Δώστε «γερή» την Παμβώτιδα στα Γιάννενα και πάλι!..

- Γράφει ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΣΩΝΙΤΗΣ, Οικονομολόγος

Ο πολύπλοκος μηχανισμός της φωτοσύνθεσης του φυτοπλαγκτόν σε λίμνες, δεν είναι  απλή θεωρητική παράθεση. Είναι η γέννηση της ζωής και αρχή της ενεργειακής και τροφικής αυτοδιαχείρισης στα νερά μιας λίμνης. Μονοκυτταρικοί αυτότροφοι- και καταναλωτικοί φυτοζωικοί οργανισμοί σε συνεργασία με τους αερόβιους αποδομητές φροντίζανε για την λειτουργία μιας ατέρμονα αλληλοτροφοδοτούμενης τροφικής αλυσίδας  που δημιούργησε η φύση στο πέρασμα των αιώνων. Με τους αερόβιους αποδομητές πραγματοποείται το θαύμα της μετενσάρκωσης, της re-incarnation. Η οργανική νεκρή μάζα με την υδροχημική μετατροπή της σε ανόργανη τροφική ύλη  (Νιτράτ) και την δέσμευση του περίσιου φωσφόρου στον πυθμένα, τροφοδοτεί με την βοήθεια της φωτοσύνθεσης την  γεννητική ανακύκλωση φρέσκου φυτοπλαγκτόν αποκλείοντας έτσι την καταστροφική εξωγενή παρουσία στην αυτορρύθμιση των λιμνών. Όσο πιο μεγάλη είναι η διάρκεια του οξυγόνου στη διαδικασία αυτή, τόσο καθαρότερα είναι τα νερά.
Η διαύγεια των νερών ευνοεί την σε βάθος εμβέλεια της ηλιακής ακτινοβολίας. Βλάστηση και οξυγόνο και στο υπολίμνιο εξισορροπούν τους τροφογεννητικούς και τροφολυτικούς  μηχανισμούς του οικοσυστήματος και η υδροχημική διαχείριση αυτοκάθαρσης των υγρολιβαδιιών και των βάλτων μηδενίζει τα μολυσματικά οργανικά υπόλοιπα και κρυσταλλοποιεί τα τοξικά δηλητήρια μεθάνιο, αμμωνιακό και υδρόθειο, περιορίζοντας τον αρνητικό τους ρόλο στα νερά, στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Ένας αυτόνομος μηχανισμός παραγωγής πλούτου για την βιομηχανία και τον τουρισμό. 
Κάπως έτσι λειτουργούσε και η Παμβώτιδα μας πριν βάλει το χέρι του ο άνθρωπος. Η υποστήριξη και η διατήρηση των προϊόντων της Παμβώτιδας αλλά και το συνολο των υπηρεσιών της φύσης στο λεκανοπέδιο μέχρι και το 1959 ήτανε για την επιβίωση της γιαννιώτικης κοινωνίας ιδιαίτερα σημαντικές.
Με την επέμβαση του ανθρώπου μια σειρά αρνητικών αντιδράσεων όξυνε το πρόβλημα της Παμβώτιδας. Η απόσταση της από το αρχικό μοντέλο της φύσης μεγάλωσε και η θεραπεία της γίνεται πιο δύσκολη.
Η Παμβώτιδα είναι το μόνο οικοσύστημα στην Ευρώπη, όπου χωρίς  στοιχειώδη γνώση των οικολογικών και οικονομικών συνεπειών, ο στόχος για την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των κοινωνιών του Λεκανοπεδίου έγινε πούμερανγκ. Μια ανεύθυνη σπατάλη  εκατομμυρίων σε «εγγειοβελτικά και αντιπλημμυρικά έργα» έγραψε την καταστροφή της Παμβώτιδας!
Ενδιαφέρουσα η περιγραφή του Δημήτρη Μακρή σε άρθρο του της  21 Δεκεμβρίου του 2017 στον «Πρωινό Λόγο». Μεταξύ των άλλων αναφέρει: «Τα αντιπλημμυρικά αναχώματα Κατσικάς - Αμφιθέας του 1960-1974 και το κρηπίδωμα της πόλης  Ιωαννίνων ήτανε έργα που καθόρισαν  το λιμναίο σύστημα και το απομόνωσαν απο εκτεταμένες παρόχθιες εκτάσεις και πηγές».
Η σύμβαση του Ramsar από τις 2 Φεβρουαρίου του 1971 ορίζει πως οι παρόχθιες εκτάσεις ως βάλτοι, υγρολίβαδα, έλη και άλλα φυσικά νερά, προσωρινά ή μόνιμα συνδέονται με τα νερά επιφανείας ή βρίσκονται σε υδραυλική επικοινωνία μεταξύ τους. Βάση της σύμβασης αυτής παρόχθιες εκτάσεις είναι οι μεταβατικές περιοχές από τα ανοιχτά νερά μιας λίμνης προς τους χερσαίους χώρους ζωής. Τους χώρους των υδρόβιων οργανισμών, των πτηνών και της ζωής (CIS - Ομάδα Εργασίας 2003).
Νερά χωρίς παρόχθιες εκτάσεις, πηγές και εκροές  δεν νοούνται λίμνες.
Με την απομόνωση των παρόχθιων εκτάσεων και των πηγών τα αντιπλημμυρικά αναχώματα δεν καθόρισαν το λιμναίο σύστημα. Έχτισαν το πλαίσιο μιάς λεκάνης με αναχώματα, εστίες μόλυνσης και συσσώρευσης «κυανοβακτηρίων με οικοτοξικολογικές επιδράσεις, ηπατονευροτοξικές δηλητηριώδεις ουσίες και βρόμικα νερά»  (Welker & chorus 2010). Έχτισαν μια λεκάνη τεχνολογικής και οικολογικής καταστροφής με εκπομπές θειούχων και αζωτούχων αερίων φορέων της όξυνης βροχής, με αφρισμένα πράσινα νερά και μυρωδιές κλούβιου αυγού που απομακρύνουν τους επισκέπτες, με νεκρά τυμπανισμένα ψάρια στην επιφάνεια των νερών και με τοξικές αναθυμιάσεις στην ατμόσφαιρα και στα νερά αλλά και στις τροφές που ποτίζονται με τα νερά της λίμνης και μεταφέρονται στον άνθρωπο.
Ένα πλαίσιο αναχωμάτων που αχρήστεψε την συνεχή τροφοδοσία της λίμνης με τα οξυγονωμένα νερά των πηγών του Μιτσικελιού  και την αναγκαία για την ζωή της λίμνης ανανέωση των νερών της. Ένα κατασκεύασμα εξουδετέρωσης του αυτοματισμού των ενδολιμνικών χωνευτρών στην ρύθμιση της στάθμης των νερών και την συμβολή του τροφικού μεταβολισμού της βιομάζας σε ενέργεια στα ρηχά νερά.
Ένα κτίσμα νεκρών αναχωμάτων που  κατέστρεψε τους βάλτους της Μπογιανής, του Νησιού της  Ανατολής και τους βάλτους της Κατσικάς μήκους 5,3 κμ. Οι βάλτοι από την φύση τους δεν ήτανε έλος και εστία κουνουπιών. Ήτανε προέκταση της λίμνης με σύμπλεξη ριζηνολόφων, πλούσια βλάστηση και γεωμετρική διάταξη τέτοια που δεν επέτρεπε στον χειμερινό κυματισμό και στην ανύψωση των νερών να την ξεπεράσουν. Κυματοθραύστες  με φυσικούς  μηχανισμούς αυτοκαθαρισμού των νερών, ρυθμίζανε το κλίμα του λεκανοπεδίου  δεσμεύοντας  γιγάντιες ποσότητες διοξιδίου του άνθρακα.
Οι βάλτοι αποτελούν παγκοσμίως το 3% της χερσαίας μάζας της γης και τα δάση το 30%. Παρ’ όλα αυτά οι βάλτοι αποθηκεύουν την διπλάσια ποσότητα σε CO2 απ’ ότι μαζί όλα τα δάση της γης.
Βιολογικά ιχθυοτροφεία με χιλιάδες ψαριών ιδιαίτερα τον Απρίλιο και τον Μάιο, χώροι ζεστών νερών για την εναπόθεση των αυγών και την ανακύκλωση της ζωής εκατομμυρίων μικροοργανισμών. Προστατευμένες φωλιές των χηνών και των παππιών. Χρυσωρυχεία έρευνας ιδιαίτερα για την ιατρική επιστήμη και την Βιολογία του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων.
Με την έννοια του Βιοτόπου οι βάλτοι θα ήτανε για σήμερα σημαντικός τουριστικός συντελεστής για επισκέπτες που αναζητούν το ιδιαίτερο σε έναν χώρο ηρεμίας με πλούσια εναλλαγή φυτών και ζώων. Νέες θέσεις εργασίας στον τομέα προστασίας του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα στον τομέα της γαστρονομίας με την προσφορά ψαριών βιολογικής  παραγωγής από τους βάλτους, τις πάπιες, τις χήνες και τα καπνιστά. Αυτό είναι έν ολίγοις ένα  μέρος της προσφοράς των αναχωμάτων και των εγγειοβελτικών έργων στις κοινωνίες του Λεκανοπεδίου και στα Γιάννενα, παραβλέποντας προσωρινά τον σημαντικό χώρο της υγείας.
Κάθε σκέψη σχετικά με την Παμβώτιδα θα πρέπει να συνοδεύεται από την αγάπη για τον τόπο,  την υπευθυνότητα της εξειδίκευσης, και την γνώση της επικινδυνότητας που εκφράζει και η αλληλοεξάρτηση των οικοσυστημάτων. Ο συνδετικός ιστός των οικοσυστημάτων είναι λειτουργικά παρόμοιος με τον κυτταρικό ιστό του ανθρώπου. Οι επιστημονικές έρευνες για τον ρόλο του ανθρώπινου κυτταρικού ιστού απέδειξαν, πως η εστία για τον πόνο π.χ. στον λαιμό ενός ατόμου μπορεί να βρίσκεται στην φτέρνα ή και το αντίθετο. Έτσι και  ο πόνος από  την Παμβώτιδα ως εστία της μόλυνσης μπορεί να  χτυπήσει στα Γιάννενα, στο λεκανοπέδιο, στον Καλαμά και στο Ιόνιο, στον Άραχθο, στον Λούρο και στον Αμβρακικό.
Αλέξανδρε και Θωμά,
Χαρίστε στην Κυρά Φροσύνη την λίμνη της  και στα Γιάννενα την ζωή τους!