Χωρίς ιδεοληψίες να αξιοποιήσουμε τον πολιτισμικό μας πλούτο!

Πρόσφατα έλαβαν χώρα τρία διαφορετικά γεγονότα, φαινομενικά ασυνάρτητα μεταξύ τους, που όμως μια δεύτερη ανάγνωση δείχνει ότι σχετίζονται με την αξίοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και με το τι αποτελεί διαφήμιση και δυσφήμιση του σπουδαίου ελληνικού πολιτισμού: 1) η άρνηση από το ΚΑΣ στην εταιρία Gucci για επίδειξη στην Ακρόπολη 2) η απεργία που έκαναν οι φύλακες των μουσείων που κράτησαν κλειστή και την Ακρόπολη και 3) η συγκέντρωση των οπαδών του Σώρρα έξω από το Ηρώδειο για να ορκιστούν πίστη στον αρχηγό τους.
Από  τις ημέρες του δημοψηφίσματος είχε να χωριστεί έτσι το διαδίκτυο σε δύο στρατόπεδα. Η απόρριψη ομόφωνα του αιτήματος της εταιρείας Gucci (και τα περίπου 2 εκ. ευρώ που πρόσφερε) για επίδειξη μόδας υψηλής ραπτικής εντός του αρχαιολογικού χώρου του Ιερού Βράχου στην Ακρόπολη από τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) με την αιτιολογία οτι: «Ο ιδιαίτερος πολιτιστικός χαρακτήρας των μνημείων της Ακρόπολης δεν συνάδει με τη συγκεκριμένη εκδήλωση, καθώς πρόκειται για μοναδικά μνημεία και σύμβολα παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco», ξέσπασε «ένα εμφυλιοπολεμικό» κλίμα στα κοινωνικά δίκτυα, με εκατέρωθεν βολές για το τι σημάινει ανάδειξη, προβολή, αξοποίηση του πολιτισμού μας και τι ξεπούλημα.

Προστασία κύρους του συμβόλου και ελευθερία έκφρασης
«Το θέμα είναι να μην υποτιμηθεί το σύμβολο και να γίνει απλά ένα σκηνικό, γιατί το κεντρικό θέμα δεν θα είναι η Ακρόπολη, αλλά η πασαρέλα» υποστήριξε το ΚΑΣ και η κυβέρνηση. Αλήθεια όμως, όταν επιτρέπεται σε συντεχνίες και συνδικαλιστές να κρεμάνε πανό στον Παρθενώνα «Κάτω η δικατατορία των μονοπωλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης» και η εικόνα αυτή να κάνει το γύρο του κόσμου, ποιος προστατεύει το κύρος του συμβόλου; Σαφώς και υπάρχει ελευθερία έκφρασης στη δημοκρατία που ζούμε, αλλά μπορεί ο καθένας επικαλούμενος την ελευθερία αυτή να κρεμάει πανό, αναγράφοντας ότι γουστάρει και όπου του καπνίσει;
Μήπως η ελευθερία του καθενός σταματάει εκεί που ξεκινάει η ελευθερία του άλλου; Μήπως οι «βάρβαροι» δεν είναι ξένοι που αιτούνται την χρήση του χώρου, δίνοντας υψηλά οικονομικά ανταλάγματα που θα χρησιμοποιούνταν ως κονδύλια για τη συντήρηση πολιτισμικών μνημείων αλλά οι «γηγενείς» που με το έτσι θέλω μετατρέπουν σε πίνακα ανακοινώσεων των πολιτικών τους πιστεύω τον Παρθενώνα; Μήπως εκεί που γεννήθηκε η δημοκρατία, αμαυρώνεται από τους σύχρονους απόγονους των πάλαι ποτέ εμπνευστών της;

Δύο μέτρα και δύο σταθμά
Το 1929 η  φωτογράφος Nelly απαθανάτισε γυμνή με ένα πέπλο τη Ρωσίδα χορεύτρια Πάεβα με φόντο την Ακρόπολη, το 1951 έκανε επαγγελματική φωτογραφιση ο Dior στην Ακρόπολη και το 2008 η Τζένιφερ Λόπεζ  αντίστοιχα.
Οι αρμόδιοι, γιάτι άραγε το επέτρεψαν; Δεν θα πρέπει να υπάρχει μια ενιαία γραμμή, στο εάν ο χώρος του μνημείου μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φυσικό σκηνικό εκδηλώσεων μόδας ή διεξαγωγής event άλλου χαρακτήρα ή όχι; H κυβέρνηση  που ανακοίνωσε μέσω της Υπουργού Πολιτισμού την άρνηση στην παραχώρηση  της Ακρόπολης, ήταν η ίδια που μέσω του προηγούμενου υπουργού (του κ. Μπαλτά) δρομολογούσε στο χώρο της Επιδαύρου την πάρασταση με τα «παλλόμενα πέη» του Γιαν Φάμπρ. Το αρχαίο θέατρο της  Επιδάυρου  δεν είναι μνημείο του πολιτισμού μας;
Η εικόνα μοντέλων να περπατάνε στην Ακρόπολη ντυμένα με ρούχα υψηλής ραπτικής είναι πιο ασεβής από γυμνούς άνδρες να  χοροπηδάνε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου; Ή μήπως η ευθιξία και η προσβολή της ηθικής μας και του πολιτισμού των προγόνων μας είναι a la cart;

Τα ξένα παραδείγματα
Στο εξωτερικό εδώ και χρόνια η αξιοποίηση και συντήρηση των μνημείων είναι άμεσα συνυφασμένη με χορηγίες.  Διάσημοι οίκοι μόδας, όπως ο Fendi που χρηματοδότησε τη συντήρηση και ανάπλαση της Fontana di Trevi στη Ρώμη, έστεισε γυάλινη πασαρέλα πανω από το διασημότερο συντριβάνι του κόσμου. Ο Dior μεταμόρφωσε σε πασαρέλα στο Παρίσι το μουσείο του Λούβρου, ενώ ο αιτηθείσας τον χώρο της Ακρόπολης οίκος Gucci έκανε fashion show στο Λονδίνο μέσα στο Αββαείο του Γουεστμίνστερ (τον γοτθικό ναό του Αγίου Πέτρου). Τα παγκόσμια brand της μόδας δεν «φείδονται» χρημάτων, προκειμένου να χρησιμοποιήσουν την λάμψη, την αναγνωρισιμότητα, και κυρίως το κύρος και τη διαχρονικότητα που αποπνέουν ιστορικοί χώροι. Αντίστοιχα και οι χώροι βγαίνουν ωφελημένοι από «το deal», αφού με τα κονδύλια που δίνονται αντισταθμιστικά, συντηρούνται ώστε να μην αλλοιώνεται από τη φθορά του χρόνου, η εμφάνιση και η ποιότητά τους. Επίσης δεδομένης της παγκόσμιας απήχησης που έχουν  brands, όπως τα παραπάνω, γίνονται αναγνωρίσιμα σε ένα ευρύτερο κοινό που πιθανόν δεν ασχολείται με την ιστορία και την τέχνη, προσελκύοντας μακροπρόθεσμα περισσότερους επισκέπτες.

Χρεοκοπία ηθική - πολιτισμική - οικονομική
Η εκχώρηση του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης στους Ιταλούς (της Gucci) συνιστά ηθική χρεοκωπία, ξεπούλημα θα υποστηρίξουν αρκετές ευαισθητοποιημένες φωνές με την προστασία των πολιτισμικών μας θησαυρών.
Είναι όμως απορίας άξιο πως δεν ακούστηκε σχεδόν καμιά αντίδραση όταν ξεπουλούσαν στους Ιταλούς τους σιδηροδρόμους τους χώρας μας για 45 εκ. ευρώ (την ΤΡΑΙΝΟΣΕ να θυμήσω όταν έδιναν 300 εκ. ευρώ πριν λίγα χρόνια και η παρούσα κυβέρνηση έλεγε οτι είναι έγκλημα η πώληση) και για 2-3 ωρες περαντζάδα στην Ακρόπολη με αντίτιμο 2 εκ. ευρώ, έγινε ξεσηκωμός.
Δημιουργεί  εύλογα ερωτήματα το πάθος μας να διαφυλάξουμε την περιουσία του πολιτισμού των προγόνων μας, τη στιγμή που οταν υποθηκευεται η περιουσία της χώρας για 99 χρόνια σε ενα ταμείο που θα ξεπουλάει εξαιτίας της θλιβερής διαπραγμάτευσης που έγινε από την παρούσα κυβέρνηση, οι αντιδράσεις ήταν από χλιαρές έως ανύπαρκτες.
Πού είναι άραγε η ευαισθησία μας όταν  λόγω απεργιακών  κινητοποίησεων οι φύλακες (αρκετοί απ’ αυτούς διορισμένοι από «μπάρμπα στην Κορώνη») κλείνουν την Ακρόπολη, αποκλείοντας την πρόσβαση, λες και το μνημείο τους ανήκει και αφήνοντας απ’ έξω ανθρώπους που συρρέουν από κάθε γωνιά της γης, για να το επισκεφθούν;
Όταν η ανεργία μαστίζει και οι νέοι εγκαταλείπουν τη χώρα, όταν οι εισφορές για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τα μπλοκάκια είναι θηλειά στο λαιμό και κλείνουν κάθεναν που παράγει, όταν οι συντάξεις και οι μισθοί μειώνονται κι άλλο και ο κόσμος φθάνει σε επίπεδα ακραίας φτώχειας, αξίζει να θεωρούμε ότι χρεωκοπούμε απο την διεξαγωγή ενός fashion event σε μνημείο πολιτισμού μας;

Με το βλέμμα στο μέλλον
Βέβαια στα πλαίσια της αξιοποίησης της ιστορικής και πολιτισμικής κληρονομιάς δεν μπορούμε να παραχωρούμε οποιοδήποτε χώρο, επειδή και μόνο το αντίτιμο θα είναι υψηλό. Θα μπορούσαμε να επιτρέψουμε μεσα στην Ιερα Μητρόπολη Αθηνών να κάνουν πασαρέλα; Ή από της Στήλες του Ολυμπίου Διος να κάνουν ελεύθερη πτώση-μπαντζι τζαμπινγκ; Προφανώς όχι. Με τα χρήματα δεν αγοράζονται τα πάντα. Είναι λεπτή  η διαχωριστική γραμμή της εκποίησης του εθνικού πολιτισμικού μας πλούτου και της αξιοποίησής του. Τουλάχιστον αυτή τη γραμμή οι ιθύνοντες οφείλουν να την σεβαστούν και να μην την πατήσουν, όπως κάποιες άλλες «κόκκινες» γραμμές. Χωρίς ιδεοληψία, με στρατηγικό σχέδιο και όραμα θα πρέπει να αξιοποιήσουμε το συγκριτικό μας πλεονέκτημα: τον πολιτισμικό μας πλούτο. Με γνώμονα να κάνουμε πιο «ελκυστικό» το πολιτισμικό μας προϊόν, να το διαδώσουμε στα πέρατα του κόσμου, να αυξήσουμε κι άλλο την επισκεψιμότητα των μνημείων μας και ταυτόχρονα του τουρισμού και να εξασφαλίσουμε τους πόρους, ώστε να συντηρήσουμε στο μέλλον και να διαφυλάξουμε την αξία των έργων των προγόνων μας. Τα μεγάλα επιτεύγματα - μνημεία του ανθρώπινου πολιτισμού  πρέπει να παραμένουν «ανοικτά» δεν πρέπει να μπαίνουν «στη φορμόλη». Οι πρόγονοί μας εξάλλου ήταν οι πρώτοι που ανύψωσαν το καλλίγραμμο ανθρώπινο σώμα σε ύψιστη αξία. Το απαράμιλλο κάλλος, η γεωμετρική ακρίβεια, η συμμετρία έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία Ελλάδα, στον Παρθενώνα. Άλλωστε, αν θέλουμε να υπερασπιστούμε το ιστορικό παρελθόν αλλά κυρίως το μέλλον αυτού του τόπου, για να επιβιώσουμε και να μην χρεοκοπήσουμε, νομίζω οτι πρέπει να δώσουμε πρώτα μάχες σε πολλά άλλα μέτωπα, πριν φθάσουμε στα... πατρόν και τα ραφιναρισμένα υφάσματα των Ιταλών, που θα εκτείθονταν στη σκιά του Παρθενώνα...

* Ο Πέτρος Ι. Μπούγιας είναι Msc Αγρ.Τοπογράφος Μηχανικός και Περιφερειακός συντονιστής Ηπείρου  στο πολιτικό κίνημα Ποτάμι.