Προεκλογικά συνθήματα που έχουν αφήσει εποχή!..

Μια και βρίσκεται στην επικαιρότητα το θέμα των πρόωρων εκλογών φρονώ ότι μια αναδρομή στο παρελθόν θα ζωντανέψει  στους παλιούς μνήμες απείρου κάλλους όσον αφορά τα συνθήματα και τα σλόγκαν που τις πλαισίωναν.
Έτσι ανατρέχοντας στο παρελθόν θα διαπιστώσουμε ότι οι περισσότερες από τις εκλογικές αναμετρήσεις είχαν πρόωρη κήρυξη και διεξήχθησαν με πάνω από επτα διαφορετικούς εκλογικούς Νόμους. Σε κάθε μία από αυτές κυριαρχούσαν πολιτικά εκλογικά συνθήματα που άλλα μεν τα εκφωνούσε ο ομιλητής και άλλα τα έβγαζε ο λαός. Γεννιούνταν από το πάθος του πλήθους και από τους ίδιους τους ομιλητές την ώρα της πολιτικής έξαψης.
Στο άκουσμα ενός συνθήματος καταλάβαινες από ποιόν πολιτικό χώρο προέρχεται. Τα συνθήματα που ακούγονταν ήταν ως επί το πλείστον επίκαιρα και καρπός αρκετής φαντασίας και ευρηματικότητας. Οι ομιλητές  εκμεταλλεύονταν την ανάγκη του κόσμου ν’ ακούσει από τα χείλη τους και να τους  πιστέψει  για τα λεγόμενά τους.
Τα προεκλογικά συνθήματα της νέας εποχής ξεχνιούνται πολύ εύκολα μόλις πέφτει η αυλαία της προεκλογικής περιόδου, εν συγκρίσει με τα παλαιότερα που διεκδικούν την αθανασία και ακούγονται και πάλι τη δωδέκατη ώρα των εκλογών.
Πολύς κόσμος πήγαινε σε όλες τις  προεκλογικές συγκεντρώσεις πιστεύοντας ότι έτσι θα σχημάτιζε καλύτερη γνώμη για το τι έμελλε να συμβεί.
Σήμερα οι πολίτες δεν επηρεάζονται από τα ευφυολογήματα των πολιτικών και οι μεγαλειώδεις πολιτικές συγκεντρώσεις ανήκουν στο παρελθόν.  Διαφημιστικές εταιρίες έχουν αναλάβει την προεκλογική καμπάνια των κομμάτων και των υποψηφίων. Οι επιστολές στους ψηφοφόρους έχουν αντικατασταθεί από τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, μέσα από τα οποία με (SMS) περνούν τα  διαδικτυακά μηνύματα. Τα κόμματα σε μικρότερο ποσοστό με τις αφίσες τους ρυπαίνουν το περιβάλον.
Θα θυμούνται οι παλαιότεροι ότι οι αρχηγοί των κομμάτων θέλοντας να αυξήσουν το πρεστίζ  τους,  καλούσαν στις κεντρικές ομιλίες τους και ηγέτες άλλων χωρών που τους παρουσίαζαν θριαμβευτικά στις εξέδρες τους.
Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι από τους πολιτικούς που άφησαν εποχή όσον αφορά τη συνθηματολογία στις συγκεντρώσεις τους ήταν ο Κων/νος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Στο σημερινό μας πόνημα στοχεύουμε να φέρουμε στη μνήμη των αναγνωστών προεκλογικά συνθήματα και σλόγκαν που άλλα μεν απηχούσαν τις ενδόμυχες απαιτήσεις του λαού, άλλα δε έκρυβαν απύθμενο διχαστικό περιεχόμενο.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι αναπολούμε το παρελθόν, αλλά αξίζει να επισημάνουμε την ευρηματικότητα του πλάνου πολιτικού λόγου διαχρονικά.
Ο Κ. Καραμανλής -όπως προαναφέραμε- υπήρξε ένας δεινός ρήτορας. Τα συνθήματα που κατάρτιζε το κομματικό του επιτελείο, αν δεν τον ικανοποιούσαν, γίνονταν απότομος και αρέσκονταν να  τα εφευρίσκει ο ίδιος κατά τις ομιλίες του. Έτσι στα τέλη της δεκαετίας του 80 αποκάλεσε την Ελλάδα «ένα απέραντο φρενοκομείο» σε αντίθεση με το «Ελλας - Γαλλία - Συμμαχία».
Ο Α. Παπανδρέου για να έλθει στην εξουσία χρησιμοποίησε το σλόγκαν «αλλαγή» που κυριαρχούσε σε κάθε μάζωξη. Στις ομιλίες του το πλήθος απαντά με πάθος «ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει δεξιά».
Στις πρώτες εκλογές μετά τη δικτατορία με την επιστροφή του Καραμανλή κυριάρχησε το σύνθημα που έριξε ο Θεοδωράκης. «Καραμανλής ή τανκς». Οι οπαδοί της ΝΔ φώναζαν «Ε-Ε-έρχεται» και τα: «Είσαι ο πρωθυπουργός», «Κώστα προχώρα, σε θέλει όλη η χώρα».
Σε απάντηση της Καραμανλικής  ρήσης «Ανήκουμε εις την Δύσιν» ο Α.Π. και εν συνεχεία ο λαός απαντούσε «Η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες» και το  «Λαέ προχώρα, πέρασε η μπόρα». Από την Κρήτη εκφωνούσε το «Εξω οι βάσεις» ενώ το τραγούδι  του Λοΐζου «Θα τον τρελάνουμε τον ήλιο, σιγουρα ναι» πλαισίωνε τις ομιλίες του.
Στις εκλογές του 1977 κεντρικό σύνθημα της Ν.Δ ήταν «παραλάβαμε χάος – φτιάξαμε κράτος» και στις ομιλίες  της  οι οπαδοί φώναζαν «Νέα Δημοκρατία, ειρήνη τάξη, ευημερία»  και το «σβήνει ο Ήλιος του ΠΑΣΟΚ». Αντίθετα το ΠΑΣΟΚ επιλέγει σαν έμβλημα τον πράσινο Ήλιο και σύνθημα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο». Από την Εθνική Παράταξη ακούστηκε το σύνθημα «Φόλα στο σκύλο του ΠΑΣΟΚ» που ήταν αντιγραφή προγενέστερου μεταπολιτευτικού συν-θήματος «Φόλα στο σκύλο της ΕΣΑ» δηλ τον Ιωαννίδη.
Και πάμε στις εκλογές του 1981. Από πλευράς ΠΑΣΟΚ συνεχίζεται η συνθηματολογία για «Αλαγή», ενώ ξεφυτρώνει και τα «Ραντεβού με την Ιστορία» και το «Ο λαός θέλει το ΠΑΣΟΚ μπορεί».
Στις αφίσες κυριαρχεί το «Το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση, ο λαός στην εξουσία». Στις συγκεντρώσεις αντηχούν τα συνθήματα «Εμπρός Αντρέα, για μια Ελλάδα νέα», το «Λαός ΠΑΣΟΚ στην εξουσία» και το «Εδώ και τώρα, Αντρέα ήρθε η ώρα».
Την ίδια εποχή κυριαρχεί το σύνθημα «Αλλαγή δεν γίνεται χωρίς το ΚΚΕ» και το Κόμμα των Προοδευτικών (Σ. Μαρκεζίνης) απαντά: «Δύο Κάπα κι ένα έ, θάνατος στο ΚΚΕ».
Ο ισχύον εκλογικός Νόμος δεν επέτρεπε την δεύτερη κατανομή εδρών σε κόμματα που δεν συγκέντρωναν πάνω από το 17%.  Έτσι ένα από τα συνθήματα του ΚΚΕ ήταν το: «ΚΚΕ, αλλαγή δεύτερη κατανομή».
Και φτάνουμε στις εκλογές του Ιουνίου του 1985 με την πόλωση να έχει φτάσει στο έπακρον.  Το ΠΑΣΟΚ επιλέγει συνθήματα στις αφίσες του το: «Και τώρα πάλι ΠΑΣΟΚ, μαζί για νέα νίκη» ή το «Και τώρα πάλι ΠΑΣΟΚ για ακόμη καλύτερες μέρες».  Ο Α.Π. μιλά για «Εθνική ανεξαρτησία, και λαϊκή κυριαρχία» ενώ επιμένει στα συνθήματα: «ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση και ο λαός στην εξουσία»  και το «Μαζί σου Ανδρέα για μια Ελλάδα νέα», «Ο αγώνας τώρα δικαιώνεται»  και το: «Ο λαός γνωρίζει την αλλαγή στηρίζει». Το χοντροειδές σύνθημα των οπαδών του ΠΑΣΟΚ «Στις δύο του Ιούνη, πεθαίνει το γουρούνι» - (εννοούσαν τον Ψηλό)- επέδρασε αρνητικά ενώ επαναλαβάνονταν το χιλιοειπωμένο: «Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει δεξιά».
Η απάντηση της ΝΔ ήταν  με  τα συνθήματα όπως το: «Κάτω η χούντα του ΠΑΣΟΚ» στοχεύοντας σε «Νέο ξεκίνημα», «Για μια φιλελεύθερη Ελλάδα» ενώ οι οπαδοί της υποδέχονταν τον Μητσοτάκη με τα συνθήματα: «Ψηλέ προχώρα σε θέλει όλη η χώρα ή έφτασε ή ώρα», «Νάτος, να τος ο Πρωθυπουργός».
Η επόμενη εκλογική αναμέτρηση έγινε πάλι μήνα Ιούνιο το 1989.
Η οσμή του σκανδάλου Κοσκωτά, του γιουγκοσλαβικού καλαμποκιού και οι τηλεφωνικές υποκλοπές του Τόμπρα έφεραν  το σύνθημα «Κάτω οι κλέφτες του ΠΑΣΟΚ».
Αν και λαβωμένο το ΠΑΣΟΚ κατεβαίνει στις εκλογές με τα συνθήματα: «το ΠΑΣΟΚ ειν’ εδώ ενωμένο δυνατό» και στηρίζοντας τον Α.Π. βροντοφωνάζουν «Είσαι και θα είσαι ο Πρωθυπουργός».
Η ΝΔ ανταπαντά με τα συνθήματα: «Αξίζουμε μια καλύτερη ζωή», «Ωρα για δουλειά»  και το «Το παρελθόν διχάζει, το μέλλον ενώνει». Στις συγκεντρώσεις ακούγονται το «Μητσοτάκη μπές μπροστά, η Ελλάδα στο ζητά» και το «Νέα Δημοκρατία ή ακυβερνησία». Αντίθετα ο Συνασπισμός δίνει το σύνθημα «Τίποτα, τίποτα δεν μας σταματά, τώρα μπροστά με την αριστερά».
Στη συνέχεια έχουμε την Κυβέρνηση Συνασπισμού, τη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη, την παραπομπή του Α.Π. στο Ειδικό Δικαστήριο, γεγονότα που κούρασαν αρκετά τους πολίτες.
Αισίως φθάνουμε στο Νοέμβριο του 1989. Η ακραία πολιτική αντιπαράθεση και οι μεγάλες πολιτικές συγκεντρώσεις χάνουν τη σημασία  και την αίγλη τους μια και εμφανίζεται η τηλεόραση να προβάλει τα προεκλογικά σπότ της ΝΔ που λέει ότι «Ξεπεράσαμε το παρελθόν, για να χτίσουμε το μέλλον» και του ΠΑΣΟΚ που είναι δύο λέξεις «Νέα πορεία». Συγκροτείται οικουμενική Κυβέρνηση με τον Ξ. Ζολώτα.
Απρίλιος 1990: Η κυβέρνση του Ξ. Ζολώτα πέφτει και το εκλογικό σώμα καλείται και πάλι  στην κάλπη. Το ΠΑΣΟΚ εμφανίζεται τραυματισμένο σαν μια ήρεμη δύναμη, βαφτίζοντας την «Αλλαγή» σε «Μεταρρύθμιση». Στις αφίσες του αναγ-ράφεται το σύνθημα «Συνεργασία, εκσυγχρονισμός, ανάπτυξη, σταθερότητα».
Αντίθετα η ΝΔ αξιοποιώντας την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού διεθνώς, βάζει σαν σύνθημα στο λαό. «Ο Κόσμος αλλάζει. Εμείς;;». Ο ΣΥΝ συνεργάζεται με το ΠΑΣΟΚ  στις μονοεδρικές προβάλλοντας μία αφίσσα με ένα ζευγάρι γυαλιά με τρείς φακούς που ζητούσε: «Απόφαση συνεργασίας για την πρόοδο».
Οκτώμβριος του 1993
Πρόωρες εκλογές με τη ΝΔ να λέει «Η Ελλάδα δεν γυρίζει πίσω», ενώ το ΠΑΣΟΚ διακηρύσσει: «Εχουμε μία δυνατότητα. Να πετύχουμε». Το «Επι τέλους τέλος» που θύμισε ο ΓΑΠ ήταν σύνθημα του πατέρα του. Στις συγκεντρώσεις του ΠΑΣΟΚ ακούστηκε και το αγενές σύνθημα εναντίον του Μητσοτάκη που συνδέονταν με τις κινητοποιήσεις των απολυμένων της ΕΑΣ. Αυτό έλεγε «ΕΑΣ, ΕΑΣ, Να φύγει ο Κερατάς».

ΝΤΙΠΕΙΤ και ΓΚΑΛΛΟΠ
Σεπτέμβριος του 1996. Εγκαινιάζεται νέος τρόπος πολιτικής αντιπαράθεσης. Τα Ντιπέιτ και τα γκάλλοπ μπαίνουν στην προεκλογική εκστρατεία που τώρα η διαμάχη μεταφέρεται στον «καναπέ».
Συνθηματολογικά  το Πασοκ αναφέρεται σε «Νέα Εποχή, μεγάλη νίκη» ενώ η ΝΔ λέει ξανά το «Ωρα για δουλειά». Ο Τσοβόλας λέει «Είμαστε εδώ», το ΚΚΕ λέει «Αντεπίθεση λαέ, ισχυρό ΚΚΕ» και τέλος ο ΣΥΝ γράφει το «Κοιτάξτε μας στα μάτια και ψηφίστε».
Η επόμενη εκλογική αναμέτρηση είναι τον Απρίλιο του 2000.
Από τη ΝΔ προβλήθηκε το μελοποιημένο σύνθημα του Σπανουδάκη: «Υπάρχει καλύτερη Ελλάδα και τη θέλουμε». Δόθηκε επίσης η υπόσχεση για «Νέο Ξεκίνημα».  Το ΠΑΣΟΚ που κέρδισε τις εκλογές μίλησε για: «Το μέλλον ξεκίνησε» και το «Ολοι μαζί δημιουργούμε τη Νέα Ελλάδα».
* * *
Σήμερα τα δεδομένα έχουν ριζικά αλλάξει. Τα συνθήματα είναι καταγγελτικά εκδηλώνοντας την αγανάκτηση του λαού, με πρωταγωνιστές το χρέος, το ΔΝΤ, την τρόικα, την ανεργία και το πολιτικό σύστημα.
Οι ψηφοφόροι είναι απαθείς, δεν προσανατολίζονται και δεν πιστεύουν πλέον εύκολα  τα λεγόμενα του κάθε ηγέτη.  Τα συνθήματα παύουν να έχουν τη σημασία τους και τα κόμματα αναθέτουν σε διαφημιστικές εταιρείες την οργάνωση της κοινωνικής δικτύωσης με στόχο το πέρασμα των μηνυμάτων τους.