Η Εκκλησία και σε ποιον ανήκει η περιουσία της!

Ημέρα αφιερωμένη στους Ηπειρώτες Εθνικούς Ευεργέτες  η 8η Νοεμβρίου. Στο Μητροπολιτικό Ναό  Ιωαννίνων τελείται το καθιερωμένο από  παλιά Μνημόσυνο, με σχετική ομιλία  για τους Ευεργέτες και την προσφορά τους. Εφέτος υπήρξε μια πρωτοτυπία: Εκτός από τον κύριο ομιλητή, πήρε το λόγο και ο Μητροπολίτης  Ιωαννίνων και αναφέρθηκε σε τέσσερα θέματα που σχετίζονται με τους Ευεργέτες και χρειάζονται τον  ανάλογο σχολιασμό.
• Θέμα  πρώτο:  Ο μεγαλύτερος Ευεργέτης της Ελλάδος -είπε- είναι  η  Εκκλησία. Εμείς  πάντως  οι Ηπειρώτες, που κατοικούμε μάλιστα στην πόλη των  Ευεργετών, θεωρούμε πως οι μεγαλύτεροι Ευεργέτες της Ελλάδος  είναι αυτά τα εκλεκτά τέκνα του Λαού μας -στη συντριπτική τους πλειοψηφία Ηπειρώτες- που στα δίσεκτα χρόνια της τουρκοκρατίας, μη μπορώντας να ζήσουν στη σκλαβιά, πήραν το δρόμο της ξενιτιάς, δούλεψαν σκληρά, άνοιξαν νέους ρηξικέλευθους δρόμους, πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες στην πρώτη και στη δεύτερη πατρίδα τους και αναγνωρίστηκαν από όλους ως οι κύριοι  εκπρόσωποι του Παγκόσμιου Ελληνισμού. Παγκόσμιος Ελληνισμός και Εθνικοί Ευεργέτες  ήταν -και είναι -έννοιες ταυτόσημες.
• Θέμα  δεύτερο: Η Εκκλησία -κατά το Μητροπολίτη Ιωαννίνων- έχει δώσει το 96 τοις  εκατό της περιουσίας της και δίνει ακόμα. Στο σημείο αυτό είναι ανάγκη να ξεκαθαρίσουμε  για ποια περιουσία γίνεται λόγος. Και  αυτό γιατί γύρω  από τη  λεγόμενη Εκκλησιαστική Περιουσία υπάρχουν δύο  διαφορετικές  απόψεις: Η πρώτη άποψη  ανήκει στην Ηγεσία  της Εκκλησίας  η οποία θεωρεί  ότι η περιουσία αυτή της ανήκει στο ακέραιο και μπορεί να τη διαχειρίζεται ως δικό της κτήμα.  Είναι και αυτή μια άποψη, που προβάλλεται μάλιστα συχνά από την Ηγεσία της Εκκλησίας και χρησιμοποιείται ως επιχείρημα κατά τις διαπραγματεύσεις της με την Πολιτική Ηγεσία.
Υπάρχει όμως και  μια άλλη  άποψη η οποία υποστηρίζει  πως η  περιουσία αυτή  -η λεγόμενη ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ- ανήκει στο  εθνικό σύνολο και κατά το μέγιστο μέρος της είναι Περιουσία Εθνική. Την άποψη αυτή ασπάστηκαν, κατά καιρούς, πολιτικοί ηγέτες όπως ο Ελευθέριος  Βενιζέλος και προχώρησαν στην απαλλοτρίωση  ενός μεγάλου μέρους της και στη διανομή της σε ακτήμονες πολίτες προς αξιοποίηση. Την ίδια άποψη διατύπωσε και η Νομική Επιστήμη. Έτσι: Πριν 35 χρόνια  ο διακεκριμένος  καθηγητής  της Νομικής Σχολής  Αθηνών, Γ. Κουμάντος που ασχολήθηκε διεξοδικά με το θέμα, ξεκαθάρισε τις απόψεις της Νομικής Επιστήμης γύρω  από την προέλευση της εκκλησιαστικής  περιουσίας και τις διατύπωσε με άρθρο του σε  αθηναϊκή εφημερίδα (ΤΟ ΒΗΜΑ, 4 Μαΐου 1981) στο οποίο, επί λέξει, γράφει:
Ένα μεγάλο μέρος  αυτής της  περιουσίας, ίσως το μέγιστο, προέρχεται από δωρεές που έγιναν προς την Εκκλησία  κατά την τουρκοκρατία, για να μην πάρουν τα κτήματα  οι κατακτητές. Οι Τούρκοι δεν σέβονταν την  περιουσία των Ελλήνων αλλά σέβονταν την περιουσία της Εκκλησίας. Έτσι η Εκκλησία εμφανίζεται ως θεματοφύλακας περιουσιών που της δόθηκαν από κατατρεγμένους  Έλληνες  για να τις φυλάξει και να τις διασώσει. Έτσι όμως η ιδιοκτησία που υπάρχει, κατά τους νομικούς  κανόνες, βρίσκεται ηθικά υπονομευμένη. Τα κτήματα αυτά ανήκουν ουσιαστικά στο εθνικό σύνολο. Θεμελιώνεται, λοιπόν, ηθικά το δικαίωμα της Πολιτείας να αξιώσει την απόδοση αυτών των περιουσιακών στοιχείων που τυπικά είναι "γραμμένα" στο όνομα της Εκκλησίας και άλλων εκκλησιαστικών νομικών προσώπων.
Είναι συνεπώς απαράδεκτο αυτά τα ακίνητα να τα διαχειρίζονται, σχεδόν σαν ατομική περιουσία, όσοι καταφέρνουν να ανεβούν  σε κάποιο υψηλό αξίωμα, εκκλησιαστικό ή μοναστηριακό. Σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις  φτάνει να αναρωτιέται κανείς  μήπως υπάρχουν ασεβείς που παρακινούνται στην επιλογή της εκκλησιαστικής σταδιοδρομίας από την ελπίδα να φτάσουν κάποτε σε βαθμίδες πολύ υψηλές, ώστε να δίνουν τη δυνατότητα διαχείρισης μεγάλων περιουσιών με ελάχιστο έλεγχο.
Έτσι όμως διαφθείρεται η ιεροσύνη  που, αντί να είναι αποτέλεσμα προσωπικής κλίσης ή κλήσης από το Θεό, είναι «πειρασμός του Μαμμωνά». Είναι συνεπώς επόμενο και οι απόψεις των πολιτών γύρω από αυτό το  θέμα να παρουσιάζονται διχασμένες.
• Θέμα τρίτο: «Πού είναι  κτισμένο το Πανεπιστήμιο  Ιωαννίνων», διερωτήθηκε ο Μητροπολίτης  και ο ίδιος απάντησε: «Είναι σε οικόπεδο της Εκκλησίας». Προφανώς ο Μητροπολίτης δεν είναι σωστά ενημερωμένος. Το Θέμα αυτό μας απασχόλησε στο Δήμο Ιωαννιτών, το 1984. Ζητήσαμε στοιχεία από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, από τα οποία προκύπτει ότι: Η έκταση αυτή κρίθηκε με διάταγμα «αναπαλλοτρίωτη εις το διηνεκές δια τας ανάγκας της Αγροτικής  Σχολής» που λειτούργησε σ' αυτή την περιοχή, όπως ακριβώς συνέβη και με την περιουσία  της Βελλάς. Όταν έκλεισε η Σχολή η περιουσία αυτή επανήλθε στο Υπουργείο   Γεωργίας το οποίο στον καιρό της δικτατορίας την παραχώρησε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, παράρτημα του οποίου ήταν τότε το Νεοσύστατο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων για να χτιστεί εκεί η Πανεπιστημιούπολη. Όποιος έχει αντίθετη άποψη, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης υπάρχουν όλα τα στοιχεία.
Σε ό,τι αφορά την πόλη και το νομό Ιωαννίνων, η Εκκλησία όχι μόνο δεν έδωσε τίποτε στην Πολιτεία, αλλά πήρε -υπεξαίρεσε δηλαδή- σε ανώμαλες για την Πατρίδα μας καταστάσεις και τις κατακρατεί ακόμα, σε εποχή -λέει- Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας (τι εμπαιγμός, αλήθεια), τεράστιες  περιουσίες των Ευεργετών μας που ανήκουν -σύμφωνα με τη βούλησή τους (συνταγματικά κατοχυρωμένη, άλλος εμπαιγμός αυτός)- στο Γιαννιώτικο Λαό. Αυτές τις περιουσίες τις διαχειρίστηκαν όλα αυτά τα χρόνια  οι  Μητροπολίτες Ιωαννίνων ανεξέλεγκτα, διέθεταν  τα έσοδά τους σε σκοπούς αλλότριους από αυτούς που ορίζουν με τις διαθήκες τους οι Ευεργέτες, τις οδήγησαν έτσι σε χρεοκοπία, σε σημείο μάλιστα όπως μας ενημέρωσε εδώ στην πόλη μας ο Αρχιεπίσκοπος, να μη μπορούν να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς για τους οποίους συστήθηκαν τα Ιδρύματά τους.
Για τις περιουσίες  αυτές και την κατάσταση στην οποία βρίσκονται παρέλειψε να μιλήσει ο Μητροπολίτης. Θα ήταν αυτό το καλύτερο Μνημόσυνο των Ευεργετών μας. Αυτές τις περιουσίες δεν έχει κανένας το δικαίωμα, ανεξάρτητα από το αξίωμα που κατέχει, και από την ανοχή που δείχνουν απέναντί του, από καιροσκοπισμό ή από ανικανότητα, αυτοί πού έχουν την ευθύνη για την προστασία τους, να τις κατακρατεί και να τις διαχειρίζεται σαν να είναι προσωπική του περιουσία. Στα Γιάννινα δεν ευεργέτησε η Εκκλησία την Πολιτεία, αλλά η Εκκλησία  ευεργετήθηκε πλουσιοπάροχα και προκλητικά από την Πολιτεία σε βάρος του Γιαννιώτικου Λαού.
Αυτά πρέπει να έχει υπόψη του ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων, να αναλογιστεί τις ευθύνες των προκατόχων του, αλλά και τις  δικές του, εφόσον  ακολουθεί την τακτική τους, και διαχειρίζεται περιουσίες που δεν του ανήκουν. Τώρα θα μου πείτε, τι φταίνε οι Μητροπολίτες Ιωαννίνων; Αυτοί απλούστατα εκμεταλλεύονται την ανυπαρξία της Πολιτειακής και Πολιτικής Ηγεσίας. Ασφαλώς έχετε δίκιο. Όμως ηθικά πολιτική και εκκλησιαστική ηγεσία είναι υπεύθυνη και υπόλογη απέναντι στο Γιαννιώτικο Λαό. Δυστυχώς όμως σε τούτο τον τόπο ο Λαός δεν έχει τη δυνατότητα να αποδώσει τις ευθύνες σε εκείνους που παραβαίνουν το Σύνταγμα και τους Νόμους, χωρίς να δίνουν λόγο σε κανέναν. Καταλαβαίνετε τώρα τι είδους Δημοκρατία έχουμε φτιάξει, γιατί έχουμε χρεοκοπήσει και γιατί με τα διάφορα Μνημόνια ξεπουλάμε τη Δημόσια Περιουσία στους ξένους.
• Θέμα τέταρτο: Όσα ο Μητροπολίτης είπε  για τον πρώην Υπουργό Παιδείας -ανεξάρτητα αν κάποιος συμφωνεί ή διαφωνεί με την πολιτική που άσκησε στο Υπουργείο- δεν προσφέρονται καν για σχολιασμό. Ούτε ο τόπος  ούτε ο χρόνος τα επέτρεπαν. Άλλωστε,  η πολιτική που άσκησε ο Φίλης στο Υπουργείο ήταν η πολιτική την οποία είχε εξαγγείλει προεκλογικά το κόμμα του και με αυτή  ανήλθε στην εξουσία.  Αυτή η πολιτική επιβραβεύτηκε και μετεκλογικά από το Κόμμα του, το οποίο στο πρόσφατο Συνέδριο εξέλεξε το Φίλη μεταξύ των πρώτων στα κεντρικά κομματικά όργανα και επαίνεσε την πολιτική του.
Κλείνοντας,  ήθελα να υπενθυμίσω σε όλους πώς το Κήρυγμα που γίνεται στην Εκκλησία, για τους πιστούς, η πολιτική πράξη που αφορά τους  πολίτες και η διδασκαλία στο Σχολείο, για τους μαθητές, αποτελούν μορφές παιδαγωγίας που όταν ξεφεύγουν από τα επιτρεπτά όρια φέρνουν το αντίθετο από το  επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Αυτό αποδείχτηκε από τις αντιδράσεις των μαθητών -και είναι προς τιμή τους- που ήταν στην Εκκλησία, άκουσαν το κήρυγμα του Μητροπολίτη Ιωαννίνων και πηγαίνοντας στα σπίτια τους, μετέφεραν τα όσα συνέβησαν.
Οι αντιδράσεις αυτές  των μαθητών, στη συνέχεια, μεταφέρθηκαν από τους συγγενείς τους και πολύ σωστά έκαναν, στον τοπικό Τύπο.

ΣΠΥΡΟΣ ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ