Ηπειρώτες ευεργέτες και η τύχη των περιουσιών τους

Διάβασα στον Τοπικό Τύπο («Πρωινός Λόγος, 2-11-2017), το οπωσδήποτε ενδιαφέρον άρθρο του «Δρ. Οικονομολόγου - Διευθυντή του Γηροκομείου Ζωσιμάδων Ιωαννίνων», κ. Πέτρου Τσιόδουλου, με τίτλο, «Γιαννιώτες  Ευεργέτες και τα χρήματα  που δεσμεύτηκαν  στη Ρωσία το 1917». Οι πληροφορίες που μας δίνει ο αρθρογράφος είναι κατατοπιστικές και μας επιτρέπουν να σχηματίσουμε μια εικόνα των χρημάτων των Ευεργετών μας, σε χάρτινα ρούβλια, που δεσμεύτηκαν στη Ρωσία το 1917. Όμως, υπάρχει και ένας άλλος τομέας που για μας τους Ηπειρώτες είναι  ο πιο βασικός, πρώτα γιατί πρόκειται για τεράστια ποσά, σε ρούβλια αργυρά, που ήρθαν στην Ελλάδα από τους Απόδημους Ηπειρώτες Ευεργέτες, και έπειτα γιατί ο τομέας αυτός μας είναι εντελώς άγνωστος ως προς τον τρόπο διαχείρισής τους. Η εικόνα που έχουμε γύρω από τα χρήματα αυτά είναι αρκούντως ζοφερή και η κατάληξή τους πέρα για πέρα τραγική.
Αυτό οφείλεται βασικά στην εγκληματική αδιαφορία που έδειξε το Επίσημο Κράτος, που δε σεβάστηκε τις περιουσίες αυτών των εκλεκτών τέκνων του Λαού μας, καρπό μόχθων και θυσιών μιας ολόκληρης ζωής. Οφείλεται επίσης και στην αδιαφορία, εξίσου εγκληματική που δείξαμε εμείς οι Ηπειρώτες που ήμασταν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι.
Απλοί πολίτες και τοπικοί άρχοντες φέρουμε, στο σημείο αυτό, τεράστια ευθύνη. Είμαστε υπεύθυνοι ηθικά απέναντι στους Ευεργέτες μας, γιατί ανεχθήκαμε, επί δεκαετίες ολόκληρες -και αυτό συνέβαινε μονάχα στην πόλη και στο νομό μας-να μη γίνεται σεβαστή η βούλησή τους, διατυπωμένη ξεκάθαρα στις διαθήκες τους.
Είμαστε υπεύθυνοι πολιτικά γιατί ανεχθήκαμε να μην εφαρμόζεται στην πόλη μας και μόνο σ’ αυτή από ολόκληρη την Ελλάδα, η σχετική συνταγματική διάταξη (άρθρο 109) που δεν επιτρέπει «τη μεταβολή των όρων και του περιεχομένου των διαθηκών» και επιτάσσει «η διοίκηση και η διαχείριση των Κληροδοτημάτων να γίνεται σύμφωνα με τη βούληση των Ευεργετών». Είμαστε υπεύθυνοι κοινωνικά γιατί επιτρέψαμε η διοίκηση και η διαχείριση αυτών των περιουσιών να γίνεται ανεξέλεγκτα από άσχετους ανθρώπους και ένα μέρος τους να διοχετεύεται σε σκοπούς αλλότριους από αυτούς που ορίζουν οι διαθέτες.
Έτσι, ακολούθησαν και αυτά τα Κληροδοτήματα το δρόμο προς τη χρεοκοπία, μαζί με το χρεοκοπημένο Κράτος, με συνέπεια να μην μπορούν σήμερα να εκπληρώσουν τους σκοπούς για τους οποίους συστήθηκαν, όπως είχε το θάρρος να ομολογήσει, με συνέντευξη που έδωσε στην πόλη μας, ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος.
Οι περιπτώσεις του Κληροδοτήματος του Ι. Δομπόλη, ιδρυτή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, του Νικ. Ζωσιμά, του Γ. Σταύρου και του Γ. Τούλη είναι γνωστές από μακροχρόνιες ενημερώσεις και αναφορές της Επιτροπής Αγώνα για τα Ηπειρωτικά Κληροδοτήματα και θα είναι κόπος χαμένος να τις επαναλάβω. Περιορίζομαι μονάχα -για να συλλάβετε το μέγεθος του εγκλήματος- να αναφέρω ότι στην εποχή του Σημίτη, ύστερα από αίτημα  των  Μαζικών Φορέων της περιοχής, διατάχθηκε οικονομικός και διαχειριστικός έλεγχος του Κληροδοτήματος  Ν. Ζωσιμά.
Οι επιθεωρητές που ανέλαβαν να κάνουν τον έλεγχο ανέφεραν στα Υπουργεία Οικονομικών και Παιδείας ότι δεν είναι σε θέση να ελέγξουν τα έξοδα του Κληροδοτήματος, γιατί αυτά αναμιγνύονται με έξοδα άλλων Κληροδοτημάτων, παρά τη σαφή συνταγματική διάταξη που ορίζει ότι κάθε Κληροδότημα αποτελεί ξεχωριστό Ίδρυμα και πρέπει να έχει και ξεχωριστό τρόπο διαχείρισης εσόδων και εξόδων. Και τα δυο Υπουργεία έμειναν παγερά αδιάφορα. Και τι έκαναν; Έδωσαν εντολή στους επιθεωρητές να κάνουν έλεγχο των Αγαθοεργών της Μητρόπολης, που διαχειρίζονται το Κληροδότημα Ν. Ζωσιμά, όχι όμως γενικό οικονομικό και διαχειριστικό, αλλά απλό διαχειριστικό της τελευταίας πενταετίας.
Έτσι συντάχτηκε μια Έκθεση - παρωδία εντελώς αντισυνταγματική και παράνομη. Και δε φτάνει αυτό: Όταν οι Επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι τα Αγαθοεργά  συνέτασσαν μεν τους προϋπολογισμούς και απολογισμούς, κάθε χρόνο, αλλά ούτε τους δημοσίευαν στον τοπικό τύπο, ούτε τους υπέβαλλαν στην εποπτεύουσα αρχή για έλεγχο, όπως ο νόμος ορίζει, τα δυο Υπουργεία έκαναν πως δεν κατάλαβαν, παρά τις καταγγελίες των φορέων και έβαλαν την Έκθεση των Επιθεωρητών στο αρχείο. Δηλαδή, από το έτος 1926 μέχρι και σήμερα δεν έγινε κανένας έλεγχος στα Αγαθοεργά!
Τούτη δε η σύντομη αναφορά γύρω από αυτό το βασικό για μας τους Ηπειρώτες θέμα γίνεται για δυο βασικά λόγους:
•  Π ρ ώ τ ο ς  λ ό γ ο ς  για να επισημάνω στους αναγνώστες αυτής της στήλης πως, όπως και οι προηγούμενες πολιτικές ηγεσίες, έτσι και η σημερινή, δεν είναι διατεθειμένη να ασχοληθεί με αυτό το θέμα, αν δεν υπάρξει η σχετική πίεση από μας τους πολίτες που είμαστε και οι άμεσα ενδιαφερόμενοι.
•  Δ ε ύ τ ε ρ ο ς  λ ό γ ο ς μήπως  δούμε οι Ηπειρώτες πολίτες, ύστερα από  εμπεριστατωμένο οικονομικό και διαχειριστικό έλεγχο αυτών των Κληροδοτημάτων: Ποια ήταν η τύχη των χρημάτων  που διέθεταν, πού διατέθηκαν όλα αυτά τα χρόνια που το επίσημο Κράτος δεν τόλμησε να κάνει κανένα ουσιαστικό έλεγχο, πώς οδηγήθηκαν στη χρεοκοπία και ποιοι ήταν οι υπεύθυνοι που τα οδήγησαν σ’ αυτή;
Και το  κυριότερο, να περισώσουμε ό,τι είναι δυνατό να περισωθεί. Και αυτές που πρέπει να περισωθούν άμεσα, όπως επανειλημμένα έχουμε τονίσει, είναι οι Σχολικές Περιουσίες της πόλης που προέρχονται από Κληροδοτήματα, τις οποίες, αντισυνταγματικά και παράνομα κατακρατεί η Μητρόπολη Ιωαννίνων, με την ανοχή και την  αποκλειστική ευθύνη του Δήμου Ιωαννιτών στον οποίο δικαιωματικά ανήκουν.

ΣΠΥΡΟΣ ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ