Η Ελληνική Επανάσταση και οι διάφορες ιδεοληψίες…

-  Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΕΜΟΣ

Κατά περιόδους, εμφανίζονται κάποιοι «καινοφανείς αστέρες», έτοιμοι να δώσουν τις δικές τους ερμηνείες στα μεγάλα γεγονότα της Ιστορίας, όπως είναι η Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι «φιλοσοφούντες» πάνω στα θέματα αυτά κινούνται από κομματικές ιδεολογίες και ψάχνουν να βρουν στα αίτια της επανάστασης κομματικές ιδεοληψίες, γιατί πιστεύουν, ότι έτσι θα αποκτήσει κύρος η ιδεολογία τους και θα κερδίσουν πόντους στο εκλογικό σώμα. Παλαιότερα ακούγαμε να λέγεται και να γράφεται ότι η Ελληνική Επανάσταση ήταν απόηχος, αντίλαλος της Γαλλικής Επανάστασης, της οποίας οι ιδέες διαδόθηκαν σε όλη την Ευρώπη. Δηλαδή, όπως συμβαίνει στις ημέρες μας με τη μόδα: Μόλις εμφανισθεί ένα νέο μοντέλο στο Παρίσι, αυτομάτως αναπαράγεται σε όλη την Ευρώπη…
Όλοι αυτοί αποκαλύπτονται εντελώς ανιστόρητοι. Λίγη ιστορία αν ήξεραν, θα έβλεπαν ότι οι Έλληνες δεν περίμεναν τη Γαλλική Επανάσταση για να επαναστατήσουν κατά του δυνάστη τους. Δεκάδες είναι τα επαναστατικά κινήματα των Ελλήνων που προηγήθηκαν του 1821. Μόνος ονομαστικά να τα αναφέρουμε θα γεμίσουν σελίδες.
Το 1462, δηλαδή 9 χρόνια μετά την πτώση της Κων/πολης επαναστάτησε η Λέσβος και έμεινε ένα χρόνο ελεύθερη. Όλα τα επαναστατικά κινήματα που ακολούθησαν προετοίμασαν τον ξεσηκωμό του Γένους στα 400 χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς.
Ο θυμόσοφος Γέρος του Μοριά, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είπε στον Άγγλο ναύαρχο Χάμιλτων: «Ο βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμιά συνθήκη δεν έκαμε. Η φρουρά του είχε παντοτεινόν πόλεμο με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήταν πάντοτε ανυπότακτα». Ο Χάμιλτων τον ρώτησε: «Ποιά είναι η βασιλική φρουρά του, ποια είναι τα φρούρια;». Ο Γέρος απάντησε: «Η φρουρά του βασιλέως μας, είναι οι λεγόμενοι κλέφτες, τα φρούρια η Μάνη και το Σούλι και τα βουνά».
Στις ημέρες μας ακούστηκε από επίσημο πρόσωπο να λέει: «Να μη μπαίνει εθνόμετρο στα σχολικά βιβλία της ιστορίας… ο Κολοκοτρώνης είναι μια ηρωική μορφή μιας ευρωπαϊκής περιόδου επαναστάσεων».
Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης τονίζει με έμφαση στα «Απομνημονεύματα» σελ. 159: «Η Επανάστασις η ιδική μας δεν ομοιάζει με καμμιάν απ’ όσες γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης αι Επαναστάσεις εναντίον των διοικήσεών των είναι εμφύλιος πόλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήταν ο πλέον δίκαιος, ήταν έθνος με άλλο έθνος, ήταν με ένα λαόν οπού ποτέ δεν ηθέλησε να αναγνωρισθή ως τοιούτος, ούτε να ορκισθή, παρά μόνον ό,τι έκαμνε η βία. Ούτε ο σουλτάνος ηθέλησε ποτέ να θεωρήσει τον Ελληνικόν λαόν ως λαόν, αλλ’ ως σκλάβους…» (δεν ήταν Ευρωπαϊκή, ήταν Ελληνική).
Αλλά, οι επικρίσεις και οι παρερμηνείες του νοήματος του 1821 δεν σταματούν εδώ. Με πολλούς τρόπους επιχειρείται προσπάθεια πλύσης εγκεφάλου για να παραδεχτούμε καλά και σώνει το ψέμα ότι η εθνεγερσία του 1821, είναι αποτέλεσμα οικονομικών παραγόντων, επακόλουθο πάλης των τάξεων.
Φυσικά, κάθε επανάσταση έχει και τα τρωτά της. Όμως, το άφθαστο το ανυπέρβλητο και αθάνατο μεγαλείο της Ελληνικής Επανάστασης βρίσκεται σ’ αυτό που γράφει ο αδέκαστος δικαστής στη δίκη του Κολοκοτρώνη Γεωργ. Τερτσέτης: «Αν και βαρβαρικά πάθη και ελεεινά συμφέροντα επροσπάθησαν να μολύνωσι τον ελληνικόν αγώνα δεν είναι ολιγότερον βέβαιον ότι αυτός υπήρξεν… ουράνιος κίνησις».
Την απάντηση σε όλα δίνει η «Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου» στη διακήρυξή της την 1η Ιανουαρίου 1822: «Το Ελληνικόν Έθνος, το υπό την φρικώδη Οθωμανικήν δυναστείαν μη δυνάμενον να υποφέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας, και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας, κηρύττει σήμερον διά των νομίμων παραστατών του, εις εθνικήν συνηγμένων συνέλευσιν, ενώπιον Θεού και ανθρώπων, την πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν».
Όταν ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της Εθνοσυνέλευσης εκδόθηκε διακήρυξη, το νόημα της οποίας συνοψίζεται στο εξής: «Ο κατά των Τούρκων πόλεμος είναι πόλεμος ιερός, εθνικός, η μόνη αιτία είναι η ανάκτησις των δικαίων της προσωπικής ημών ελευθερίας…».
Κάποιοι θεωρούν την επανάσταση ταξική: Οι προεστοί (κοτσαμπάσηδες) δεν συμμετείχαν ενεργά στην επανάσταση, ούτε παρακινούνταν από αγνά πατριωτικά αισθήματα. Την απάντηση μας δίνουν ο αρχιστράτηγος Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο στρατηγός Γιάννης Μακρυγιάννης.
Ο Κολοκοτρώνης, στην ομιλία του στην Πνύκα στις 14 Νοεμβρίου 1838, είπε: «Σαν μία βροχή έπεσε εις όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας, και όλοι, και ο κλήρος μας και οι προεστοί (κοτσαμπάσηδες) και οι καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι εσυμφωνήσαμε εις αυτό το σκοπό και εκάμαμε την Επανάσταση».
Ο Μακρυγιάννης στα «Απομνημονεύματα» γράφει: «Πατρίς, να μακαρίζεις γενικώς όλους τους Έλληνες ότι θυσιάστηκαν διά σένα να σ’ αναστήσουνε, να ξαναειπωθείς άλλη μια φορά ελεύθερη Πατρίδα. Όλους αυτούς να τους μακαρίζεις».
Όσοι αγωνιστές έγραψαν απομνημονεύματα το ίδιο πράγμα ομολογούν: Το 1821 δεν είναι, δεν το εδημιούργησε μονάχα ο φτωχός λαός. Το εδημιούργησαν όλοι μαζί. Και ο λαός και οι προεστοί και ο κλήρος με επικεφαλής τον Πατριάρχη και τον ορθόδοξο κλήρο που χιλιάδες απ’ αυτούς βρήκαν φοβερό και οικτρό τέλος από τους Τούρκους.
Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας και στην Επανάσταση θυσιάστηκαν δέκα (10) πατριάρχες, εκατό (100) επίσκοποι και έξι χιλιάδες ιερείς (6.000), όπως αναφέρει ο τότε Γάλλος Πρόξενος στην Πάτρα Πουκεβίλ. Αλλά, και ο αυτόπτης μάρτυρας Μακρυγιάννης, όταν άκουσε κάποιους να κακολογούν τους ιερείς, έγραψε στα «Απομνημονεύματά» του: «Και βρίζουν οι πουλημένοι εις τους ξένους και τους παπάδες μας, οπού τους ζυγίζουν άναντρους και απόλεμους. ΕΜΕΙΣ ΤΟΥΣ ΕΙΧΑΜΕ ΜΑΖΙ ΕΙΣ ΚΑΘΕ ΜΕΤΕΡΙΖΙ, ΕΙΣ ΚΑΘΕ ΠΟΝΟΝ ΚΑΙ ΔΥΣΤΥΧΙΑΝ. Όχι μόνον διά να βλογάνε τα όπλα τα ιερά, αλλά και αυτού με ντουφέκι και γιαταγάνι, πολεμώντας ωσάν λιοντάρια. Ντροπή Έλληνες!.. Τριάντα ιερείς είναι με μένα σκοτωμένοι έξω εις τους πολέμους και εις το κάστρο, το Νιόκαστρο και εις την Αθήνα…».
Επομένως, όπως είδαμε, οι μπαρουτοκαπνισμένοι και τετραπέρατοι πολέμαρχοι Κολοκοτρώνης και Μακρυγιάννης ήξεραν πολύ καλά τι γινόταν και υποστηρίζουν ότι και οι προεστοί πολέμησαν μαζί με το λαό. Μάλιστα, πολλοί από αυτούς ξόδεψαν τις περιουσίες τους και στο τέλος κατάντησαν ζητιάνοι, όπως ο Σέκερης…
Για τον ανώτερο κλήρο ακούμε: «Ο ανώτερος κλήρος δεν την ήθελε και αντέδρασε στην επανάσταση. Είδαμε πιο πάνω σε αριθμούς πόσοι κληρικοί θυσιάστηκαν. Μερικά ονόματα, ο Τρικάλων Διονύσιος, Άμφισσας Φιλόθεος, Κεφαλληνίας Τιμόθεος, Επιδαύρου Μακάριος, Σαλώνων Ησαΐας, Παλαών Πατρών Γερμανός, ο Θηβών Ιερόθεος, ο Αγχιάλου Ευγένιος, ο Εφέσου Διονύσιος, ο Νικομήδειας Αθανάσιος, Σωζοπόλεως Παΐσιος, Μυροφύτου Νεόφυτος, ο Δέρκων Γρηγόριος, ο Θεσσαλονίκης Ιωσήφ, ο Λαρίσης Πολύκαρπος, κλπ…
Το αναγνωστικό της Γ’ Λυκείου της ΤΟΥΡΚΙΑΣ αναφέρει: «Ο Πατριάρχης και ο ανώτερος Κλήρος των Ρωμιών ήταν επικεφαλής του Έθνους των Γραικών, σ’ αυτή την Επανάσταση μαζί με τους καλογέρους»!..
Ο Κορσικανός Πρόξενος της Ολλανδίας στην Αθήνα Domenico Origone γράφει: «Οι Τούρκοι στην Ελλάδα κάνουν τα πάντα για να συλλάβουν παπάδες, γιατί αυτοί θεωρούνται αρχηγοί των επαναστατών».
Ο ιστορικός και Ακαδημαϊκός Διονύσιος Κόκκινος (το κύρος του οποίου ουδείς αμφισβητεί) στο κλασικό 12/τομο σύγγραμμά του: «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ» γράφει: «Εκκλησία και κλήρος υπήρξαν ο οδηγός και το στήριγμα της φυλής σ’ όλη τη μακραίωνη δουλεία και την εθνεγερσία».
Οι άθεοι και οι εχθροί της Ορθοδοξίας ασχημονούν στη μνήμη του Εθνομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’. Φθάνουν στο σημείο να τον αποκαλούν προδότη και προσκυνημένο. Το έγγραφο (Γιαφτάς) που κρέμασαν στο λαιμό του λειψάνου του Πατριάρχη γράφει τρεις λόγους, για τους οποίους αποφασίστηκε η καταδίκη του εις θάνατον δι’ απαγχονισμού: ότι ήταν μυστικός συμμέτοχος της αποστασίας (=επανάστασης), ότι η Πύλη «πολλαχόθεν» βεβαιώθηκε περί της ενοχής του και ότι γεννήθηκε στην Πελοπόννησο, όπου ξεκίνησε η επανάσταση και ότι ο άπιστος Πατριάρχης των Ελλήνων αδύνατον να θεωρηθεί αλλότριος των στάσεων του έθνους του…».
Όσον αφορά στον αφορισμό κατά του Αλεξάνδρου Υψηλάντη, δίνει την απάντηση ο ίδιος ο Υψηλάντης σε γράμμα του, που έστειλε στον Θεόδ. Κολοκοτρώνη την 29-2-1821 γράφει: «…Ο μεν Πατριάρχης βιαζόμενος παρά της Πόρτας (=Υψηλής Πύλης) σας στέλνει αφοριστικά και εξάρχους. Εσείς, όμως, να τα θεωρείτε αυτά άκυρα, καθότι γίνονται με βίαν και δυναστείαν και άνευ θελήσεως του Πατριάρχου…».
Η γαλλόφωνη φιλοτουρική εφημερίδα «Le Spectatur oriental» στο φύλλο της 12ης Μαΐου 1821 περιγράφει τα γεγονότα της Πόλης. Αφού παρουσιάζει γλαφυρά την αναταραχή στην πρωτεύουσα, όταν έγιναν γνωστές οι επαναστατικές ενέργειες στη Μολδαβία (Αλεξ. Υψηλάντης, ιερός λόχος) και δίνει πληροφορίες για κύμα συλλήψεων από τις 19 Απριλίου 1821, γράφει επί λέξει για τον απαγχονισμό του πατριάρχη: «Τέλος την Κυριακή 10 Απριλίου 1821, ανήμερα το Πάσχα, ο Έλλην Πατριάρχης, γέρων 80 ετών, κατηγορηθείς για κατασκοπεία υπέρ των επαναστατών και κυρίως γιατί βοήθησε για την απόδραση της οικογενείας του πρίγιπος Μουρούζη, υπέστη δημόσιο απαγχονισμό, μαζί με τρεις επισκόπους και οκτώ ιερείς…».
Ο Διον. Κόκκινος στην «Ελλην. Επανάσταση», τόμος Α’ σελ. 319), έκδ. 1956 γράφει: «Ο σουλτάνος, όταν έμαθε την επανάσταση του Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία έχασε τον ύπνο του και ορκίστηκε στην ιερή σημαία του προφήτη να λυτρώσει το Ισλάμ από τους απίστους, με γενική σφαγή του ελληνικού γένους σε όλο το Δοβλέτι, για να ησυχάσει για πάντα από το ενοχλητικό γένος των απίστων γκιαούρηδων.
Για να γίνει όμως αυτό έπρεπε να κηρύξει ιερό πόλεμο κατά των απίστων «εναντίον αυτών των ταπεινών ερπετών, που επιχείρησαν να δαγκάσουν το χέρι του αφέντη τους», όπως έλεγε.
Στις 8 Μαρτίου αναγνώστηκε σε όλα τα τζαμιά της Κων/πολης φιρμάνι, με το οποίο ζητούσε από τους πιστούς του Προφήτη να είναι έτοιμοι και άγρυπνοι να χτυπήσουν, όταν τους δοθεί εντολή τους εντός του Κράτους ευρισκομένους εχθρούς. Ώφειλαν να οπλιστούν όλοι πουλώντας για την προμήθεια όπλων, ακόμη και τα έπιπλά τους και αυτά τα σκεπάσματα των κρεβατιών τους. Για να πραγματοποιηθεί, όμως, αυτό και να είναι σύμφωνο με τα προστάγματα του κορανίου, αλλά και να φανατισθεί ο λαός, έπρεπε να εκδώσει φετφά (διάταγμα) ο Σεϊχουλισλάμ, δηλαδή, ο θρησκευτικός ηγέτης των Μωαμεθανών.
Ευτυχώς για τον Ελληνικό λαό ο τότε Σεϊχουλισλάμ ο Χατζή Χαλίλ ήταν άνθρωπος με αγαθά αισθήματα, ανθρωπιστής πραγματικός. Όταν τον κάλεσε ο σουλτάνος στα ανάκτορα και χωρίς περιστροφές του ζήτησε να εκδώσει τον φετφά, ο Χατζή Χαλήλ του ζήτησε λίγο καιρό να το σκεφθεί. Έκρινε ότι δεν ήταν δυνατό να αποφασισθεί σε μια στιγμή η σφαγή εκατομμυρίων ανθρώπων. Ο σουλτάνος εδυσφόρησε, αλλά αναγκάστηκε να περιμένει.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης πληροφορήθηκε όλα αυτά και παίρνοντας μαζί του και τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Πολύκαρπο, που έτυχε εκεί, έτρεξε στην κατοικία του Σεΐχουλισλάμ. Ο Μωαμεθανός Ιεράρχης τον εβεβαίωσε για την επιθυμία του σουλτάνου για την έκδοση του φετφά. Ο Γρηγόριος τον εξώρκισε εν ονόματι του Θεού και του ανθρωπίνου δικαίου να αποτρέψει την άδικη γενική σφαγή.
Ο Χατζή Χαλίλ του απάντησε: Μην αμφιβάλλετε για την φιλανθρωπία μου και την ειλικρίνειαν του χαρακτήρα μου. Αλλά, αποδείξατέ μου ότι η επανάσταση αυτή δεν έχει γενικόν χαρακτήρα, δηλώσατέ μου ότι η πλειονότης του έθνους σας δεν είναι ένοχος, για να στηρίξω την απόφασίν μου. Ο Πατριάρχης υποσχέθηκε αυτή την επίσημη απόδειξη. Με την πεποίθηση πλέον ότι η Δαμόκλειος σπάθη κρέμονταν από μια κλωστή πάνω από τα κεφάλια όλων των Ελλήνων, αποφάσισε την έκδοση αφορισμού (επιτιμίων) κατά του Αλ. Υψηλάντη και των συνεργατών του.
Τα έγγραφα αυτά αναγνώστηκαν πρώτα στην εκκλησία των Πατριαρχείων. Κατά την ανάγνωση παραβρίσκονταν αποσταλμένοι από την Υψηλή Πύλη, μερικοί τουρκοκρήτες που γνώριζαν τα ελληνικά, για να εξακριβώσουν αν τα έγγραφα αυτά είχαν συνταχθεί σύμφωνα με τις υποδείξεις των Τούρκων. Πάνω στα έγγραφα αυτά στηρίχτηκε την άλλη μέρα ο Σεϊχουλισλάμ, όταν παρουσιάστηκε στο σουλτάνο και προσπάθησε να τον μεταπείσει από τη στυγερή απόφασή του. Ο σουλτάνος, όμως, επέμενε και τότε ο Μωαμεθανός Ιεράρχης αρνήθηκε κατηγορηματικά την έκδοση του φετφά.
Η γενική σφαγή των Ελλήνων αποφεύχθηκε… Αλλά, ο Σεϊχουλισλάμ Χατζή Χαλίλ πλήρωσε τα γενναία αισθήματά του με τη ζωή του. Εξορίστηκε αμέσως και καθ’ οδόν δολοφονήθηκε από τους συνοδούς με εντολή του σουλτάνου.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες και την απειλή του αφανισμού του ελληνικού στοιχείου, η τυχόν άρνηση του Γρηγορίου να εκδώσει τον αφορισμό θα ισοδυναμούσε με το μεγαλύτερο έγκλημα κατά του Ελληνικού Γένους!..