«Βόρειοι και Νότιοι»…

 - Του ΠΕΤΡΟΥ Ι. ΜΠΟΥΓΙΑ*

 Ο Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος (1861-1865) ήταν ο πλέον καταστροφικός πόλεμος που έζησαν ποτέ οι  Η.Π.Α  και ταυτόχρονα ιστορικό γεγονός με σημαντικό αντίκτυπο στην αμερικανική κοινωνία και οικονομία.
Ο πόλεμος μεταξύ των Βόρειων και των  Νότιων στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, στοίχισε  μέσα σε μόλις τέσσερα χρόνια πλέον του μισού εκατομμυρίου νεκρών και συρρίκνωση των οικονομικών μεγεθών σχεδόν στο μισό. Η δουλεία αποτέλεσε κύρια αιτία του εμφυλίου πολέμου,  στενά συνδεδεμένη με τις ευρύτερες αντιθέσεις που παρατηρούνταν μεταξύ του Βορρά και του Νότου της Αμερικής σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Σχεδόν ταυτόχρονα με τους πρώτους Ευρωπαίους άποικους, στην αυγή του 17ου αιώνα, κατέφθαναν στην Νέα Γη καραβάνια αιχμαλωτισμένων Αφρικανών, οι οποίοι πωλούνται ως δούλοι στα σκλαβοπάζαρα.
Η τακτική αυτή, γίνεται βίωμα στην αμερικανική εθνική συνείδηση που σταδιακά διαμορφώνεται  και πάνω σε αυτή βασίζεται η αλματώδης οικονομική ανάπτυξη των αποικιών. Τα μηδενικού κόστους εργατικά χέρια των Αφρικανών, χρησιμοποιούνται σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα στις Νότιες Πολιτείες, αφού λόγω κλίματος ευνοείται η αγροτική παραγωγή και πάνω σε αυτήν βασίζεται ολόκληρη η οικονομική ζωή των νοτίων επαρχιών. Ο Βορράς λόγω ακατάλληλου κλίματος δεν μπορούσε να φιλοξενήσει τις βαμβακοφυτείες και την καπνοπαραγωγή του Νότου, οπότε  στράφηκε  στο εμπόριο και τη βιομηχανία. Η οικονομική αυτή διαφοροποίηση, δημιουργεί σταδιακά ένα κοινωνικό χάσμα, αδύνατον να γεφυρωθεί.
Το νέο αμερικανικό έθνος, είναι πλέον διαχωρισμένο σε δύο απολύτως διαχωρισμένες πληθυσμιακές οντότητες, με συνεχώς διαφοροποιούμενες ιδιοσυγκρασίες, όμοια αλλά διακριτά  ήθη και έθιμα, και μια τροφοδοτούμενη  έχθρα που σιγοβράζει. Ο εξελισσόμενος αυτός διαχωρισμός ενισχύεται κι από μία ακόμα επικρατούσα κατάσταση, που θυμίζει έντονα σημεία των καιρών μας. Οι Βόρειοι επιθυμούν περαιτέρω ενδυνάμωση των φεντεραλιστικών δεσμών της Ένωσης, ενώ οι συντηρητικοί Νότιοι είναι υπέρμαχοι της διατήρησης της διευρυμένης αυτονομίας των πολιτειών. Το εμπόριο από την άλλη, που αποτελούσε διαχρονικά  αιτία διαμαχών, παίζει κι αυτό το ρόλο του. Οι Νότιες πολιτείες εξάγουν τα παραγόμενα προϊόντα τους στον Βορρά και στην Ευρώπη, έχοντας το μονοπώλιο. Τα βιομηχανικά προϊόντα από την άλλη, οι Νότιοι μπορούν να επιλέξουν εάν θα τα προμηθεύονται από την Ευρώπη ή από τις βόρειες πολιτείες, έχοντας έτσι πλεονέκτημα όσον αφορά στην εισροή συναλλάγματος και στον καθορισμό των ισοζυγίων.
***
Η πολεμική μεταξύ των Βόρειων και Νότιων χωρών της Ευρώπης τα τελευταία  χρόνια «καλά κρατεί» και είναι  πολλές οι ομοιότητες  εκείνου του αμερικάνικου εμφυλίου με τον «ευρωπαϊκό». Τότε αιτία του  Αμερικάνικου εμφυλίου η δουλεία και σήμερα στην Ευρώπη και ειδικά στην Ελλάδα, η ανεργία, η έλλειψη δουλειάς που οδηγεί συχνά στη «δουλεία»: σε μεροκάματα σε εξευτελιστικές τιμές.
Το τεταμένο κλίμα για τη συνεχή λιτότητα, υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και τους συχνά ανέφικτους δημοσιονομικούς στόχους  που επιβάλουν οι ισχυρές χώρες της Ευρώπης πυροδότησε και η  προκλητική δήλωση για τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, που  έκανε ο πρόεδρος του Eurogroup,  Γερούν Ντάισελμπλουμ, ο οποίος μιλώντας σχετικά με την αλληλεγγύη που επέδειξαν οι βόρειες χώρες της Ευρώπης στις χώρες του νότου που επλήγησαν από την κρίση, τόνισε πως οι τελευταίες ξόδευαν χρήματα σε ποτά και γυναίκες. Ο Ντάισελμπλουμ  παρότι δέχτηκε σφοδρά πυρά από ευρωβουλευτές εξαιτίας της δήλωσης αυτής, η οποία θεωρήθηκε ως επίθεση στις χώρες του νότου και συγκεκριμένα προς την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία και την Ελλάδα, υπεραμύνθηκε των ισχυρισμών του, επιμένοντας ότι «αλληλεγγύη» στην Ευρωζώνη σημαίνει ότι όλες οι χώρες πρέπει να εμμένουν στις δεσμεύσεις τους για τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ για το χρέος και τα όρια του ελλείμματος.
Στις μέρες μας, το τρένο της Ευρώπης κινδυνεύει να εκτροχιαστεί επειδή έτρεξε πιο γρήγορα σε σχέση με τις αντοχές των επιβατών του. Αν επικρατήσει το σενάριο της Ευρώπης των δύο ταχυτήτων εύχομαι να μην είναι εις βάρος της Ελλάδας. Η Ευρώπη είναι η οικογένειά μας. Πρέπει να συγκρουστούμε με κάποιους «γέρους θείους», να σκίσουμε κάποια παλιά κιτάπια και να συντάξουμε νέα. Αλλά δεν πρέπει να φύγουμε, ούτε να το παίζουμε μουτρωμένοι.
Η Ευρώπη είναι το μεγάλο σχολείο της ενότητας του διαφορετικού. Άλλα τα λάθη των ηγετών και άλλες οι ευρωπαϊκές αξίες. Και σήμερα που στην Ευρώπη αμφιβάλλουν για τις λύσεις που επελέγησαν για την κρίση στην Ελλάδα, είναι η ευκαιρία να παρουσιαστούμε πιο Ευρωπαίοι από τους Ευρωπαίους. Να καταλάβουν ότι δεν έχουν ανάγκη μόνο τον κλασικό ελληνισμό αλλά και τον σύγχρονο Έλληνα.
Ας ευχηθούμε να αποφευχθεί ένας ευρωπαϊκός εμφύλιος αντίστοιχος του Αμερικάνικου. Η συνοχή της Ευρώπης, όχι μόνο στα λόγια αλλά στην πράξη είναι επιτακτικότερη από ποτέ.  Όσο για το Γερούν Ντάισελμπλουμ που στις πρόσφατες εκλογές στη χώρα του, την Ολλανδία «πάτωσε» παταγωδώς, ας είναι λίγο πιο προσεκτικός. Γιατί υπάρχει η περίπτωση να τον πετάξουν σαν στημένη λεμονόκουπα από τα αξιώματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να ψάχνει για δουλειά… Άλλωστε, αν χρειαζόμαστε εμείς οι λαοί του Νότου να κάνουμε την αυτοκριτική μας και ειδικότερα οι Έλληνες έχουμε και πολύ πιο ευχάριστους τρόπους όπως με λαϊκά άσματα: «Τα τσιγάρα, τα ποτά και τα ξενύχτια έχουν κλείσει τα καλύτερα τα σπίτια…»

* Ο Πέτρος Ι. Μπούγιας είναι Msc Αγρ.Τοπογράφος Μηχανικός και Περιφερειακός συντονιστής Ηπείρου  στο πολιτικό κίνημα Ποτάμι