Τοπική Αυτοδιοίκηση και πελατειακό Κράτος...

Η πρόσφατη απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την οποία κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι παρατάσεις των συμβάσεων ορισμένου χρόνου στους Δήμους και με την οποία δίνεται εντολή να επιστραφούν τα χρήματα που έχουν εισπράξει οι συμβασιούχοι κατά το χρόνο της παράτασης των συμβάσεών τους αποτελεί μια καλή ευκαιρία να διορθωθούν μερικά από τα προβλήματα που ταλανίζουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τη μετατρέπουν από πυλώνα της Δημοκρατίας που είναι θεωρητικά σε ταπεινό εξάρτημα του πελατειακού Κράτους, στο οποίο οφείλονται όλα τα δεινά που μαστίζουν τούτο τον ταλαίπωρο τόπο και τον έχουν οδηγήσει στη χρεοκοπία.
Υπηρέτησα επί δώδεκα χρόνια την Τοπική Αυτοδιοίκηση και έχω καταλήξει σε ορισμένες διαπιστώσεις τις οποίες θεωρώ από τις βασικές αιτίες του κακού που παρατηρείται σ' αυτόν το βασικό πυλώνα της Δημοκρατίας. Αιτίες  που μπορούν και πρέπει να εξαλειφθούν και μάλιστα άμεσα. Στο σημερινό άρθρο μου περιορίζομαι σε δύο απ' αυτές, που είναι μάλιστα και επίκαιρες, καθώς η Κυβέρνηση σκοπεύει να καθιερώσει και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση την απλή αναλογική -και καλά θα κάνει- και καθώς η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τους συμβασιούχους δεν αφήνει άλλα περιθώρια για διαιώνιση αυτής της κατάστασης.

Αιτία πρώτη: Το ισχύον στους Δήμους εκλογικό σύστημα

Το εκλογικό σύστημα που ισχύει στους Δήμους -παρόμοιο με αυτό που ίσχυε στις εθνικές εκλογές και θα ισχύσει και στις προσεχείς- καθιστά το καθεστώς των Δήμων δημαρχοκεντρικό, παρόμοιο με το πρωθυπουργικό. Το γεγονός αυτό σε εθνικό και τοπικό επίπεδο αλλοιώνει την ίδια τη μορφή του Δημοκρατικού Πολιτεύματος. Οι δήμαρχοι, όπως και οι πρωθυπουργοί με τις παρατάξεις  τους, αποτελούν τη μειοψηφία στο λαό και την  πλειοψηφία στη διοίκηση του Κράτους και των Δήμων. Έτσι  όμως καταστρατηγείται η πιο βασική αρχή της Δημοκρατίας.
Αυτός ο βασικός λόγος οδήγησε το Δημοτικό Συμβούλιο Ιωαννίνων το έτος 1985 με ομόφωνη γνώμη όλων των Δημοτικών Παρατάξεων να εισηγηθούμε στην Κυβέρνηση την καθιέρωση της Απλής Αναλογικής και στους Δήμους, πράγμα  το ο- ποίο άλλωστε περιλαμβανόταν και στο περίφημο Συμβόλαιο με το Λαό. Ήμουν τότε, ως αντιδήμαρχος, εισηγητής της πλειοψηφίας και μαζί με τον τότε πρόεδρο του Δημοτικού  Συμβουλίου  Αλέκο Σόφη, συντάκτης της σχετικής ομόφωνης απόφασης  του Δημοτικού Συμβουλίου, που είχε παρθεί ύστερα από διεξοδική συζήτηση σ' αυτό.
Το σκεπτικό της απόφασης ήταν ξεκάθαρο: Υποστηρίξαμε ότι έτσι θα αποκατασταθεί  η Δημοκρατία  στους Δήμους, θα πάψει ο Δήμαρχος να είναι ανεξέλεγκτος και να δίνει λόγο των πράξεών του στο Δημοτικό Συμβούλιο και όχι στη μειοψηφούσα παράταξή του. Θα αναγκάζονται οι Δημοτικές Παρατάξεις που θα ζητούν την ψήφο των πολιτών να συντάσσουν ξεκάθαρα προεκλογικά προγράμματα τα οποία θα θέτουν υπόψη των πολιτών και στο τέλος της θητείας τους να λογοδοτούν δημόσια για τα πεπραγμένα τους με βάση τα προγράμματά τους. Οι συζητήσεις στα Δημοτικά Συμβούλια θα πάρουν τη μορφή γνήσιου δημοκρατικού διαλόγου, καθώς όλες οι παρατάξεις θα είναι αναγκασμένες να παίρνουν υπεύθυνες θέσεις σε βασικά προβλήματα των πόλεων και δεν θα περιορίζονται σε μια στείρα αντιπολίτευση.
Θα απαλλαγούν οι Δήμοι από το γνωστό εναγκαλισμό των Πολιτικών Κομμάτων και των ισχυρών τοπικών  οικονομικών παραγόντων που τους μετατρέπουν από θεσμούς γνήσια δημοκρατικούς, λαϊκούς, σε διοικητικά υποκατάστατα των κομμάτων εξουσίας  που διορίζουν τους επικεφαλής των δημοτικών παρατάξεων ή ακόμα -εξίσου επιζήμιο-σε φερέφωνα των οικονομικών και παραπολιτικών τοπικών παραγόντων που συχνά δρουν στο παρασκήνιο. Θα δώσει τέλος στις τοπικές κοινωνίες τη δυνατότητα εντελώς ανεπηρέαστα, να εκλέγουν αυτούς που θέλουν να  ρυθμίζουν τις τοπικές τους υποθέσεις, σε περίπτωση δε λάθους επιλογής, αυτές οι ίδιες να φέρουν και την ευθύνη της επιλογής τους. Μόνο έτσι, υποστηρίζαμε τότε, υπάρχει ελπίδα να αναβαθμιστεί ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και οι πολίτες να εκδηλώνουν ουσιαστικό ενδιαφέρον και να έχουν ενεργό συμμετοχή σε υποθέσεις που τους αφορούν άμεσα.
Όμως τότε η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που είχε κερδίσει και τις δεύτερες εκλογές -του 1985- είχε απαρνηθεί την Αλλαγή που είχε υποσχεθεί στο Λαό κι έτσι η Αλλαγή τελείωσε νωρίς και είχε εναγκαλιστεί την εξουσία, με όλα τα παρατράγουδα που ακολούθησαν.

Αιτία δεύτερη: Οι συμβασιούχοι στους Δήμους

Το καθεστώς των συμβασιούχων στους Δήμους, με τις καθιερωμένες  ανανεώσεις των συμβάσεων και τις κάθε τόσο προσπάθειες μονιμοποιήσεων, δεν είναι μονάχα αντισυνταγματικό, όπως επιβεβαίωσε η πρόσφατη απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, πράγμα που μετατρέπει τους διοικούντες τους Δήμους και τους προϊσταμένους τους στην Κεντρική Διοίκηση σε επίορκους, καθώς, εν γνώσει τους, παραβαίνουν το Σύνταγμα, το οποίο ορκίζονται να τηρούν μαζί με τους νόμους που συμφωνούν με αυτό. Είναι ταυτόχρονα καθεστώς πελατειακό, ψηφοθηρικό, που ταπεινώνει τους εργαζόμενους και εξευτελίζει το θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Για την εξάλειψή του και την αντικατάστασή του με το υγιές σύστημα, θα πρέπει να ενδιαφερθούν με τα συλλογικά όργανά τους οι ίδιοι οι εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αφού οι προϊστάμενοί τους της Κεντρικής Εξουσίας είναι εξίσου επιρρεπείς και ίσως περισσότερο, σε τέτοια πελατειακά - ψηφοθηρικά συστήματα, συχνά δε χρησιμοποιούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση ως όργανό τους και την εκθέτουν ανεπανόρθωτα, καθώς τη μετατρέπουν σε απλό εξάρτημα της Κεντρικής Εξουσίας.
Και εξηγούμαι: Όταν έρχονται στο φως τέτοια νοσηρά φαινόμενα, ακούμε δημάρχους και υπουργούς, "χωρίς περίσκεψη και χωρίς αιδώ", να δηλώνουν ότι οι συγκεκριμένοι συμβασιούχοι καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες. Εδώ ακριβώς κρύβεται η υποκρισία των υπεύθυνων και ταυτόχρονα η λύση του προβλήματος.
Ξέρουν δηλαδή οι διοικούντες  τους Δήμους και οι προϊστάμενοί τους υπουργοί ποιες είναι οι πάγιες και διαρκείς ανάγκες στους βασικούς τομείς των Δήμων.
Δεν έχουν  λοιπόν παρά με διαφανείς και αντικειμενικές διαδικασίες, με βάση τις ικανότητες και τις ανάγκες των ενδιαφερόμενων να εργαστούν στους Δήμους, να προχωρήσουν σε μόνιμες προσλήψεις και να καλύψουν τις πάγιες και διαρκείς ανάγκες στους Δήμους.
Τώρα βέβαια θα διερωτηθείτε: Γιατί δεν προχωρούν σε μια τέτοια τίμια και νόμιμη διαδικασία; Απλούστατα γιατί αυτό το σύστημα δεν βολεύει όσους βλέπουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση -και την πολιτική γενικότερα- ως επάγγελμα από το οποίο ζουν και για το οποίο ζουν. Αναπόφευκτα  έτσι συνδέουν  τη δική τους σταδιοδρομία με την ψηφοθηρία και το ρουσφέτι.
Αν λοιπόν δεν εξαλειφθούν οι δυο παραπάνω  βασικές αιτίες που καταδικάζουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση  στο μαρασμό -γιατί όχι και στη διαφθορά- και αν δεν αντικατασταθούν άμεσα  με τα δυο προτεινόμενα μέτρα, δηλαδή την Απλή Αναλογική ως εκλογικό σύστημα και την κάλυψη των πάγιων και διαρκών αναγκών στους Δήμους με μόνιμους εργαζόμενους που θα προσλαμβάνονται με αδιάβλητες διαδικασίες δεν πρόκειται να δούμε αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ούτε να απαλλαγούμε από το πελατειακό σύστημα που οδήγησε την πατρίδα μας στη χρεοκοπία, αφού οι γυρολόγοι της πολιτικής θα οργώνουν τον πολιτικό ορίζοντα σε εθνικό και τοπικό επίπεδο και θα αφήνουν πίσω τους τα συντρίμμια που βλέπουμε  χρόνια τώρα στον τόπο μας.