Ο Χριστιανισμός βάση του Ευρωπαϊκού πολιτισμού!

-  Του ΜΙΧΑΗΛ Γ. ΤΡΙΤΟΥ, Καθηγητή Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.

Για άλλη μια φορά γιορτάζουμε τη σάρκωση του Θεού – Λόγου, το μοναδικό και ανεπανάληπτο εκείνο γεγονός, που δίχασε την ανθρώπινη ιστορία και απετέλεσε την πλήρωση της πανανθρώπινης προσδοκίας για λυτρωμό.
Η Θεία Ενανθρώπιση είναι το μεγάλο μυστήριο της ιστορίας. «Το πάντων καινών καινότατον, το μόνον καινόν υπό τον ήλιον», όπως γράφει χαρακτηριστικά ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Το μυστήριο που τερματίζει την μεταξύ του μεταφυσικού και ιστορικού υπάρχουσα διάσταση, συνοψίζει και ανακεφαλαιώνει την πνευματική ζωή των ανθρώπων και αφυπνίζει τον  ιστορικό χρόνο, δίνοντας σ’ αυτόν μεταφυσικές προεκτάσεις. Με τη σάρκωση του Θεού Λόγου καταφάσκεται η ιστορία, η υλική πραγματικότητα και το ανθρώπινο πρόσωπο. Λογοποιείται ο φθαρμένος λογικά άνθρωπος, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις αποκαταστάσεως του «κατ’ εικόνα» και ανοίγει ο δρόμος για τη θέωση.
Η σάρκωση του Θεού Λόγου φέρνει στον ιστορικό προσκήνιο το ιστορικό και μεταφυσικό μέγεθος του Χριστιανισμού, που είναι η πλήρης, η τέλεια και απόλυτη αλήθεια, η αποκάλυψη του Θεού στην πορεία του ιστορικού γίγνεσθαι, η συγκεκριμενοποίηση του Απολύτου μέσα στο χρόνο και η πλέον ριζοσπαστική από τις κινήσεις που γνώρισε ποτέ η ανθρώπινη ιστορία. Ο Χριστιανισμός δεν προβάλλει ως η τελευταία βαθμίδα μιας ιστορικής εξελίξεως της πανανθρώπινης θρησκευτικότητας, αλλά ως η απόλυτη θρησκεία, η οποία δεν έχει ούτε προηγούμενο ούτε επόμενο, αφού είναι ασύγκριτα τελειότερη από όλες τις ανθρώπινες πνευματικές κινήσεις «κατά είδος και γένος και κατά περιεχόμενοη αξιών».
Ο Χριστιανισμός αποτελεί τη βαση του ευρωπαϊκού πολιτισμού, όσο και αν οι ηγέτες της Ευρώπης για λόγους ορθολογισμού, οικονομικού ωφελιμισμού και ευδαιμονισμού αρνούνται πεισματικά να αναγνωρίσουν αυτή την αλήθεια και να την εντάξουν στο κείμενο της νέας ευρωπαϊκής συνταγματικής συνθήκης. Όπως παρατηρεί ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Χριστόδουλος «η αδυναμία να αναφερθεί το Σύνταγμα της Ευρώπης στα θεμέλια του ευρωπαϊκού κόσμου, αποτελεί το πρώτο πραγματικά δυσάρεστο νέο στην ιστορία της Ένωσης».
Όμως η ιστορική αλήθεια διακηρύσσει πως ό,τι αληθινό υπάρχει στον ευρωπαϊκό πολιτισμό στους τομείς του εξανθρωπισμού, της πρόνοιας και της ελευθερίας της συνειδήσεως βρίσκει στον Χριστιανισμό τη σωστή του θέση και καταξίωση. Όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Έλιοτ «όλη μας η πνευματική πορεία ως τα σήμερα μονάχα με το πρίσμα του Χριστιανισμού αποκτά βαθύτερη σημασία». Ο Χριστιανισμός ανακήρυξε την ανθρώπινη αξία. Εξήρε την ανθρώπινη προσωπικότητα. Κατάργησε τη δουλεία. Χειραφέτησε τη γυναίκα. Εξαγίασε το γάμο. Απεδοκίμασε τη συστηματική παιδοκτονία. Λέπτυνε την τέχνη, ημέρωσε τα ήθη, εξευγένισε το οικογενειακό και πολιτειακό δίκαιο, περιόρισε την κρατική αυθαιρεσία, προστάτευσε τους εργαζομένους από την εκμετάλλευση και γενικά επέδρασε στη διαμόρφωση του δικαίου, στους κοινωνικούς θεσμούς και στο φιλοσοφικό στοχασμό. Επί πλέον η έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η ισότητα των δύο φύλων, το αγαθό της ελευθερίας και η κοινωνική δικαιοσύνη αποτελούν πολύτιμα δώρα του Χριστιανισμού στον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Με τη βοήθεια του χριστιανικού πνεύματος η Ευρώπη απέκτησε ενιαία συνείδηση, την οποία έκτοτε, έχει. Όπως παρατηρεί ο Μπρωντέλ «ο ευρωπαίος ακόμη και αν είναι άθεος, παραμένει δέσμιος μιας ηθικής και μιας αντίληψης που έχουν βαθειές ρίζες στη χριστιανική παράδοση. Παραμένει χριστιανικής καταγωγής που έχασε την πίστη του». Γι’ αυτό είναι αδιανόητο η ευρωπαϊκή συνέλευση να μην κάνει σαφή αναφορά στις χριστιανικές ρίζες της Ευρώπης. Στο σημείο αυτό είναι πολύ σημαντική η δήλωση του Αλβανίας Αναστασίου· «οι χριστιανικές ρίζες των πνευματικών αξιών της Ενωμένης Ευρώπης είναι δίκαιο να αποτυπώνονται και στα επίσημα κείμενά της, εφόσον είναι αναμφισβήτητο ότι μεγάλος αριθμός χριστιανικών «γονιδίων» καθορίζουν το «γονίδωμα» του ευρωπαϊκού πολιτισμού».
Η αναφορά του Χριστιανισμού στο Σύνταγμα της Ευρώπη, δεν έχει την έννοια της δημιουργίας ενός πολιτιστικού εθνικισμού και της αναιρέσεως της ανεξιθρησκείας, αλλά της διατηρήσεως της αυτοσυνειδησίας και ταυτότητάς του. Δεν είναι δυνατόν οι ευρωπαϊκοί λαοί να πορεύονται σε μια μεγάλης σημασίας ένωση με κριτήρια μόνον οικονομικά. Χρειάζεται μια ανώτερη σκοποθεσία από την οποία θα αντλήσει τα θεμέλια της νέας οικοδομήσεώς της. Ακόμη και όταν οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν αποδέχονται τον μεταφυσικό χαρακτήρα της χριστιανικής πίστεως οφείλουν να αναγνωρίσουν την χριστιανική ατομική και κοινωνική ηθική διδασκαλία. Άλλωστε δεν τους ζητήθηκε μια πράξη αποδοχής πίστεως, αλλά η απόδοση της οφειλόμενης τιμής στην ιστορία και τον πολιτισμό.
Η γιορτή των Χριστουγέννων προσφέρει τη μοναδική ευκαιρία να συνειδητοποιήσουν οι πάντες ότι σε μια εποχή βίας, ταχύτητας και παραλογισμού, κατά την οποία τα πάντα έχουν καταλυθεί από την ευδαιμονιστική μανία του τεχνοκρατούμενου αιώνα μας, ο Χριστιανισμός ορθώνεται στο μέσον της ερήμου για να διασώσει την αρχέγονη κληρονομιά του ανθρώπου, να ορίσει το νόημα του υπάρχειν μέσα στον κόσμο, να εξαλείψει τις εξανδραποδιστικές και απανθρακοποιητικές παρενέργειες του τεχνικού πολιτισμού, να παγιώσει την ειρήνη στον πολυτάραχο κόσμο μας και κυρίως να προσφέρει τη λύτρωση, την οποία καμιά άλλη ενδοκοσμική αξία δεν μπορεί να προσφέρει. Στον Χριστιανισμό οφείλει να στραφεί η Ευρώπη για να αντλήσει από αυτόν τις βάσεις και τα θεμέλια της νέας οικοδομήσεώς της.