Ελληνικά έργα τέχνης σε όλα τα Μουσεία της Ευρώπης!

Μένει κανείς κατάπληκτος από τα αναρίθμητα έργα τέχνης, ανυπολόγιστης αξίας, που έκρυβε κάποτε η γη της Ελλάδας. Και όλα αυτά, αν λάβει κανείς υπόψη του, ότι η λεηλασία άρχισε από την ρωμαΐκή εποχή και συνεχίστηκε μέχρι τις ημέρες μας. Δηλαδή, άρχισε αμέσως μετά το 146 π.Χ., που υποτάχτηκε η Ελλάδα στους Ρωμαίους.
Κατάφορτα ρωμαϊκά καράβια με γλυπτά και έργα τέχνης έφευγαν για τη Ρώμη. Κάποια από αυτά δεν έφθασαν ποτέ. Από το βάρος και τις καιρικές συνθήκες ναυάγησαν. Η Μεσόγειος κρατάει μέχρι σήμερα στα βάθη της κάποια από αυτά τα ναυάγια. Το 1900 ανακαλύφτηκε κοντά στο νησάκι Αντικύθηρα ένα τέτοιο ναυάγιο. Εκατό χρόνια προ Χριστού, φορτωμένο το ρωμαϊκό καράβι με ελληνικά αγάλματα μαρμάρινα και χάλκινα, αμφορείς, έπιπλα και διάφορα άλλα έργα τέχνης, βυθίστηκε εκεί.
Ανάμεσά τους βρέθηκε και ο γνωστός υπολογιστής των Αντικυθήρων. Η μελέτη του μηχανισμού αυτού συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Είναι ένα ημερολογιακό υπολογιστικό μηχάνημα του Ηλίου και της Σελήνης. Όλα αυτά τα δημιούργησαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι σε μια εποχή που στην υπόλοιπη Ευρώπη και η λέξη Τέχνη ήταν άγνωστη.
Αργότερα, όταν στην Ευρώπη έχουμε την τάξη των ευγενών, φιλοδοξούσαν να στολίσουν τα παλάτια τους με ελληνικά έργα. Έτσι, οι ευγενείς των ιταλικών πόλεων έχτιζαν τα παλάτια τους με μάρμαρα αρχαίων αρχιτεκτονημάτων της Αθήνας. Τα σαλόνια τους κοσμούσαν αγάλματα.
Ο Γερμανός Rudolph von Suchen που πέρασε από την Αθήνα το 1350, δηλαδή 103 χρόνια πριν από την άλωση της Πόλης, γράφει ότι: «Ολόκληρη η Γένοβα (πόλη της Ιταλίας) ήταν χτισμένη με μάρμαρα και κίονες από την Αθήνα…
Ο μαθητής του σοφού βυζαντινού διδασκάλου Μιχαήλ Χρυσολωρά, ο Ιωάννης Φραντσέσκο διακόσμησε την έπαυλή του στην Ιταλία με ελληνικά γλυπτά από τα νησιά του Αιγαίου πελάγους.
Στην λεηλασία των ελληνικών αρχαιοτήτων διακρίθηκαν στον 16ο και 17ο αιώνα οι ζάπλουτοι αριστοκράτες της Φλωρεντίας όπως οι Μπαρμπερίνοι. Υπήρχε τεράστια ζήτηση στις ευρωπαϊκές μητροπόλεις. Εστεμένοι και κροίσοι φιλοδοξούσαν να στολίσουν τους κήπους και τα ανάκτορά τους με ελληνικά γλυπτά, όπως έκαναν και οι Ρωμαίοι μερικούς αιώνες πριν. Συχνότατα το εμπόριο αρχαιοκαπηλίας γινόταν μεταξύ των διπλωματών στην Ελλάδα και των αγοραστών ή των Τούρκων πασάδων και των αγοραστών.
Τον 17ο αιώνα ο Άγγλος στρατάρχης Τόμας Χούβαρντ, πλούσιος Φεουδάρχης, όπως και ο πανίσχυρος δούκας του Μπάκινγχαμ, έγραφε γι’ αυτούς ένας λόγιος ότι μεταφύτευσαν την Ελλάδα στην Αγγλία. Δηλαδή, τόσα πολλά γλυπτά άρπαξαν από την υπόδουλη στους Τούρκους Ελλάδα. Για την υποδούλωσή της, εργάστηκε φιλότιμα το Βατικανό…
Το παράδειγμα των δύο αυτών Βρετανών ήταν πρότυπο δίδαγμα για τον απόγονό τους Έλγιν!..
Μετά τους Άγγλους, ακολουθούν οι Γάλλοι, οι Αυστριακοί και άλλοι με κάθε είδους έργα τέχνης που εύρισκαν στην κατακτημένη Ελλάδα… Γέμισαν όλοι αυτοί τα Μουσεία τους με υπέροχα ελληνικά έργα τέχνης, τα οποία επιδεικνύουν με καμάρι στους επισκέπτες των Μουσείων τους. Αλλά και εμείς πόση υπερηφάνεια αισθανόμαστε όταν επισκεπτόμαστε το Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Εκεί συναντούμε δύο πατριώτισσές μας: Την Αφροδίτη της Μήλου και τη Νίκη της Σαμοθράκης. Μόλις τις αντικρύζουμε αισθανόμαστε ότι ακούμε μία υπόκωφη παράκληση: Βγάλτε μας από αυτή τη φυλακή, νοσταλγούμε τα νησιά μας…
Η νήσος Δήλος είναι γενέτειρα του θεού Απόλλωνα. Ολόκληρο το νησί είναι ένα απέραντο Μουσείο. Κάθε Ευρωπαίος που ερχότανε στην Ελλάδα απαραιτήτως θα περνούσε από τη Δήλο να αρπάξει κάτι. Το 1639 κάποιοι Άγγλοι, που πέρασαν από εκεί κατασπάραξαν το κολοσσιαίο άγαλμα του Απόλλωνα. Το τεμάχισαν με πριόνι, οι νεοβάρβαροι…
Οι Βενετοί της 4ης σταυροφορίας καταλεηλάτησαν τους αρχαιολογικούς θησαυρούς που είχαν μεταφερθεί στην Κωνσταντινούπολη.
Στη Βενετία στην πλατεία Αγίου Μάρκου, βλέπουμε στην πρόσοψη του ναού τέσσερα χάλκινα άλογα. Είναι έργα του Λυσίππου. Ο Λύσιππος ήταν γλύπτης σύγχρονος του Μεγ. Αλεξάνδρου. Οι Βενετσιάνοι τα πήραν από την Κων/πολη σαν σταυροφόροι που ήταν, μαζί με άπειρα άλλα κειμήλια, λάφυρα πολέμου από την Βασιλίδα των πόλεων. Αυτά που βλέπουμε στην πρόσοψη του ναού είναι αντίγραφα. Τα πρωτότυπα βρίσκονται μέσα στο ναό σε ένα χώρο ψηλά και για να τα ιδείς πρέπει να πληρώσεις εισιτήριο! Άλλωστε και ο ναός του Αγίου Μάρκου χτίστηκε όταν άρπαξαν από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου τα λείψανα του Αγίου Μάρκου…
Είναι γνωστό ότι το 1687 ο Βενετσιάνος στρατηγός Φραγκίσκος Μοροζίνι, από το λόφο του Φιλοπάπου, για να χτυπήσει τους Τούρκους στην Ακρόπολη κανονιοβόλησε τον Παρθενώνα, όπου οι Τούρκοι είχαν αποθηκεύσει πυρίτιδα. Τότε το μνημείο έπαθε τη μεγαλύτερη καταστροφή. Δεν έφθανε όμως η καταστροφή, που προκάλεσε με το κανόνι. Πήγε στον μισοκατεστραμένο Παρθενώνα και θέλησε να αρπάξει το γλυπτικό σύμπλεγμα του δυτικού διαζώματος με τον Ποσειδώνα και τα δύο άλογα. Κατά την απόσπαση των γλυπτών γκρεμίστηκε ολόκληρο το τμήμα του ναού και τα γλυπτά κομματιάστηκαν. (Μάλλον ο Ποσειδώνας εκδικήθηκε…).
Ο ίδιος στην αναφορά του δεν κάνει καθόλου λόγο για την καταστροφή, παρά μόνον «ευτυχώς που δεν τραυματίστηκαν οι τεχνίτες». Αναφέρει, όμως, ότι θα συνέχιζε το έργο του αν είχε τα κατάλληλα μηχανήματα…
Η αντιπαλότητα μεταξύ Άγγλων και Γάλλων, όσον αφορά ποιος από τις δύο δυνάμεις θα αποκτήσει περισσότερα ελληνικά αρχαία είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή τους. Αφού δεν μπορούσε ο ένας από τους δύο να μεταφέρει δεν έπρεπε να μπορεί ούτε ο άλλος!
Το 1730 ο απεσταλμένος του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου 15ου Αββάς Fourmont, βασιλικός βιβλιοθηκάριος και μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών έδρασε καταστρεπτικά επειδή εκεί κοντά υπήρε και κάποιος Άγγλος αρχαιολόγος. Γράφει ο ίδιος σε ένα φίλο του όσον αφορά την Σπάρτη: «Τα ισπέδωσα όλα, τα ξεθεμελίωσα όλα. Από την μεγάλη αυτή πόλη δεν απέμεινε λίθος επί λίθου. Εδώ και ένα μήνα συνεργεία από 30 και μερικές φορές 40 ή 60 εργάτες, γκρεμίζουν, καταστρέφουν, εξολοθρεύουν την Σπάρτη. Αυτή τη στιγμή είμαι απασχολημένος με την τελευταία καταστροφή της. Έψαξα να βρω τις αρχαίες πόλεις αυτής της χώρας και κατέστρεψα μερικές… Γκρεμίζοντας ναούς και τείχη, μην αφήνοντας λίθο επί λίθου, θα κάνω αγνώριστο αυτό τον τόπο. Αλλά, εγώ τουλάχιστον ξέρω πως να τον αναγνωρίσω… Τώρα ασχολούμαι με την καταστροφή του Απόλλωνος στις Αμύκλες. Βρίσκω κάθε μέρα θαυμαστά πράγματα. Δεν μετανοιώνω. Θα καταστρέψω και άλλους ναούς, αν με αφήσουν»…
Το 1788 ο Πρεσβευτής της Γαλλίας στην Κων/πολη εφοδιασμένος με τουρκική άδεια επιχειρεί να αποσπάσει γλυπτά από τον Παρθενώνα. Προκάλεσε μόνον φθορές, αλλά δεν το κατάφερε. Θρυμάτισε μόνον μία μετόπη.
Ερχόμαστε τώρα στον διαβόητο Έλγιν. Το 1801 ο Πρεσβευτής της Αγγλίας στην Κων/πολη Θωμάς Έλγιν, με άδεια των τουρκικών αρχών, απογύμνωσε τελείως τον Παρθενώνα και πολλά άλλα αρχαία ελληνικά μνημεία και τα μετέφερε όλα στο Λονδίνο. Είναι τα γνωστά «ελγίνεια μάρμαρα», τα οποία η Ελλάδα διεκδικεί συνεχώς να επιστραφούν στη χώρα που ανήκουν. Τα Μουσεία της Μεγ. Βρετανίας είναι γεμάτα από λάφυρα από τις πέντε Ηπείρους.
Η μεταφορά του αγάλματος της Αφροδίτης της Μήλου ήταν περιπετειώδης. Την Άνοιξη του 1820 ένας χωρικός της νήσου Μήλου (Κυκλάδες), ενώ καλλιεργούσε το χωράφι του, η σκαπάνη του χτύπησε στο άγαλμα που ήταν εκεί κρυμένο. Με την οικογένειά του το μετέφερε στο σπίτι του.
Το μυστικό το έμαθε ο Γάλλος Πρόξενος στην Κων/πολη. Το είπε στο Γάλλο πλοίαρχο πολεμικού πλοίου που ήταν εκεί. Πήγε στη Μήλο, αλλά στο μεταξύ πήγε και ιερέας απεσταλμένος από τους πρόκριτους της Αθήνας και πήρε το άγαλμα συσκευασμένο σε ξύλινο κιβώτιο, έτοιμο να φορτωθεί. Τότε έφθασε το γαλλικό πλοίο. Ξιφήρεις οι Γάλλοι ναύτες επιτέθηκαν εναντίον των Ελλήνων.
Ακολούθησε πανδαιμόνιο γύρω από το κασόνι. Ο κυβερνήτης του γαλλικού πλοίου κραύγασε στους ναύτες να ρίξουν το κασόνι στη λέμβο. Τότε άρχισε η μάχη. Σπαθιά και ρόπαλα ανέμισαν. Ο ιερέας δέχτηκε πολλά χτυπήματα στο κεφάλι και στη ράχη. Το ίδιο και οι Έλληνες που ζητούσαν βοήθεια από τον θεό και αγωνίζονταν. Ο Πρόξενος της Γαλλίας πολεμούσε καλά κρατώντας στο ένα χέρι ένα σπαθί και στο άλλο ρόπαλο. Οι ναύτες τραβολογούσαν το κασόνι, που χτυπιόταν δεξιά – αριστερά. Και σε αυτήν την μεταφορά έχασε η Αφροδίτη το αριστερό της χέρι…». Όταν την αντικρύζουμε στο Λούβρο, αισθανόμαστε μία παράκλησή της: «Πάρτε με από εδώ…».
Ο Ιταλός Κορέλιο Μάγκνι γράφει το 1674 ότι «όσοι ξένοι δεν μπορούσαν να μεταφέρουν τα μεγάλα αγάλματα, τους έκοβαν τα κεφάλια. Τα προόριζαν για τα σαλόνια και τα γραφεία των μεγιστάνων και των φιλότεχνων της Ιταλίας, Γαλλίας, Ισπανίας, Γερμανίας.
Κάθε ξένος επισκέπτης που επισκέπτονταν τα αρχαία μας αποσπούσε κάποιο κομμάτι για σουβενίρ. Ο ακόλουθος της αγγλικής πρεσβείας στην Κων/πολη Ουίλλιαμ Τάρνερ συνήθιζε να τσακίζει τις μύτες των αρχαίων αγαλμάτων και να τις παίρνει για σουβενίρ (ψυχοπάθεια). Ο Άγγλος Έντουαρντ Κλαρκ έκλεψε το άγαλμα της Δήμητρας από την Ελευσίνα.
Οι Ιταλοί έγδυσαν σχεδόν ολόκληρες περιοχές με αρχαία από την Μακεδονία. Άλλοι Γάλλοι σάρωσαν όλη την Πελοπόννησο και έκλεψαν το άγαλμα του Διός. Ο Ναπολέων είχε υποστηρίξει τον Αλή Πασά και εκείνος για να τον ευχαριστήσει του έστειλε ως δώρο αρχαία αγγεία και αμφορείς που Άγγλοι αρχαιολόγοι είχαν βρει και εμπιστευθεί στον πασά για φύλαξη…
Ο Αλάριχος και ο Μωάμεθ σεβάστηκαν τον Παρθενώνα, όχι όμως και Έλγιν με τον Μοροζίνι.
Οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν τα μεγάλα κομμάτια μαρμάρων από τους ναούς για την κατασκευή των δικών τους ναών ή τα μικρά κομμάτια τα κονιορτοποιούσαν για την παραγωγή ασβέστη.
Ένας πραγματικός θησαυρός σε ποιότητα και σε όγκο (πλήθος) υπάρχει στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης στη Ρωσία. Το 2010 δημοσιεύτηκε ο δωδέκατος τόμος της σειράς: «Η Ελληνική Τέχνη στο Μουσείο του Κόσμου» - «Ερμιτάζ Αγία Πετρούπολη». Η επιλογή και η παρουσίαση των εκθεμάτων σε αυτόν τον τόμο έγινε με στόχο να δοθεί μία κατά το δυνατόν αντιπροσωπευτική εικόνα των ελληνικών θησαυρών, που φυλάσσονται στο Μουσείο Ερμιτάζ.
Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει τα αντικείμενα, που βρέθηκαν στη μητροπολιτική Ελλάδα, στην Ιωνία και στην Κάτω Ιταλία και μεταφέρθηκαν στην Αγία Πετρούπολη, καθώς και τα ρωμαϊκά αντίγραφα ελληνικών αρχαιοτήτων. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τις αρχαιότητες που προέρχονται από τις παρευξείνιες χώρες, όπου άνθισαν οι ελληνικές αποικίες από τους Αρχαϊκούς Χρόνους.
Αναφέρθηκαν τα σημαντικότερα Μουσεία στα οποία υπάρχουν ελληνικοί θησαυροί. Σε όλα τα Μουσεία του κόσμου υπάρχουν έστω και λίγα αρχαία ελληνικά αντικείμενα.
Αν προσθέσουμε τώρα και το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών, δύσκολα θα μπορούσε κανείς να προσδιορίσει τις μυριάδες των ελληνικών θησαυρών. Όλες οι αίθουσες του τεράστιου Μουσείου είναι υπερπλήρεις. Επιπλέον δε υπάρχουν και αίθουσες – αποθήκες, όπου υπάρχουν αποθηκευμένα πολλά ευρήματα λόγω ελλείψεως χώρου εκθέσεως.
Και μόνον τα γλυπτά έργα των προγόνων μας μαρτυρούν το μεγαλείο της Αρχαίας Ελλάδος…

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΕΜΟΣ