Παιδαγωγικές αρχές από το παρελθόν…

Τώρα που αρχίζουν τα Σχολεία μαζί με τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς και τους άλλους εμπλεκόμενους φορείς της Παιδείας υπάρχουν και οι Συνταξιούχοι Εκπαιδευτικοί οι οποίοι είναι φυσικό να γυρίζουν λίγα ή πολλά χρόνια πίσω και να θυμούνται τα Σχολεία τους και τους μαθητές τους, τις χαρές και τις λύπες τους και γενικά τις συνθήκες με τις οποίες υπηρέτησαν την Πατρίδα στα πρόσωπα εκατοντάδων παιδιών που έπρεπε να γίνουν «σωστοί άνθρωποι και χρήσιμοι πολίτες στην κοινωνία» όπως απλά τονίζαμε το σκοπό του Σχολείου και της Παιδείας.
Ποτέ βέβαια δεν ήταν ιδανικές οι συνθήκες λειτουργίας των Σχολείων από το Νηπ/γείο μέχρι το Πανεπιστήμιο, όμως ήταν στο χέρι του φωτισμένου εκπαιδευτικού να καταστήσει το σχολείο του ιδανικό όχι τόσο από υλικοτεχνικής πλευράς (αν δεν ήταν επαρκής) όσο από ψυχικής διάθεσης, έμπνευσης και δημιουργικότητας γι’ αυτόν και τους μαθητές, πράγμα που τους συνέδεε με τη σχολική ζωή και μεταξύ τους και χάραζαν ανεξίτηλες αναμνήσεις και βιώματα.
Κάποιοι μάλιστα μαζί με τις φωτογραφίες κρατούν ομιλίες από γιορτές και παιδαγωγικές συγκεντρώσεις γονέων, σημειώσεις από σεμινάρια και παιδαγωγικά συνέδρια Επιθεωρητών όπως οι παρακάτω προ σαράντα περίπου ετών Νηπιαγωγοί της Μακεδονίας.
Ο δεκάλογος της Νηπιαγωγού
1. Κέντρο μας το παιδί, ως ον με θεία καταγωγή και αποστολή.
2. Όλα στα μέτρα του και σύμφωνα με τις αρχές της σωματικής και ψυχοπνευματικής αναπτύξεώς του.
3. Το παιδί εκτός από την ωριμότητα χρειάζεται και ετοιμότητα για τη μάθηση.
4. Αφήστε και εμπνεύστε πρωτοβουλία παρέχοντάς του κατάλληλο πεδίο δράσεως.
5. Πρέπει να φθάσει μόνο του εκεί που μπορεί να φθάσει, παρέχοντάς του τα εφόδια γι’ αυτό το δρόμο.
6. Δώστε του όσο χρόνο θέλει για το κάθε τι που κάνει.
7. Σεβαστήτε τη λεπτή εργασία του πνεύματός του, το ασταθές και ευάλωτο συναίσθημά του και την ανάγκη για ελεύθερη έκφραση και κίνηση.
8. Η άνευ λόγου επέμβασή μας περιορίζει ή και σταματάει την έκφραση του παιδιού.
9. Να είστε βοηθός και συμπαραστάτης, αλλά όχι οδηγός.
10. Η αγάπη και η χαρά, η φιλική διάθεση και συνεργασία σφυρηλατούν την ενότητα της τάξης, καλλιεργούν το αίσθημα ασφαλείας και αυτοπεποίθησης στο κάθε παιδί και εμπνέουν εμπιστοσύνη προς το συνάνθρωπο και την ομάδα.
Όλα τα παραπάνω βάζουν τα θεμέλια της ατομικής και κοινωνικής προόδου και ευημερίας και δεν αφορούν βέβαια μόνο τη νηπιακή ηλικία και τις Νηπιαγωγούς, αλλά όλες τις Βαθμίδες της Εκπαίδευσης γιατί ο άνθρωπος έχει μέσα του πάντα ένα παιδί (ευτυχώς!) και δεν πρέπει να το «μεγαλώνουμε» βίαια θυμίζοντας ότι «δεν είναι νήπιο» και ότι «μεγάλωσε» και πρέπει να ανεβαίνει τα σκαλιά της μάθησης αβίαστα όπως στο Νηπιαγωγείο, γι’ αυτό δεν το ξεχνάει.
Αγωγή με πρόγραμμα ή χωρίς πρόγραμμα;
Το πρόγραμμα ορίζει τα πλαίσια μέσα στα οποία κινούμαστε με άνεση. Η ελαστικότητα στο πρόγραμμα δεν μας απαλλάσσει από το πρόγραμμα. Η Νηπ/γός είναι πάντα έτοιμη για όποια αλλαγή χρειαστεί εξ αιτίας κάποιας αναδυόμενης δραστηριότητας. Η χωρίς λόγο συχνή εναλλαγή των δραστηριοτήτων δημιουργεί κόπωση, αταξία και εκνευρισμό.
Το Νηπιαγωγείο είναι μία κυψέλη αλλά χωρίς κηφήνες. Η συστηματική αδράνεια και απραξία πρέπει να μας προβληματίσει όπως και η συνεχής υπερκινητικότητα και διάσπαση.
Παρακινούμε και ενθαρρύνουμε με τη δική μας εργατικότητα και δραστήρια παρουσία. Καθησυχάζουμε και ηρεμούμε με τη δική μας εσωτερική ηρεμία και αυτοκυριαρχία. Ας μάθουμε να μιλάμε και με τη σιωπή, το βλέμμα και το χαμόγελο. Οι φωνές μας και άλλες σπασμωδικές ενέργειες κάνουν ανήσυχα και νευρικά παιδιά. (Και δεν ευθύνονται καθόλου).
Δεν θα του πούμε «περίμενε ναρθούν ή να τελειώσουν και οι άλλοι», εκτός αν το ίδιο το παιδί δεν θέλει να κάνει τίποτε για να ξεκουραστεί. Τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο απ’ ότι μπορεί να κάνει και να πάρει. Να μη λείπουν από το «πρόγραμμα» της κάθε ημέρας, όλο το χρόνο και τα παρακάτω:
1. Η αγάπη και η πίστη στη σπουδαιότητα του έργου μας.
2. Η ανανέωσή μας με τη συχνή επαφή του καλού βιβλίου.
3. Πλατειά και πλούσια καρδιά. Είναι πιο σοφή από το μυαλό…
4. Όχι βιασύνη. Ας ακολουθήσουμε το ρυθμό της φύσεως. Το μυστικό της είναι η ΥΠΟΜΟΝΗ και το μεγαλείο της έχει τη σφραγίδα της σοφίας του Δημιουργού και της Αγάπης.
5. Ας στρέφουμε τα μάτια μας σ’ Αυτόν με εμπιστοσύνη. Δικά Του είναι τα παιδιά μας.
Καλή σχολική χρονιά!

Υστερόγραφο: Θα ήθελα να ρωτήσω αυτούς που ανακάλυψαν τώρα το «Σύγχρονο Σχολείο» τι από τα παραπάνω είναι απαρχαιωμένο; Μήπως η αναφορά στον Θεό; Αλλά ο Θεός είναι ο Ων, ο Ην και ο Ερχόμενος… Δηλαδή ο πάντοτε επίκαιρος…