβλημα και οι επιδράσεις είναι συνήθως μεγαλύτερες στις περιοχές κοντά στην πηγή της ρύπανσης.
Από την άλλη πλευρά, η επίδραση της απόθεσης εξαπλώνεται (σε εκατοντάδες ή χιλιάδες χιλιόμετρα) με την επίδραση του ανέμου. Η διεύθυνση του ανέμου παίζει καθοριστικό ρόλο, ιδιαίτερα στην περίπτωση που η ρύπανση προέρχεται από σημειακές πηγές (π.χ. καμινάδες). Σε αυτή την περίπτωση, τα επίπεδα ρύπανσης σε κάποια συγκεκριμένη περιοχή μπορούν να αλλάξουν δραστικά.
Η μεταφορά των ρύπων από την ατμόσφαιρα στο έδαφος ονομάζεται απόθεση και η συνεχιζόμενη εναπόθεση σωματιδίων της αιθαλομίχλης στο έδαφος αποτελεί κίνδυνο για τους ανθρώπους και τα ζώα που τρέφονται με λαχανικά, φρούτα, χορτάρια,  φύλλα  κλπ. και υποβαθμίζει την ποιότητα του νερού που πίνουν.
Από έρευνες γνωρίζουμε  ότι η κακή ποιότητα του αέρα (ατμοσφαιρική  ρύπανση) θέτει σε υψηλό κίνδυνο τον άνθρωπο και το περιβάλλον μέσα στο οποίο εκείνος ζει. Η προστασία των πολιτών και του περιβάλλοντός τους που  εξακολουθούν να είναι εκτεθειμένοι σε ανώτερα των επιτρεπτών ορίων σωματίδια πρέπει να είναι άμεση.
Μέσα στις υπάρχουσες δραστηριότητες της πόλης μας είναι και  η χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου. Η ρύπανση λόγω καυσαερίων, από τον αρκετά μεγάλο αριθμό Ι.Χ., που υπάρχουν στα Γιάννινα προστίθεται, για να αποτελέσει την μεγαλύτερη απειλή για την ποιότητα του αέρα μας. Η βιομηχανία καθώς και τα μέσα μεταφοράς αποτελούν  επίσης πηγή αερίων ρύπων.  Ωστόσο, ειδικά για την πόλη μας, η συμμετοχή τους στο πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης  είναι μικρής κλίμακας.
Υγρή απόθεση αεριών ρύπων στο έδαφος συμβαίνει και σε περίπτωση βροχής ή χιονιού (όξινη βροχή). Στην περίπτωση αυτή γίνεται και η απόπλυση των ρύπων από τις υποκείμενες  επιφάνειες. Τα όμβρια ύδατα ξεπλένουν το έδαφος, τις αναφερόμενες επιφάνειες, τις αστικές οδούς και μεταφέρουν σημαντικά ρυπαντικά φορτία υδρογονανθράκων και τοξικών αποβλήτων μοιραία στους τελικούς φυσικούς αποδέκτες της περιοχής μας, στην  Λίμνη των Ιωαννίνων, την Παμβώτιδα και στις φυσικές καταβόθρες Πεδινής, Μπάφρας, Καστρίτσας, Κουτσελιού, Μπιζανίου, Ροδοτοπίου (υπόγειο υδροφόρο).
Για τους ρύπους αυτούς, όπως έχω επανειλημμένως αναφέρει, πρέπει να ληφθούν μέτρα συγκράτησης τους και διαχωρισμού τους από τα  ύδατα, ώστε να μη καταλήγουν ελεύθερα στο Περιβάλλον (στα επιφανειακά και υπόγεια νερά). Είναι προϋπόθεση για την κάλυψη αυτής της σοβαρής απαίτησης, η εγκατάσταση σύγχρονων  συστημάτων  διαχείρισης των ομβρίων  σε μελετημένες θέσεις στην πόλη μας και την περιοχή του λεκανοπέδιου, ώστε να μη επιβαρύνουμε το Περιβάλλον.
Αρκετοί θα θυμούνται το προηγούμενο συμβάν, όταν «Μαύρισε και η Παμβώτιδα από  την αιθαλομίχλη», στις  4 και 5 Ιανουαρίου του 2014, όπου επί δυο μέρες ήταν μαύρα τα νερά της λίμνης. Γνωρίζουμε τις αιτίες μόλυνσης της λίμνης μας και των υπόγειων υδάτων, γιατί δεν εφαρμόζουμε τις λύσεις; Ευτυχώς για όλους μας, η συνεισφορά της θέρμανσης στα προβλήματα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης έχει καθαρά εποχικό χαρακτήρα.

* Ο Δημήτρης Μακρής είναι Πολιτικός Μηχανικός Τ.Ε. Συγκοινωνιακών – Υδραυλικών Έργων Υποδομής.