Να πώς θα ελεγχθεί η ποιότητα απορροών ομβρίων στην πόλη...
Μια σημαντική πηγή ρύπανσης είναι οι απορροές ομβρίων υδάτων, από το δομημένο αστικό και περιαστικό περιβάλλον της πόλης μας και του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων.
Η ποιοτική κατάσταση των νερών της λίμνης Παμβώτιδας, καθορίζεται από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των νερών που οδεύουν σε αυτή, με τους αγωγούς ομβρίων, τα αποστραγγιστικά αυλάκια, τις απορροές από το όρος Μιτσικέλι και τα νερά της βροχής.
Το δίκτυο αποχέτευσης όμβριων, τάφροι-ρέματα, του αστικού και περιαστικού ιστού, του μεγαλύτερου τμήματος της πόλης μας και του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων, εκβάλλει στην λίμνη μας και στις όμορες καταβόθρες (Μπενίκοβας – Καστρίτσας – Μπάφρας – Πεδινής - Μπιζανίου - Ροδοτοπίου ).
Το υπόλοιπο, μέσω της Κ.Σ.Τ. Λαψίστας στο ποταμό Καλαμά και στην συνέχεια στην θάλασσα.
Επίσης μια ποσότητα ομβρίων, που δεν αποχετεύεται άμεσα ή έμμεσα στους αναφερθέντες αποδέκτες, διηθείται μέσω του εδάφους, στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα του Λεκανοπεδίου.
Πηγή ρύπανσης...
Σήμερα, είναι κοινή διαπίστωση πλέον και το γεγονός αυτό έχει τεκμηριωθεί από σχετικές μελέτες ακαδημαϊκών, ότι οι απορροές ομβρίων από τις αστικές και περιαστικές περιοχές, αποτελούν πηγές ρύπανσης, που συμβάλλουν στην υποβάθμιση της ποιότητας νερού των υδάτινων αποδεκτών.
Συγκεκριμένα, οι αστικές και περιαστικές απορροές, είναι υπεύθυνες για τη παρουσία βαρέων μετάλλων, ιζημάτων, μικροβιολογικής ρύπανσης, υδρογονανθράκων, θρεπτικών στοιχείων και άλλων ρύπων στα υδατικά οικοσυστήματα.
Οι ρύποι αυτοί που προέρχονται από διάφορες πηγές, όπως οι αστικές οδοί, οι χώροι στάθμευσης, οι στέγες των κτιρίων, τα εργοτάξια, οι εμπορικές και αγροτικές δραστηριότητες κλπ., μπορούν να υποβαθμίσουν την ποιότητα των υδάτων της λίμνης μας, τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα και κατ’ επέκταση να επηρεάσουν τον άνθρωπο, την πανίδα και τη χλωρίδα...
Το είδος και η ποσότητα των ρύπων που εντοπίζονται στις αστικές και περιαστικές απορροές, διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή και εξαρτώνται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις χρήσεις γης, της κάθε μίας από αυτές.
Με το δίκτυο ομβρίων...
Το ρυπαντικό φορτίο, από τις αστικές απορροές του πολεοδομικού συγκροτήματος των Ιωαννίνων, είναι μεγάλο στις πολυσύχναστες κεντρικές και εμπορικές περιοχές, στις κατοικημένες περιοχές υψηλής πυκνότητας, και στους κεντρικούς δρόμους μεγάλης κυκλοφορίας και μεταφέρεται στην λίμνη μας, με το δίκτυο ομβρίων.
Στο περιαστικό και αγροτικό περιβάλλον του Λεκανοπεδίου, οι διάφοροι ρύποι, ίσως είναι πιο ελάχιστοι και μεταφέρονται στην λίμνη μας, με τις απορροές των αποχετευτικών και στραγγιστικών τάφρων του υπάρχοντος εγγειοβελτιωτικού έργου. Όμως, οι ρύποι αυτοί μπορούν να φθάσουν στα υπόγεια νερά σχετικά γρήγορα, μέσα από τις υπάρχουσες καταβόθρες, οπότε στην περίπτωση αυτή ο υπόγειος υδροφορέας μας, είναι πολύ πιο ευάλωτος στη ρύπανση από τον επιφανειακό, την λίμνη μας .
Φιλτράρισμα ρύπων!
Σκοπός είναι, η παγίδευση των απορροών με φυσικό ή μηχανικό τρόπο, μέχρις ότου οι ρύποι, που παρασύρονται και μεταφέρονται με τις απορροές ομβρίων, να διαχωριστούν - να κατακαθίσουν ή να φιλτραριστούν. Η ανάπτυξη προληπτικών δράσεων, αποσκοπεί στην παρεμπόδιση ή στον περιορισμό του εμπλουτισμού των αστικών απορροών με ρύπους. Στα περισσότερα σχέδια διαχείρισης των αστικών απορροών, κρίνεται σκόπιμος ο συνδυασμός των αναφερόμενων τρόπων. Είναι προφανές ότι, σε πολλές περιπτώσεις, η παρεμπόδιση της ρύπανσης προτού εμφανιστεί καθιστά τη διαχείρισή της, ευκολότερη και αποτελεσματικότερη.
Για αυτό το σκοπό πρέπει να σχεδιαστεί και εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα παρακολούθησης για τον χαρακτηρισμό της ποιότητας της αστικής και περιαστικής απορροής των ομβρίων, στην πόλη μας και το Λεκανοπέδιο, ώστε να είναι δυνατή η εκτίμηση των επιπτώσεών τους, στους φυσικούς μας αποδέκτες, την λίμνη Παμβώτιδα, τον ποταμό Καλαμά και τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα.
Δείγματα απορροής των ομβρίων, για την ανάλυση της ποιότητας του νερού πρέπει να συλλεχτούν από τις επιφάνειες των δρόμων, από τα φρεάτια σε διάφορα σημεία, τα στραγγιστικά αυλάκια και ρέματα, καλύπτοντας μια μεγάλη έκταση της πόλης και του Λεκανοπεδίου, κατά την διάρκεια βροχοπτώσεων. Επίσης θα λαμβάνονται δείγματα νερού, στην έξοδο των κεντρικών αγωγών όμβριων υδάτων και τις στραγγιστικές τάφρους και ρέματα που απορρέουν στην Λίμνη και τις φυσικές καταβόθρες, την Κ.Σ.Τ. Λαψίστας. Οι συγκεντρώσεις διαφόρων παραμέτρων της ποιότητας του νερού, θα προσδιοριστούν στην συνέχεια με αναλύσεις στα κατάλληλα εργαστήρια. (Πανεπιστημίου Ιωαννίνων – Χημείο του Κράτους – εργαστήριο ΔΕΥΑΙ – εργαστήρια ιδιωτικά) κλπ.
Τρεις περιοχές μελέτης...
Η πρώτη περιοχή μελέτης, θα είναι, η λεκάνη απορροής των κεντρικών αγωγών ομβρίων (χωριστικό σύστημα) της πόλης των Ιωαννίνων, που απορρέουν προς την λίμνη, η οποία καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της πόλης και το τμήμα που απορρέει στις στραγγιστικές τάφρους.
Η δεύτερη περιοχή μελέτης, θα είναι, ο περιαστικός ιστός του Λεκανοπεδίου, στις περιοχές Ανατολής - Κατσικάς - Καστρίτσας - Λογγάδων - Εγνατίας οδού - Μπάφρας - Πεδινής – Πανεπιστημίου - Π.Γ. Νοσοκομείου - Περιφερειακής οδού - Βουνοπλαγιάς.
Η τρίτη περιοχή μελέτης, θα είναι, η λεκάνη απορροής, τμήμα από Αμπελόκηπους - Ν. Ζωής - Αεροδρόμιο - Ελεούσα - ΒΙΠΕ – Λαψίστα - Κρύα - Πέραμα - Θυρόφραγμα ,κ. λ. π.
Τα σημεία δειγματοληψίας, αντιστοιχούν σε διαφορετικές υπολεκάνες, οι οποίες χαρακτηρίζονται από διαφορετικές χρήσεις γης και όγκο κυκλοφορίας οχημάτων.
* * *
Από τα αποτελέσματα που θα προκύπτουν, θα γνωρίζουμε εάν η αστική και η περιαστική απορροή ομβρίων, υπερβαίνει τις επιτρεπτές συγκεντρώσεις διάθεσης ρύπων και έτσι θα κρίνουμε, εάν είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν μέτρα, για την βελτίωση της ποιότητας της αστικής απορροής ομβρίων.
Συνεπώς, για να προστατεύσουμε την λίμνη μας και τους γύρω φυσικούς αποδεκτές, από την ρύπανση των όμβριων απορροών, απαιτείται για την πόλη μας και το Λεκανοπέδιο Ιωαννίνων:
- Έναρξη πιλοτικών προγραμμάτων από τους φορείς διαχείρισης των ομβρίων υδάτων.
- Ενημέρωση του κοινού για τη διαχείριση των απορροών των ομβρίων.
- Ανάπτυξη προγραμμάτων επιμόρφωσης και εκστρατείες μέσω των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. (Τύπος - Ραδιόφωνο - Τηλεόραση - Διαδίκτυο)
Επομένως, το θέμα παραμένει ανοιχτό και αποτελεί πρόκληση για περαιτέρω έρευνα και εξέταση.
Το Τμήμα Χημείας και το Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου μας, μπορούν να συμβάλλουν στην αναφερόμενη έρευνα, για την ορθότερη διαχείριση των αστικών απορροών ομβρίων υδάτων της πόλης και του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων.
* Ο Δημήτρης Μακρής είναι Πολιτικός Μηχανικός Τ.Ε. Συγκοινωνιακών – Υδραυλικών Έργων Υποδομής.
