Aπό το πουγγί στα ΑΤΜ…

- Στις 31 Οκτωβρίου ήταν «Η Ημέρα της αποταμίευσης». Σχεδόν την είχαμε ξεχάσει τα χρόνια αυτά, που ποιός διανοείται να κάνει αποταμίευση. Έτσι ατόνησαν και κάποιες παράλληλες δράσεις όπως ήταν, να γράφουν αυτή τη μέρα οι μαθητές στα σχολεία έκθεση για την αποταμίευση! Σταμάτησαν σχεδόν να πουλιούνται στην αγορά  κουμπαράδες, και να διαθέτει το Ταμιευτήριο τους ωραίους  έγχρωμους μεταλλικούς κουμπαράδες. Δεν μας είναι γνωστό ακόμη αν οι Τράπεζες έχουν σε ισχύ εκείνους τους «Λογαριασμούς Νεότητος» που άνοιγαν παλαιότερα οι γονείς για τα παιδιά τους από τα - Σε μας τους παλιούς έχουν μείνει σαν  ευχάριστες αναμνήσεις εκείνοι οι πήλινοι κουμπαράδες που όλο το χρόνο ρίχναμε μέσα τα κέρματα από τα μικρά δώρα των συγγενών και φίλων και από τα κάλαντα, και λαχταρούσαμε να τον σπάσουμε την πρωτοχρονιά, να μετρήσουμε το αποταμίευμα που αποκτήσαμε, και λογαριάζαμε πως θα το διαθέσουμε. Ήταν ένα μάθημα, μια άσκηση αποταμίευσης, που γινόταν κανόνας ζωής, ο οποίος μας συνοδεύει ακόμη και σήμερα, για μια καλή διαχείριση των εσόδων αλλά και της όποιας σοδιάς  της παραγωγής. Από τέτοια αποταμιεύματα γινόταν πράξη τα όνειρα της ζωής και σχεδιάζαμε τον ατομικό και οικογενειακό  «προϋπολογισμό» για τον επόμενο χρόνο.
- Από τη μαθητική μας ζωή κρατάμε σαν λαϊκή σοφία και παράδοση, κάποιες παροιμίες που διδαχτήκαμε (τώρα πια ξεχάστηκε εκείνη η αγωγή με παροιμίες), και θυμάμαι μερικές που δεν ξεχνιούνται:
    «φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι»
    «σταλαματιά σταλαματιά γεμίζει η στάμνα η πλατειά»
    «μάραθο το μάραθο γεμίζ΄ η γριά τον κάλαθο»
    «αγάλι αγάλι φύτευε αμπελουργός αμπέλι, αγάλι αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι»
    Και βέβαια δεν λησμονείται το ευαγγελικό παράγγελμα:
    «ίθι προς τον μύρμηγκα ω οκνηρέ και ζήλωσον και ιδών τας οδούς αυτού και γενού εκείνου σοφότερος»
- Μάθηση, άσκηση υπομονής και καρτερίας, και σύναξη σοδιάς, μέτρηση «κεφαλαίου» και «αποθεμάτων», και «τόκων», πρόβλεψη για τα παιδιά, για προίκες και νοικοκυριά, έγνοια για το μέλλον, ακόμη και πρόνοια για τα γηρατειά. Ήταν η άλλη άποψη για την αποταμίευση, που έρχεται από πολύ παλιά..
- Τώρα, ακούμε τους οικονομολόγους,  σαν μετά Χριστό προφήτες, μετά τις κρίσεις «επιμηθείς»,  εισηγητές  φόρων και «χαρατσιών» και ασφυκτικών «κάπιταλ κοντρόλ», την ταπείνωση του νοικοκύρη στην ουρά μπροστά στα ΑΤΜ, και όσα άλλα δολοφονούν την έννοια και την παράδοση της αποταμίευσης.
- Μια παράδοση που φθάνει πίσω στην αρχαία Ελληνική παιδεία, που τελευταία θέλουν να την καταργήσουν. Και εκεί στην πηγή της γνώσης και της απαρχής όλων των επιστημών, έγραψαν και δίδαξαν, κάτι λίγα σοφά και καθημερινά, και για την αποταμίευση. Κάπου εκεί στο «Οικονομικό», του Ξενοφώντα και στους διαλόγους (Σωκράτη -  Κριτόβουλου) έγραψαν και τούτον τον λόγο που διασώθηκε: « νομίζω ότι το έργον του καλού οικονόμου είναι να διαχειρίζεται καλά τα οικονομικά του σπιτιού του», και ακολουθεί η προσθήκη του Σωκράτη: «Ναι αλλά έργο του καλού οικονόμου είναι να ξέρει να μεταχειρίζεται και τους εχθρούς του με τέτοιο τρόπο ώστε να ωφελείται από αυτούς». Και σαν επίγραμμα ορισμού της οικονομίας: «εύ οικείν τον εαυτού οίκον»  και   «χρημάτων επιμέλεια».
- Στη δική μας πολιτιστική παράδοση από αυτή την κληρονομιά βγήκε και έμεινε η παροιμία:
    «Ο καλός ο νοικοκύρης τον χειμώνα χαίρεται»!
- Τώρα κάποιοι «διανοητές», και οικονομολογούντες της «πρώτης φοράς Αριστερά», αυτές τις αναδρομές θα τις θεωρήσουν σαχλαμάρες. Όμως αυτή η βιωμένη παράδοση ξαναζωντάνεψε, εκεί στις ουρές μπροστά στα ΑΤΜ του καθολικού «κάπιταλ κοντρόλ», (που δεν το γνωρίσαμε ούτε στην κατοχή).  Αν μπορούν να αντιληφθούν αυτή τη διάχυτη σιωπηλή αντίδραση, μια άλλη «αντίσταση», των νοικοκυραίων, που ανέστησε και επανέφερε την  ξεχασμένη ιδέα και σκέψη της αποταμίευσης, για να μεταφέρουν σιγά σιγά τα αποθεματικά τους από τις τράπεζες, στο πουγγί, στα στρώματα, στα σεντούκια και σε αυτοσχέδιες κρυψώνες, για να μπορούν να τα φέρνουν γύρω στις καθημερινές ανάγκες. Και είναι αυτοί που κινούν οριακά την αγορά, και αυτοί που με την καταβολή των  φόρων  εισφέρουν στα κρατικά ταμεία, για να σταθεί το Κράτος όρθιο.
- Ο τόπος αυτός έχει περάσει πολλές κρίσεις. Ακόμη και πιο δυσκολότερες. Και ο λαός έχει την παράδοση μιας δοκιμασμένης εμπειρίας και οικονομικής σοφίας, να διαχειρίζεται  τέτοιες κρίσεις με σύνεση. Και η κοινωνία, που γνώρισε ιστορικά σε δύσκολα χρόνια τέτοιες καταστάσεις, «οι Κοινότητες των Ελλήνων», κουβαλάνε  ζωντανή και δυνατή μια μεγάλη αρετή  της αλληλοβοήθειας και της αλληλεγγύης, που εκφράζεται με επιτυχία στο σύνθημα «όλοι μαζί μπορούμε». Τον καιρό της Τουρκοκρατίας όταν ερχόταν στην Κοινότητα το «τετράδιο» (η κατάσταση) των φόρων, αν είχε αδικίες, οι δημογέροντες «έριχναν» (ακύρωναν) το τετράδιο, και το αναμόρφωναν για να αρθούν οι αδικίες,  επιβαρυνόμενοι περισσότερο οι έχοντες.
- Δείγματα αυτής της δύναμης της αλληλεγγύης είναι η παράδοση των μεγάλων ευεργετών, που διέθεσαν τα αποταμιεύματά τους για να στηρίξουν την πατρίδα. Να κλείσω αυτή την περιπλάνηση του μέτοικου με κάτι από το μεγαλείο των ευεργετών.
- Ό Ηπειρώτης ευεργέτης Ιωάννης  Μπάγκας που άφησε την περιουσία του στην πατρίδα, και στόλισε την πλατεία  Ομόνοια των Αθηνών με δύο νεοκλασικά κτίρια, όταν έμαθε ότι η Πολιτεία  του έβγαλε μια τιμητική σύνταξη, αρκετά σημαντική δήλωσε: «είναι πολλά για μένα, μη με βάζετε στον πειρασμό να αρχίσω πάλι να αποταμιεύω». Πρότυπον ανιδιοτέλειας.
- Ήταν ένας μεγάλος λόγος, για την έννοια της αποταμίευσης, και ένας ύμνος για την αρετή του Γένους, την Αλληλεγγύη.
- Και οι περιπλανήσεις του μέτοικου συνεχίζονται…

ο  μέτοικος