Η έλλειψη συνεννόησης φταίει για τα δεινά της πατρίδας μας!

 ➤  Γράφει ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΤΣΟΥΡΗΣ,
Ομότ. Καθηγητής Φιλολογίας Παν/μίου Ιωαννίνων

Μια απορία ταλανίζει τον κάθε σκεπτόμενο Έλληνα πολίτη, ο οποίος αναλογίζεται και μελετά τα πρόσφατα ιστορικά γεγονότα που αφορούν την πατρίδα μας, ιδιαίτερα κατά τον τελευταίο αιώνα, τον 20ό, αλλά και κατά τα τελευταία χρόνια. Αν εξαιρέσει κάποιος τους βαλκανικούς πολέμους του 1912-13, η πατρίδα μας συνεχώς συρρικνούται εδαφικά και όχι μόνον δεν εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες που της παρουσιάζονται, για να κατοχυρώσει τα συμφέροντά της, αλλά αυτές χά-νονται ανεπιστρεπτί και, επιπλέον, με τα τραγικά λάθη των ηγετών της προσφέρει ευκαιρίες σε άλλους γείτονες που επιβουλεύονται την εδαφική της ακεραιότητα, ώστε να προβάλλουν απαράδεκτες αξιώσεις σε βάρος της.
Αν ως έθνος δεν μπορέσουμε να αναλύσουμε τα ιστορικά γεγονότα και να βρούμε την αιτία ή τις αιτίες αυτής της κακοδαιμονίας, δεν υπάρχει ελπίδα να ανανήψουμε και να προσπαθήσουμε να απαλλαγούμε από αυτές, αν θέλουμε να επιβιώσουμε στον σημερινό ταραγμένο κόσμο και ιδιαίτερα σε μιαν περιοχή με γείτονες που εποφθαλμιούν να αρπάξουν με την πρώτη ευκαιρία ελληνικά εδάφη. «Ὄλβιος ὅστις τῆς ἱστορίας ἔσχε μάθησιν».
Χάσαμε από δικά μας λάθη την Βόρειο Ήπειρο, δεν κατορθώσαμε τουλάχιστον να προστατεύσουμε τα διεθνώς κατοχυρωμένα δικαιώματα των εκεί ομοεθνών μας, απωλέσαμε μια για πάντα με την Μικρασιατική καταστροφή πατρίδες χιλιετηρίδων, όπως τον Πόντο, την Ιωνία, την Πόλη, την Ανατολική Θράκη, την Ίμβρο και την Τένεδο κ.ά., παραδώσαμε με τα εγκληματικά λάθη της Ελληνικής ηγεσίας και με την συνδρομή των προδοτών την μισή Κύπρο στις ορδές του Αττίλα και ετοιμαζόμαστε, Κυπριακή και Ελληνική πολιτική ηγεσία, απερίσκεπτα να παραδώσουμε την μεγαλόνησο στον διηνεκή έλεγχο της νεοοθωμανικής Τουρκίας, εν ονόματι δήθεν της επανένωσης του νησιού, με προφανή κίνδυνο τον αφανισμό του Κυπριακού Ελληνισμού, στο Αιγαίο οι Τούρκοι συστηματικά και καθημερινά παραβιάζουν τον εθνικό εναέριο και θαλάσσιο χώρο και διεκδικούν έμπρακτα τον έλεγχο του μισού Αιγαίου, από τους βορείους γείτοντες οι μεν σφετερίζονται το όνομα και τον πολιτισμό της Μακεδονίας και ονειρεύονται την προσάρτηση της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας,  και οι Αλβανοί διεκδικούν την «Τσαμουριά», δηλαδή όλη την Ήπειρο. «Δρυὸς πεσούσης πᾶς ἀνὴρ ξυλεύεται».
Ποια είναι, λοιπόν, η αιτία αυτών των δεινών; Κατά την άποψή μας, η αδυναμία συνεννόησης μεταξύ αντιμαχομένων πολιτικών παρατάξεων και πολιτικών ηγετίσκων, η οποία οφείλεται πρωτίστως στην απαιδευσία. Από αυτήν πηγάζει άμετρος φιλοδοξία και φιλαρχία, καθώς και μια άμετρος αλαζονεία της εξουσίας.
Όλα αυτά οδηγούν στην περιφρόνηση των πολιτικών αντιπάλων, τους οποίους σχεδόν θεωρούν ως εχθρούς και όχι ως συνεταίρους σε ένα δημοκρατικό σύστημα, με συνέπεια οι μεν να υπονομεύουν τους δε, και να αδυνατούν και να μην θέλουν να συμπράξουν για το καλό της πατρίδος.
Η έξαρση αυτού του φαινομένου οδηγεί σε τέτοιον διχασμό, ο οποίος τόσο πολύ τυφλώνει τους εκάστοτε ηγέτες, ώστε θυσιάζουν το καλό του τόπου, για να εξυπηρετήσουν το υποτιθέμενο «ιδανικό» τους. Το κακό είναι ότι παρασύρουν και διχάζουν με την τύφλωσή τους και τον λαό. Αυτό συνέβη με τους Βενιζελικούς και Βασιλικούς, με το ΕΑΜ και τον Ζέρβα και τον εθνικό στρατό, με τους υποτιθέμενους «προοδευτικούς» και «συντηρητικούς», με τους Μακαριακούς και Γριβικούς στην Κύπρο, τους «μνημονιακούς» και «αντιμνημονιακούς» σήμερα κ.λπ.  Δηλαδή, με ένα λόγο η διχόνοια.
Όπως χαρακτηριστικά λέει ο Αισχύλος στους Πέρσες, όπου πραγματεύεται την αλαζονεία της εξουσίας, την οποία ονομάζει «νόσον φρενῶν» (φρενοβλάβεια), η «δολόμητις ἀπάτα θεοῦ» σπρώχνει τον άνθρωπο, χωρίς να το καταλάβει, στα δίχτυα της καταστροφής. Η διχόνοια, ωστόσο, δεν είναι η αιτία, αλλά το σύμπτωμα μιας νοσηρής καταστάσεως. Η πραγματική αιτία είναι άλλη, και αυτή είναι η απαιδευσία. Επομένως, για την θεραπεία αυτής της νόσου το κατάλληλο φάρμακον είναι η παιδεία.
Παιδεία, ωστόσο, δεν σημαίνει πολυμάθεια, την οποία καταδικάζει ο μεγάλος προσωκρατικός φιλόσοφος Ηράκλειτος,  δεν είναι εμφύτευση γνώσεων, αλλά, όπως λέει  ο Πλάτων,  περιαγωγή της ψυχής, ώστε ο άνθρωπος να δει και να γνωρίσει, σαν σε θεία έκλαμψη, «τοῦ ὄντος τὸ φανότατον», το πιο λαμπερό στοιχείο του σύμπαντος, δηλαδή την έννοια του αγαθού. Η διαδικασία αυτή είναι δύσκολη και μακροχρόνια και, για να μπορέσει να επιτευχθεί, απαιτείται υπομονή, επιμονή, πολυχρόνιος μόχθος, μαθητεία σε άριστα καταρτισμένους και έμπειρους στην διαλεκτική μέθοδο διδασκάλους και όχι μόνον καταρτισμένους στην ειδικότητά τους, ώστε να μπορέσουν να διεγείρουν και να στρέψουν την ψυχική όραση των νέων στο αληθινό φως, την έννοια του αγαθού. Όλες οι άλλες επιστήμες, όπως λέει ο Πλάτων, είναι χρήσιμες ως προπαιδεία, πάνω στην οποία θα θεμελιωθεί η αναζήτηση και η κατά το δυνατόν κατάκτηση της εννοίας του αγαθού.
Αυτό συνεπάγεται ότι, προτού κάποιος διεκδικήσει την εξουσία, θα έχει αυτογνωσία. Το «γνῶθι σαυτόν» είναι θεμελιώδης προϋπόθεση για την οποιανδήποτε πολιτική δραστηριότητα. Και πάλι ο Πλάτων μας δείχνει τον δρόμο: μόνον αν κοιτάξουμε με την ψυχή μας στον θεϊκό καθρέφτη, δηλαδή την σοφία και την αγαθότητα του θεού, μπορούμε να αποφανθούμε για την ποιότητα του ήθους μας. Με την αυτογνωσία, πέραν της διαπίστωσης αυτής, θα πρέπει να επιδιώξουμε, με κάθε δυνατόν τρόπο, να αποκτήσου και να κατέχουμε την αρετή στην ολότητά της, την σοφία, την δικαιοσύνη, την ηθική ακεραιότητα, την σύνεση, την φιλανθρωπία, την υπευθυνότητα, και όλες τις άλλες επιμέρους αρετές.
Ένας άνθρωπος που δεν έχει αυτογνωσία και δεν «πλησιάζει» με το ποιόν του την ύψιστη αρετή, την έννοια του αγαθού, είναι ακατάλληλος για πολιτικός, και  είναι βέβαιον ότι θα περιπέσει σε λάθη, τα οποία θα οδηγήσουν στην δυστυχία τόσο τον εαυτό του, όσο και την πατρίδα του. «Σε κάθε κράτος και σε κάθε είδους αρχή και εξουσία, που δεν συνοδεύονται από αρετή, έπεται κακοπραγία».
Ποιο είναι το απόσταγμα όλων αυτών των σκέψεων; Η εκρίζωση της πραγματικής αιτίας των δεινών της πατρίδος μας μπορεί να γίνει μόνον με την αληθινή παιδεία, η οποία δεν είναι άλλη από την φιλοσοφία, την μόνην οδόν που οδηγεί στην μέθεξιν στην έννοια του αγαθού.
Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, η ιδέα του αγαθού είναι η αιτία όλων γενικά των ορθών και καλών σε όλους, είναι αυτό που παρέχει την αλήθεια και την σύνεση, και στον δημόσιο και στον ιδιωτικό βίο, αυτή που δίνει στον άνθρωπο τνη δυνατότητα να πράττει με σωφροσύνη. Η απουσία της αντίθετα από τον δημόσιο βίο είναι η αιτία για όλα τα δεινά.