73 χρόνια αφ’ ότου αντάρτες του Ζέρβα έδιωξαν τους Γερμανούς από τα Γιάννενα

Τη νύχτα της 14ης προς την 15ην Οκτωβρίου 1944, τα γερμανικά στρατεύματα που ήταν μέσα στην πόλη μας, όσο  και στην περιοχή της, ύστερα από πιέσεις των ανταρτών του  Ζέρβα, αναγκάστηκαν να αποσυρθούν. Από την ημερομηνία αυτή τα Ιωάννινα, η πρωτεύουσα της Ηπείρου, με την δοξασμένη ιστορία της, η πόλη που υπέφερε για τρία και πλέον χρόνια, κάτω απ τη βαριά γερμανική μπότα, είναι ελεύθερη και δοξασμένη. Τόσο το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, όσο και ο ΕΔΕΣ, είχαν συμφωνήσει στην  Καζέρτα της Ιταλίας, και είχε  αποφασισθεί  να καταλάβει τα  Γιάννενα ο ΕΔΕΣ.
Έτσι, την επομένη ημέρα μπαίνει στα Γιάννενα ένα τάγμα του ΕΔΕΣ, από το Σύνταγμα Ξηροβουνίου  - με απόφαση του Ζέρβα-  και αυτό πάλι τιμητικά είχε αποφασιστεί να είναι  το Τάγμα του Δημητρίου Ιωάννου, που ο Διοικητής του ήταν ανάπηρος του βορειοηπειρωτικού αγώνα.
Στο διοικητή του Τάγματος αυτού είχε ανατεθεί να ειδοποιήσει τον Αλ. Παπαδόπουλο Διοικητή του Συντάγματος που βρίσκονταν στο Ελληνικό σε εναγώνια προσμονή, για την ομαλή εξέλιξη της επιχειρήσεως, με τρεις φωτοβολίδες. «Πράγματι την 3ην πρωϊνήν της 15-10 -44 ο τηλεφωνητής από το Κουτσελιό μας ανήγγειλε με χαράν, λυγμούς και φωνήν διακοπτομένην «Κύριε Διοικητά, έπεσαν οι φωτοβολίδες. Οι δικοί μας μπήκαν στα Γιάννενα. Τα Γιάννενα ελεύθερα»! Αμέσως τηλεγράφησα στον Ζέρβα.
«Στρατηγόν Ζέρβαν, Καταδιώκοντα υποχωρούντα εχθρόν τμήματα Συντάγματος Ξηροβουνίου εισήλθον 3:10 πρωϊνήν Ιωάννινα - Παπαδόπουλος».  Η χαρά και ο ενθουσιασμός των ανδρών είναι ανωτέρα περιγραφής. Το βράδυ  της 14ης έβρεχε καταρρακτωδώς. Μόλις ξημέρωσε διαλύθηκαν τα σύννεφα και έλαμψε ο ήλιος στα ελεύθερα πλέον Γιάννενα. Πλημμύρισε η πόλη από ελληνικές σημαίες και οι κάτοικοι, την ώρα που οι καμπάνες σκόρπισαν  το χαρμόσυνο μήνυμα, πετάχτηκαν από τα σπίτια τους και γέμισαν τους δρόμους." Γράφει ο Παπαδόπουλος στο βιβλίο του Μεγαλεία και Θρήνοι (σελ 229).
Ήταν γνωστό στο πανελλήνιο ότι στις 12 Οκτωβρίου οι Γερμανοί είχαν εγκαταλείψει την  Αθήνα. Αυτό το γνώριζε καλύτερα ο Γερμανός διοικητής της περιοχής μας, φον Λάνζ και την προηγουμένη, την 14-10-44, μαζί με το Δήμαρχο της πόλης μας Βλαχλείδη επισκέφθηκαν τον Μητροπολίτη και στη συνέχεια το στρατιωτικό νεκροταφείο, όπου ήταν ενταφιασμένοι Γερμανοί. Ακόμα συμφώνησε με το δήμαρχο και το Φρόντζο να αποφευχθούν διαδηλώσεις εναντίον των Γερμανών και συμπλοκές, ώστε  η αποχώρηση των μεν και η είσοδος των δε να είναι ομαλή. Γνώριζε  καλά ο Γερμανός στρατηγός ότι στις 25 Μαρτίου ‘44 οι Γερμανοί είχαν αφανίσει την  Γιαννιωτο-Εβραϊκη κοινότητα, πάνω από 1.800 ψυχές, δεν είχαν ακόμα σβήσει οι φλόγες από τις Λυγκιάδες, το κλάμα και οδυρμός  στο Κομμένο και στη Μουσιωτίτσα και παρακαλούσε για ομαλή αποχώρησή των εγκληματιών. Έτσι προσωπικά ο Φρόντζος τους συνοδεύει μέχρι το Πέραμα στην έξοδο της πόλης, για να αποφευχθούν άλλα θύματα.
Το πρωί της 15ης Οκτωβρίου 1944 στο Στρατηγείο της VΙΙΙης Μεραρχίας κυμάτιζε υπερήφανα η Ελληνική Σημαία, την οποία είχε υψώσει ο αείμνηστος Δημήτριος Ιωάννου που είχε μπει από τα μεσάνυχτα της 14ης Οκτωβρίου  στην πόλη μας με το τάγμα του.
Με την είσοδο του ΕΔΕΣ στα Γιάννενα τοποθετήθηκε φρούραρχος ο συνταγματάρχης Απόστολος Κωνσταντινίδης και φρόντιζε να μη γίνουν  έκτροπα σε βάρος αντιφρονούντων  με τον  ΕΔΕΣ.
* * *
Να πώς περιγράφει ο  Πέτρος Αποστολίδης, στο βιβλίο  του «ΟΣΑ ΘΥΜΑΜΑΙ» τις πρώτες  στιγμές  των ελεύθερων Ιωαννίνων. «Σάββατο πρωί, πριν ξημερώσει, οι Γερμανοί άδειασαν την πόλη και τα χαράματα  άρχισαν να μπαίνουν τμήματα του ΕΔΕΣ. Με τη συμφωνία ΕΛΑΣ - ΕΔΕΣ τα Γιάννενα μέχρι το Μπισδούνι θα τα είχε ο Ζέρβας και από κει και πέρα ο ΕΛΑΣ. Ο κόσμος στις συνοικίες είχε ξυπνήσει και γέμιζε τα πεζοδρόμια….
Βέβαια οι υποχωρούντες Γερμανοί από τη νότια Ελλάδα υπέστησαν  πολλά. Γράφει ο Παπαδόπουλος στο βιβλίο του, σελ.220. «Αι υποχωρήσασαι μέσω Ηπείρου Γερμανικαί δυνάμεις και ιδιαίτερα από Άρτης μέχρι Ιωαννίνων, 70 χιλιόμετρα, ένθα η περιοχή του Ζέρβα, τα Γερμανικά τμήματα  κτυπούμενα ανηλεώς και αγκιστρωθέντα εμάχοντο επί 1 1/2 μήνα από 2-9-44 έως 15-10-44. Ενώ από Ιωάννινα μέχρι Κακαβιάς 70 χιλιόμετρα απεσύρθησαν εντός τριών ημερών ανενόχλητοι».
Την 15ην πρωϊνήν άρχισαν να μπαίνουν  στα Γιάννενα και τα άλλα τμήματα του ΕΔΕΣ, με πρώτον τον Λυγεράκη που έρχεται με  βενζηνομηχανές από την  περιοχή Κατσικά, καταλαμβάνει πρώτα το νησί και μετά αποβιβάζεται στο μώλο.
Και μέσα  σ' αυτή την εορταστική ατμόσφαιρα μια ξεχωριστή νότα ήταν η υποδοχή συμμάχων αξιωματικών. Ο λαός τους χαιρέτισε με ζητοκραυγές και τους πρόσφερε λουλούδια και ότι άλλο μπορούσε για να εκδηλώσει την αγάπη του γι’ αυτούς.
Από την  πόλη μας είχαν περάσει πριν τρία  χρόνια Βρετανοί αεροπόροι για να κατευθυνθούν στο Αλβανικό μέτωπο. Τώρα έρχονται και πάλι για να αντικρύσουν  χαρούμενα πρόσωπα και να ακούσουν  το χαρμόσυνο μήνυμα. «Τα Γιάννινα είναι ελεύθερα»!
Έτσι από 15 Οκτωβρίου 1944 τα Γιάννινα είναι και πάλι ελεύθερα και την ημερομηνία αυτή την έχουν κατατάξει πλάι στην 21η Φεβρουαρίου, ημερομηνία που διώχτηκαν οι Τούρκοι κατακτητές. Είναι ημερομηνίες που δεν τις ξεχνούν οι Γιαννιώτες και τις τιμούν.