Μοχλός ανάπτυξης η καθαρή λίμνη…

Ήτανε μια ειδυλλιακή λίμνη. Νούφαρα, καλάμια, βάλτοι, ψάρια, καραβίδες, χέλια και πάπιες πολλές και χήνες και φαλαρίδες και βουτηχτάρια. Ήτανε η εποχή που πιτσιρικάδες ακόμη τσαλαβουτούσαμε στα καθαρά νερά της, πιάναμε με τα χέρια τα ψάρια στις μάνες των βάλτων της Μπογιανής (του Μπογιάνου σήμερα) και σβύναμε την δίψα μας ηδονικά με τα νερά της.
Η άγνωστη τότε για μας τροφική ανακύκλωση φρόντιζε για την ισορροπία του φυτοπλαγκτόν, της αποδόμησης και των αποθεμάτων του οξυγόνου ελέγχοντας την εσωτερική δοσολογία του φωσφόρου και του αζώτου. Μια κοινωνία πλασμένη με σοφία.
Και κάποτε η Παμβώτιδα μας άνοιξε την πόρτα της στον πολιτισμό και στην τεχνολογία. Σοφότερος της φύσης ο άνθρωπος. Μεγάλες οι υποσχέσεις των νέων γεωργικών εκτάσεων με την αποξήρανση.  Κι έγινε η προτροπή χρησμός, για την επερχόμενη καταστροφή κι’ έγινε δυστυχία η φράση του μεγάλου πολιτικού «τη λίμνη και τα μάτια σας». Λήμματα των καναλιών και της πόλης, πετρελαιωμένα νερά της βροχής από τους δρόμους, αζωτικές και φωσφορικές αποπλύσεις νοικοκυριών και γεωργικών εκτάσεων αύξησαν την συγκέντρωση των θρεπτικών στοιχείων στη λίμνη. Τα νερά χάσανε το καθάριο γαλάζιο χρώμα τους που ξέραμε και αγαπήσαμε τόσο πολύ σαν παιδιά. Η λίμνη μας έγινε υπερτροφική.
Τα σημερινά θολά, πράσινα νερά της, χαρακτηριστικό δείγμα του υπερτροφισμού, γίνανε σήμα κατατεθέν για τα Γιάννενα με την «Βρόμικη Πράσινη Λίμνη» και κώδωνας κινδύνου για την υπερσυγκέντρωση του πλαγκτόν.
Η Παμβώτιδα έχει ανατραπεί και το άσμα της το κύκνειο γίνεται ακόμη πιο τραγικό με την έλλειψη του οξυγόνου, με την αναεροβική αποσύνθεση και την λάσπη των νεκρών οργανισμών στον πυθμένα της, την δημιουργία των αερίων που μολύνουν την ατμόσφαιρα και την καταστροφή της ζωής στα νερά της.
Η Παμβώτιδα δεν είναι μόνο νερά. Είναι η ελπίδα όλων των Γιαννιωτών για το ξεπέρασμα της οικονομικής μιζέριας με την εξειδικευμένη παραγωγική αξιοποίηση του τοπιακού δυναμικού. Είναι η ανάδειξη της αποκλειστικής ιδιαιτερότητας μιας πόλης, που δεν χτίζεται από κανένα προεδρικό διάταγμα. Το προεδρικό διάταγμα για την Παμβώτιδα είναι εργαλείο που καθορίζει το διαχειριστικό πλαίσιο ενός κατεστραμένου ήδη οικοσυστήματος και όχι την θεραπεία. Η γιατρειά της λίμνης είναι δύναμη δημιουργίας και αποκλειστικό καθήκον όλων των Γιαννιωτών!
Κάθε γνώμη σχετικά με την Παμβώτιδα δεν είναι λιβέλα αντιπαράθεσης ή διάθεση κριτικής. Κάθε γνώμη από όπου κι άν προέρχεται, είναι σάλπισμα αφύπνισης. Είναι φωνή διαμαρτυρίας για τις υγρολιβαδικές εκτάσεις που χτίζονται, για τις πηγές που αχρηστεύονται, για τα νερά που βαλτοποιούνται και για μιά κοινωνία που χάνεται.
Κάθε μέλος της γιαννιώτικης κοινωνίας και αυτός που έζησε την γοητεία της λίμνης αλλά και αυτός που δεν γνώρισε τα θέλγητρα της, έχει ένα και μόνο πόθο, να ξαναδεί την Παμβώτιδα γιατρεμένη με γαλάζια νερά κι ακτές δαντελωτές. Ένα τέτοιο μήνυμα στέλνει και μια ομάδα αξιόλογων Γιαννιωτών, των οποίων τα άρθρα φιλοξενηθήκανε κατά καιρούς στον Πρωινό Λόγο και αναφέρονται αποσπασματικά και στην δική μου παρουσίαση.
1.  Λίγο πριν ξεχειλίσουν τα νερά στην λίμνη
Γιάννης  Δεβελέγκας (20 Ιουλίου 2016 - Πρ. Λόγος)
«Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο αυτό που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στη λίμνη μας! Είναι ένα φαινόμενο συναρπαστικό, που μόνο η ανθρώπινη παρέμβαση πάνω στη φύση θα μπορούσε να συνθέσει! 
Είναι μια μοναδική σύνθεση, από λογιών – λογιών ανθρώπινα απορρίμματα, σάπια καλάμια, πολύχρωμα πετρελαιοειδή, γαργαλιστικές σαπουνάδες και κατάλευκα τρίμματα αφρολέξ, ανάκατα με άδεια πακέτα τσιγάρων και λαμπυρίζοντα κουτιά αναψυκτικών πατικωμένα αριστοτεχνικά από το ανθρώπινο χέρι. Και όλα αυτά, άναρχα επιπλέοντα πάνω στο παχύρρευστο πράσινο φόντο που δημιουργεί το πλαγκτόν και το αναδεικνύει στέλνοντας τις ακτίνες του ο καυτός καλοκαιριάτικος ήλιος, απελευθερώνοντας πρωτόγνωρες οσμές που αναδύονται κατά την αποσύνθεση της ύλης.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να ομολογήσω πως αισθάνθηκα πολύ τυχερός τις προάλλες, όταν μαζί με ένα γκρουπ ξένων επισκεπτών που περίμεναν να πάρουν το καραβάκι της γραμμής για το νησάκι, πέσαμε πάνω στο φαινόμενο!
Άστραψαν τα φλας των μηχανών και βρόντηξαν τα πικρόχολα σχόλια των Βορειοευρωπαίων τουριστών, καθώς αποθανάτιζαν αυτές τις στιγμές που απλόχερα προσέφεραν τα απορρίμματα και τα σάπια καλάμια πάνω στην επιφάνεια της λίμνης, προφανώς γιατί αυτοί είναι μαθημένοι αλλιώς στις... ξενέρωτες πατρίδες τους και δεν έχουν την δική μας κουλτούρα των τριών και πλέον χιλιετηρίδων, για να αντιληφθούν τη διαφορά ανάμεσα στο είναι και στο φαίνεσθαι, στο κίβδηλο και στο βαθιά αληθινό!».
2. Στον αφρό της λίμνης
Ο «Μέτοικος» (16 Οκτωβρίου 2017 - Πρ. Λόγος)
«Και μένει μια ανάμνηση από τα παλιά, η καλοκαιρινή εκδήλωση της «λυρικής Παμβώτιδος» και μερικές ρομαντικές βαρκαρόλες των παλιών τροβαδούρων να θυμίζουν παλιές μαγευτικές βραδιές  με το ολόγιομο φεγγάρι να καθρεφτίζεται αισθαντικά στα νερά της. Και οι παλιοί Γιαννιώτες, και οι μέτοικοι που κατέβηκαν από τα βουνά, να θυμούνται τις τσίμες που γέμιζαν τον νταβά στο φούρνο, τα χέλια που ήταν το καύχημα της λίμνης, τις συναυλίες των βατράχων που τους νανούριζαν τις νυχτερινές  ώρες, τα λελέκια με τον περιβαλλοντικό τους ρόλο, ακόμη και τους κιλαλάδες, και τις κάργιες, μια γραφικότητα περιβαλλοντική και οικολογική που εξαφανίστηκε. - Και τώρα, πάλι αρχίζουν συζητήσεις και συσκέψεις…
Και αυτά, λίγες μέρες μετά τη μεγάλη και πάλι συνεχιζόμενη στη μικρή μας πόλη, από δεκαετιών, συζήτηση για τη ρύπανση της «Ριβιέρας των Ιωαννίνων», την Παμβώτιδα.
Κι αναλογίζονται ασφαλώς οι παλιοί Γιαννιώτες, όσοι λίγοι έχουν απομείνει, και οι μέτοικοι που γέμισαν την πόλη και τα παραλίμνια προάστια, πότε θα δουν λευκόπεπλους «νοσοκόμους», να καθαρίζουν τη λίμνη μας και να την ξανακάνουν φημισμένη και τραγουδισμένη όπως  ήταν!
 Οι παλιοί  Γιαννιώτες βέβαια θα μολογούν ιστορίες για την καθαρή λίμνη που κολυμπούσαν... και οι Εβραίοι  που έπαιρναν με τα γκιούμια τους νερό πόσιμο.
Κι ο μέτοικος στις περιπλανήσεις στις αναμνήσεις του, θυμάται και δεν λησμονεί τον Κωνσταντίνο Καραμανλή… που είπε δυό λιτές κουβέντες στους παλιογιαννιώτες παράγοντες: «τη λίμνη και τα μάτια σας »...
3.  Κόκκινο στα νερά της Παμβώτιδας
Δημήτρης Μακρής (26 Οκτωβρίου 2017 - Πρ.Λόγος)
«Το δικό της… μερίδιο είχε η Παμβώτιδα στο πρόσφατο αναπτυξιακό συνέδριο Ηπείρου με μόνο καλό νέο την υπόσχεση ότι μέσα στο επόμενο δίμηνο θα υπογραφεί το περίφημο Προεδρικό Διάταγμα που την αφορά.
Ωστόσο, ένα Προεδρικό Διάταγμα δεν θα λύσει ως… διά μαγείας τα προβλήματα της λίμνης που εξακολουθούν να είναι πολλά και σημαντικά. Κυριότερο όλων, η απόληξη στα νερά της αγωγών ακαθάρτων που έχουν συνδεθεί παράνομα με το σύστημα ομβρίων…
Του λόγου το αληθές αποδεικνύει και μια νέα ανάλυση νερού από την Παμβώτιδα την οποία έκανε πιστοποιημένο ιδιωτικό εργαστήριο μετά από παραγγελία του Πολιτικού Μηχανικού Δημήτρη Μακρή, ειδικευμένου σε θέματα υδραυλικών έργων υποδομής, ενός ανθρώπου που ασχολείται όσο λίγοι με τη λίμνη. Τα αποτελέσματά της είναι αποκαλυπτικά: Οι συγκεντρώσεις μικροοργανισμών που προέρχονται από αποχετεύσεις, όπως τα κολοβακτηρίδια, χτυπούν... κόκκινο, ξεπερνώντας κατά πολύ τα όρια που έχει θέσει σε οδηγία της η Ε.Ε.!..».
4. Αν κατέβει λίγο ακόμη η στάθμη…
Στέφανος  Χρηστογούλας (26 Οκτωβρίου 2017 - Πρ. Λόγος)
«Ιστορικά χαμηλά η στάθμη της Παμβώτιδας και εγώ με την σειρά μου την επισκέφτηκα να δω την ακτογραμμή της. Δεν πήγα όμως για να προσθέσω απλά σαν τους περισσοτέρους, μερικές ακόμη λήψεις στο σκληρό μου δίσκο.
Πήγα για να θυμηθώ. Επισκέφτηκα όλα τα σημεία εκείνα που μικρός με το ποδήλατο και με τους φίλους πηγαίναμε, κάθε φορά που δεν είχαμε σχολείο, τότε που το σχολείο ήταν μια βδομάδα πρωί, μια απόγευμα ή κάποιες Κυριακές, μιας και το Σάββατο το πρωί είχαμε σχολείο.
Πήγα εκεί που με την πετονιά μας ή το καλάμι μας ψαρεύαμε κυρίως δρομίτσες, άντε που και που και κάνα γλίνι, ενώ οι παλιότεροι και μεγαλύτεροι, σαφώς πιο υπομονετικοί, κατάφερναν να βγάλουν και κάνα κυπρίνο ανάμεσα στις καλαμιές…
...αν κατέβει η στάθμη λίγο ακόμη, τι θα γίνει; Ίσως δούμε να βγαίνουν στην επιφάνεια και άλλα «ένοχα» μυστικά μας, όλων μας, γιατί, δεν μπορεί, όλοι μας συμβάλλαμε από «λίγο» στο βρόμισμα της λίμνης!».

ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΣΩΝΙΤΗΣ