Πώς το Δημόσιο οικειοποιείται την περιουσία της Ζωσιμαίας Σχολής!

Από της ιδρύσεώς της και μέχρι την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, η Ζωσιμαία Σχολή λειτουργούσε σύμφωνα με τα όσα ορίζονται στο Άρθρο Ε’ της διαθήκης Νικολάου Ζωσιμά. Το σχολείο εχρηματοδοτείτο από τα περιουσιακά στοιχεία με τα οποία είχε κληροδοτηθεί, η δε διοίκηση και διαχείριση των οικονομικών της Σχολής γίνονταν από τους τέσσερις (4) Εφόρους που εκλέγονταν «μεταξύ των πιο έγκριτων και των πιο έμπειρων σε γενική συνέλευση των Δημογερόντων των Ιωαννίνων». Μετά το 1914 το Ελληνικό Δημόσιο οικειοποιήθηκε, κατά παράβαση των νόμων και των κανόνων δικαίου, τόσο την εκπαιδευτική παράδοση της Σχολής, όσο και τα περιουσιακά της στοιχεία. Η παρέμβαση αυτή της κεντρικής διοίκησης πραγματοποιήθηκε σταδικά σε τέσσερις διακεκριμένες φάσεις.
1η Φάση – 1914: Η αρχή έγινε αμέσως μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων όταν η κεντρική διοίκηση αφαίρεσε τη σχετική αρμοδιότητα από τους Εφόρους της Ζωσιμαίας Σχολής και ανέλαβε η ίδια το έργο επιλογής και διορισμού των καθηγητών της. Επειδή όμως δεν υπήρχε νόμιμος τρόπος για την επιβολή αυτού του μέτρου, ο Υπουργός Παιδείας Ιωάννης Τσιριμώκος κατέφυγε στην αμφιλεγόμενη – από νομικής, ηθικής και διαχειριστικής άποψης – τακτική της “ερμηνείας“ της διαθήκης Νικολάου Ζωσιμά. Ανακάλυψε, ύστερα από εκατό χρόνια λειτουργίας της Σχολής, ότι «…ο διαθέτης δεν ορίζει σαφώς εν τη διαθήκη αυτού και υπό τινος θα διορίζονται οι διδάσκαλοι της σχολής ταύτης, πλην δύο υποδιδασκάλων...». Παρά τις έντονες αντιδράσεις του Μητροπολίτη  Γερβάσιου και των Εφόρων της Σχολής η κυβέρνηση επέβαλε τη θέλησή της και από τότε, η συστηματική καταστρατήγηση της βούλησης του Νικολάου Ζωσιμά, έγινε με την χρήση του έωλου επιχειρήματος περί «ερμηνείας της διαθήκης Νικολάου Ζωσιμά». Είναι αυτονόητο δε ότι ο καθένας την ερμήνευε κατά το δοκούν και σύμφωνα με τις επιδιώξεις του.
2η Φάση – 1926: Η κυβέρνηση, αναλαμβάνοντας τον διορισμό των καθηγητών επωμίστηκε και την υποχρέωση μισθοδοσίας τους. Έτσι, οι «ακμαιότατοι πόροι» που προορίζονταν για την πληρωμή του διδακτικού προσωπικού παρέμεναν πλέον αδιάθετοι. Όπως προκύπτει από την επίσημα έγγραφα, φαίνεται ότι η κεντρική εξουσία έβαλε στο μάτι το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας που ο Νικόλαος Ζωσιμάς είχε κληροδοτήσει στην Περιώνυμο Σχολή. Έτσι, με τα γνωστά Ν.Δ. του 1926, το κράτος, εφαρμόζοντας και πάλι την τακτική της «ερμηνείας» της διαθήκης διέγραψε από το Καταστατικό των Αγαθοεργών τις διατάξεις του Άρθρου Ε’ της διαθήκης Νικολάου Ζωσιμά και επέβαλε, προφανώς με την ανοχή ή και την σύμπραξη του Μητροπολίτη Σπυρίδωνα, την διάθεση των λιμναζόντων κεφαλαίων για την... ανέγερση διδακτηρίων! Μέχρι το 1985 είχαν αναγερθεί στα Γιάννινα οχτώ (8) κτίρια με χρήματα που, σύμφωνα με την βούληση του διαθέτη, προορίζονταν για τη Ζωσιμαία Σχολή. Είναι αυτονόητο ότι τα εν λόγω οχτώ (8) κτίρια αποτελούσαν και συνεχίζουν να αποτελούν περιουσιακό στοιχείο της Ζωσιμαίας Σχολής και για τα οποία το Δημόσιο ουδέποτε κατέβαλε – κατά παράβαση των νόμων και των κανόνων δικαίου – το παραμικρό ενοίκιο.  
3η Φάση – 1985: Η κεντρική εξουσία μπορεί να εκμεταλλεύονταν πλέον κατά 100% και με το «έτσι θέλω», την κινητή και ακίνητη περιουσία της Ζωσιμαίας Σχολής, αλλά σεβάστηκε την εκπαιδευτική παράδοση της Ζωσιμαίας Σχολής η οποία, μέχρι το 1985, λειτούργησε σαν Πρότυπο σχολείο, με βάση τους κανόνες αριστείας που είχαν καθιερωθεί στο παρελθόν. Όμως, το 1985 η Κυβέρνηση κατάργησε τα Πρότυπα Σχολεία, η Ζωσιμαία Σχολή απώλεσε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της και το ιστορικό σχολείο της πόλης μας αποσυνδέθηκε οριστικά - και με αποκλειστική ευθύνη της πολιτείας - από την σπουδαία εκπαιδευτική του παράδοση και από το κληροδότημα Νικολάου Ζωσιμά. Εν τούτοις, το δημόσιο συνέχισε, κατά παράβαση των νόμων και των κανόνων δικαίου, να οικειοποιείται τόσο τον τίτλο «Ζωσιμαία Σχολή» όσο και την ακίνητη περιουσία των οχτώ (8) κτιρίων που, ιδιοκτησιακά ανήκουν στα Αγαθοεργά Καταστήματα - Μερίδα Ζωσιμαίας Σχολής.  
4η Φάση – 2015: Αυτό που διαφοροποιεί την συμπεριφορά της σημερινής κυβέρνησης απ’ αυτές του παρελθόντος, είναι μία ακραία καθεστωτική αντίληψη που εκδηλώνεται με προκλητικό τρόπο Είναι γνωστό σε όλους ότι η Ζωσιμαία Σχολή ήταν το μόνο από τα ιστορικά σχολεία της χώρας που δεν εντάχθηκε, το 2015, στα Πρότυπα Σχολεία. Το Υπουργείο Παιδείας αρνείται να μας δώσει οποιαδήποτε εξήγηση, έστω και προσχηματική, για τους λόγους αυτής της επιλεκτικής μεταχείριση και αρνείται πεισματικά τον οποιονδήποτε σχετικό διάλογο.
Πρόσφατα δε οι εκπρόσωποι του Υπουργείου Παιδείας διατύπωσαν την άποψη σύμφωνα με την οποία οι φορείς και οι εκπρόσωποι της πόλης μας δεν έχουν καν το, αυτονόητο για κάθε ευνομούμενη δημοκρατική πολιτεία, δικαίωμα υποβολής αιτήματος για την αποκατάσταση της νομιμότητας και την λειτουργία της Προτύπου Ζωσιμαίας Σχολής ως ενιαίας σχολικής μονάδας. Δηλαδή οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης, με μία αλαζονική διάθεση, αρνούνται ακόμη και στα Αγαθοεργά Καταστήματα Ιωαννίνων, δηλαδή στον διαχειριστή του Κληροδοτήματος Νικολάου Ζωσιμά, το δικαίωμα να διατυπώσει τα αιτήματα του, όταν το δημόσιο νέμεται τα περιουσιακά στοιχεία του σχολείου χωρίς την καταβολή ουδενός ανταλλάγματος (οικονομικού, θεσμικού ή εκπαιδευτικού!     
Εκτιμώ ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να αντιδράσουν οι αρμόδιοι φορείς της πόλης μας για την ανατροπή του υφισταμένου καθεστώτος της αυθαίρετης ιδιοποίησης, από το Δημόσιο, των περιουσιακών στοιχείων που προορίζονται για τη Ζωσιμαία Σχολή. Εκτιμούμε δε ότι ο πιο πρόσφορος τρόπος είναι αυτός της πιστής εφαρμογής της βούλησης του διαθέτη, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων στο Άρθρο Ε’ της διαθήκης  του Νικολάου Ζωσιμά. Ας μη διαφεύγει της προσοχής μας ότι ο πρόσφατος Νόμος περί Κληροδοτημάτων, ψηφίστηκε για την διόρθωση στρεβλών καταστάσεων του παρελθόντος και με κύριο σκοπό την «διασφάλιση της πιστής και επακριβούς εκτέλεσης της βούλησης των διαθετών και  των δωρητών».
Όταν δε ενταχθούν στον Κανονισμό των Αγαθοεργών και τεθούν εκ νέου σε εφαρμογή οι διατάξεις του Άρθρου Ε’ της διαθήκης Νικολάου Ζωσιμά, τότε η νέα Εφορεία της Σχολής μπορεί να εισφέρει και πάλι τα διδακτήρια στην υπηρεσία της δημόσιας παιδείας, υπό την προϋπόθεση βέβαια της υπογραφής μιας έντιμης και ισοβαρούς προγραμματικής συμφωνίας.  
 
* Ο Αθανάσιος Δάλλας είναι Πρόεδρος της Ένωσης Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής.