Η Παιδεία μας σήμερα…

-  Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΕΜΟΣ

Είναι γεγονός ότι η Παιδεία μας σήμερα διολισθαίνει σε μια «άχρωμη και άοσμη» Εκπαίδευση, χωρίς τα ιδιαίτερα εκείνα γνωρίσματα, που μας διακρίνουν ως Έλληνες. Διότι, αντιγράφονται και εφαρμόζονται διαρκώς ξένα πρόσωπα, φυσικά ως κακέκτυπα, αφού δεν ταιριάζουν στην ψυχοσύνθεση του λαού μας.
Τα αυτονόητα σε μία αυτόφωτη Χώρα, με θαυμαστή από αιώνες ταυτότητα Παιδείας, όπως η Ελλάδα, έχουν γίνει πλέον ζητούμενα.
Παρατηρούμε, δηλαδή, ότι η Εκπαίδευση έχει απομακρυνθεί αισθητά από ό,τι περιλαμβάνει ο όρος «Ελληνική Παιδεία»,καθώς αναφέρει και η παράγραφος δύο (§2) του άρθρου 16 του Συντάγματος (Παιδεία – ηθική, πνευματική, επαγγελματική, φυσική αγωγή των Ελλήνων – ανάπτυξη εθνικής και θρησκευτικής συνειδήσεως – διάπλαση ελευθέρων και υπευθύνων πολιτών).
Η Ελληνική Παιδεία από τους αρχαίους χρόνους και μέχρι περίπου το τέλος του 20ου αιώνα συνδέει το έθνος με την Παιδεία, η οποία μεταβάλλει τον άνθρωπο σε άτομο και πρόσωπο. Το πνεύμα της Παιδείας στην αρχαία ελληνική δημοκρατία εκφράζει άριστα ο Πλάτων. Συγκεκριμένα στους «Νόμους» (κεφ. 643e – 644α) διαβάζουμε (σε μετάφραση), …Παιδεία είναι η παιδαγώγηση προς την αρετή, από την παιδική ηλικία, που κάνει τον πολίτη να επιθυμεί και να αρέσκεται στο να γίνει τέλειος, να γνωρίζει δε να άρχει και να άρχεται με δικαιοσύνη… εκείνη, όμως, την παιδεία που αποβλέπει στον πλούτο ή μία άλλη προς την δύναμη (την ισχύ) ή μία τρίτη ακόμη (που αποβλέπει) στην απόκτηση γνώσεων χωρίς φρόνηση και δικαιοσύνη (θεωρώ) ότι είναι χυδαία και ανελεύθερη και ότι δεν αξίζει καθόλου να την ονομάζει κανείς παιδεία…
Κατά τον Αριστοτέλη ορθή Παιδεία είναι η Παιδεία που καθοδηγεί τον άνθρωπο από την νεαρή του ηλικία με τέτοιον τρόπο, ώστε να χαίρεται και να λυπάται με τα πράγματα που πρέπει. Είναι με άλλα λόγια η Παιδεία εκείνη που μπορεί και διαμορφώνει από πολύ νωρίς τα κατάλληλα συναισθηματικά κριτήρια. Και εφόσον, όπως έχει ήδη λεχθεί, τα συναισθήματα έχουν άμεση σχέση με την ηθική αρετή, αυτό κατ’ επέκτασιν σημαίνει πως η ορθή Παιδεία αποσκοπεί κατά κύριο λόγο στην απόκτηση της ηθικής και δευτερευόντως της διανοητικής αρετής. Με άλλα λόγια κύριος στόχος της Παιδείας είναι η διαμόρφωση άρτιου ήθους και ακολούθως η παροχή γνώσεων.
Ο μεγάλος Γερμανός φιλόλογος Βέρνερ Γαίγκερ είναι ο επιφανέστερος μαζί με τον Βιλαμόβιτς. Ένα από τα σπουδαιότερα συγγράμματά του είναι το τρίτομο σύγγραμμά του με τον ελληνικότατο τίτλο «Παιδεία». Όπως γράφει ο ίδιος δεν μπόρεσε να βρει άλλη λέξη που να αποδίδει ακριβώς το νόημα που απέδιδαν οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι. Γι’ αυτό κατέληξε στο συμπέρασμα ότι Παιδεία είναι η μόρφωση του Έλληνος ανθρώπου.
Αυτό σημαίνει πως πρώτα πρέπει η Παιδεία να αποβλέπει στη διαμόρφωση άρτιου ήθους και κατόπιν στην απόκτηση γνώσεων.
Η εθνική ταυτότητα προκύπτει από την πνευματική καταγωγή. Πνευματική μήτρα των αρχαίων Ελλήνων είναι τα ομηρικά έπη.
Οι αρχαίοι πρόγονοί μας έδιναν μεγάλη αξία στην ιστορία και τα κατορθώματα των προγόνων. Γιατί έτσι οι νέοι εφιλοτιμούντο να τους μιμηθούν. Είναι γνωστή η φράση που επαναλάμβανε συχνά ο Θεμιστοκλής μετά τον θρίαμβο του Μιλτιάδη στον Μαραθώνα: «Ουκ εά με καθεύδειν το του Μιλτιάδου τρόπαιον».
Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε πρότυπο τον Αχιλλέα… Εμείς τι κάνουμε σήμερα; Φθάνουμε στο σημείο να διαστρεβλώνουμε την ιστορία, την ενδοξότερη ιστορία της Ευρώπης που είναι η Ελληνική ιστορία.
Τελευταία, μάλιστα, ορίζεται ότι στην Α’ Λυκείου στο μάθημα της ιστορίας δεν θα εξετάζονται τα ακόλουθα κεφάλαια: Κυκλαδικός Πολιτισμός, Μινωικός Πολιτισμός, Μυκηναϊκός Πολιτισμός, ο Πρώτος και ο Δεύτερος Ελληνικός Αποικισμός. Η σημασία των Περσικών Πολέμων. Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος. Ο Φίλιππος Β’ και το Οικουμενικό Κράτος του Μ. Αλεξάνδρου.
Τα κεφάλαι αυτά είναι ο κορμός και η σπονδυλική στήλη της αρχαίας ελληνικής ιστορίας. Αν αφαιρεθούν αυτά, τι ιστορία θα μάθουν οι μαθητές;
Αλλά, το μέσον για όλα αυτά είναι η Ελληνική Γλώσσα, την οποία φρόντισαν κάποιοι σταδιακά να αποδομήσουν και της οποίας έχουν εκφυλίσει όλες τις αρετές. Πού είναι αναγεγραμμένα τα ρητά της σοφίας των Ελλήνων, πώς διδάσκονται οι παραδεδομένες διαχρονικές υποθήκες βιωτικής του λαού μας, γιατί δεν εφαρμόζονται οι συμπυκνωμένες στα κείμενα των μεγάλων προσωπικοτήτων του Γένους μας γνώσεις;
Όλοι οι μεγάλοι νεοέλληνες λογοτέχνες πεζογράφοι και ποιητές εξοβελίστηκαν από τα σχολικά βιβλία Δημοτικού, Γυμνασίου. Παλαμάς, Δροσίνης, Καβάφης, Σολωμός, Παπαδιαμάντης και τόσοι άλλοι αξιόλογοι. Ακόμη και η υπέροχη και διδακτικότατη δημοτική μας μούσα κρίνεται ακατάλληλη για τους Έλληνες μαθητές…
Κατάλληλα κρίνονται κείμενα σαν αυτό της σελ. 190 της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Β’ Γυμνασίου: Ποίημα από την συλλογή (17) «Τα ερωτικά ποιήματα» του Ιβάν Γκολ. Αφού παρατίθεται το «αισθησιακό» ποίημα, οι μαθητές καλούνται να απαντήσουν στην εξής απαράδεκτη ερώτηση: «Περιγράψτε με δικά σας λόγια τη συναισθηματική ένταση των ερωτευμένων. Έχετε νιώσει ποτέ ανάλογα συναισθήματα;».
Τα ψυχοφθόρα κείμενα πλημμυρίζουν τις σελίδες των βιβλίων των Νεοελληνικών. Πού είναι η παιδαγώγηση προς την αρετή, από την παιδική ηλικία, που κάνει τον πολίτη να επιθυμεί και να αρέσκεται στο να γίνει τέλειος;
Ο γίγας της φιλοσοφίας Αριστοτέλης, από τον οποίο παίρνει διδάγματα όλη η Οικουμένη, μας διδάσκει: «Η ορθή παιδεία αποσκοπεί κατά κύριο λόγο στην απόκτηση της ηθικής αρετής και δευτερευόντως της διανοητικής αρετής». Άλλωστε και ο διδάσκαλος του Αριστοτέλη ο Πλάτων διακήρυξε: «Επιστήμη χωριζομένη αρετής πανουργία μάλλον ή σοφία φαίνεται». Φαινόμενο που το συναντάμε συχνά στη ζωή. Εύκολα μπορεί να συμπεράνει κανείς τα αποτελέσματα όταν υπάρχουν και ανάλογα κεντρίσματα.
Τα βιβλία Γλώσσας, από το Δημοτικό ακόμη, στερούνται από κλασικές διδαχές, ιστορικά παραδείγματα, πατροπαράδοτο ήθος και γενικά λείπει η ελληνική ταυτότητα. Κείμενα «άριζα» και ανιστόρητα, χωρίς αλήθεια και ιδανικά και με τον αποπροσανατολισμό που υπεισέρχεται στην ιστορία, αλλά και την απαξίωση του μαθήματος των θρησκευτικών, υπονομεύουν το φρόνημα των νέων.
Αλλοιώνουν την μελλοντική εθνική και θρησκευτική συνείδηση της νέας γενιάς των Ελλήνων, αφήνοντάς τους έρμαιους, βορά των επιτηδείων οικονομικών αντεθνικών συμφερόντων, που οδηγούν σε ποιοτική υποβάθμιση τις κοινωνίες των ανθρώπων, με αλόγιστη υλιστική κατανάλωση, ψυχική διαφθορά και πνευματική αφασία.
Ο μεγάλος μας ποιητής Κωστής Παλαμάς λέει: «Κριτές θα μας δικάσουν οι αγέννητοι, οι νεκροί». Οι του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου πώς εγκρίνουν τέτοια κείμενα για διδασκαλία;
Αλλά, πρώτα φρόντισαν, βάσει σχεδίου, να μεταλλάξουν τους διαχρονικούς κανόνες στη Γραπτή μας γλώσσα. Φρόντισαν διά νόμου να καταργήσουν την Γραμματική: εγκλίσεις ρημάτων, τις χρονικές και συλλαβικές αυξήσεις των παρελθόντων χρόνων, τις τρεις κλίσεις των ουσιαστικών και επιθέτων, κλπ.
Συγχρόνως άλλαξαν και την Ορθογραφία, ώστε να χαθεί το έτυμον, η Ετυμολογία. Για παράδειγμα το πειρούνι (εκ του ρήματος πείρω = περνώ, διαπερνώ, τώρα γράφεται με ι αντί με ει. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης έλεγε: «…Ο πλούτος της σημερινής γλώσσας μας οφείλεται στην συνέχειά της από τα αρχαία ελληνικά… Η κατάργηση των τόνων και των πνευμάτων είναι η κατάργηση της ορθογραφίας, που είναι η κατάργηση της συνέχειας. Πάμε να καταστρέψουμε ό,τι κτίσαμε. Αυτοί που εισηγούνται όλα αυτά δεν ξέρουν τι είναι γλώσσα»!
Ήδη τα Greeklish, δηλαδή οι ελληνικές λέξεις που γράφονται με λατινικούς χαρακτήρες με τη βοήθεια του πληκτρολογίου των ηλεκτρονικών υπολογιστών, κερδίζουν συνεχώς έδαφος στη νεολαία μας. Από τη μία τα SMS των φορητών (κινητών) τηλεφώνων, από την άλλη οι «συνομιλίες» στο Facebook, τελικώς «αναίμακτα επιτυγχάνεται η χειρότερη μετάλλαξη στην ελληνική γραφή.
Σήμερα οι πνευματικοί μας «ταγοί» συνωστίζονται να αναλάβουν επιδοτούμενα Προγράμματα, για να διδάξουν τη μητρική γλώσσα των αλλοδαπών μαθητών στα Ελληνικά Σχολεία, που έχουν «πολυπολιτισμική» κατ’ αυτούς ποσοστιαία σύνθεση.
Όπως είναι γνωστό, για αποτελέσματα θετικά στη διδασκαλία του ήθους, στη διάπλαση του χαρακτήρα, βασικό ρόλο παίζει η προβολή προτύπων. Η αναφορά σε προσωπικότητες – υποδείγματα προς μίμηση. Τα τελευταία χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης, οι πολίτες καταφέρονται κατά των πολιτικών, τους οποίους θεωρούν υπεύθυνους για το πρόβλημα. Λογικό είναι να προβληθεί ως υπόδειγμα για μίμηση ένα πρόσωπο, το οποίο με τον τρόπο που πολιτεύτηκε διδάσκει. Άριστο υπόδειγμα είναι ο πρώτος Κυβερνήτης του νεοελληνικού Κράτους Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος ονομάστηκε άγιος της πολιτικής. Και αυτό γιατί πρόσφερε την περιουσία του όλη στο κράτος. Δύο φορές η Εθνοσυνέλευση αποφάσισε να δοθεί στον Κυβερνήτη μισθός (χορηγία) και αυτός απάντησε με ένα έγγραφο το οποίο δεν έχει όμοιό του στα πολιτικά πράγματα, αρνούμενος να λάβει την χορηγία: «…εφ’ όσον τα ιδιαίτερα εισοδήματά μου αρκούν διά να ζήσω, αρνούμαι να εγγίσω μέχρι και του οβολού τα δημόσια χρήματα, ενώ ευρισκόμεθα εις το μέσον ερειπίων και των ανθρώπων βυθισμένων εις την εσχάτην πενίαν».
Αυτονόητο είναι, ασφαλώς, ότι ο άγιος αυτός της πολιτικής έπρεπε να προβληθεί ως πρότυπο για διδαχή του πολιτικού κόσμου.
Κι όμως, στο βιβλίο της Γ’ τάξης Γυμνασίου «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» σελ. 72 παραθέτουν ένα ποίημα με σαφείς υπαινιγμούς για χρηματισμό. Από ποιον; Από τον άνθρωπο που δώρισε ό,τι είχε στο φτωχότατο κράτος, τον πολιτικό με το ήθος το ενάρετο, που είναι άριστο υπόδειγμα για κάθε πολιτικό; Τον αδικοχαμένο Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος σε επιστολή του προς τον Μ. Αποστολίδη έγραφε τα εξής προφητικά: «Αν η παρούσα γενεά δεν ενδυναμωθεί από ανθρώπους μορφωμένους, εν καλή διδασκαλία και μάλιστα προς τον κανόνα της αγίας ημών πίστεως και των ηθών μας, θα είναι δυσοίωνον το μέλλον της Ελλάδος και η διακυβέρνησίς της αδύνατη».