Η Φέτα είναι Ελληνική!

Ο φιλόσοφος Αντισθένης είναι μια από τις πιο γνωστές μορφές των Κυνικών φιλοσόφων. Η ρήση «Αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις» αποδίδεται σε αυτόν. Τι θέλει να πει ο Φιλόσοφος με αυτή; Σε απλά νεοελληνικά μας λέει το προφανές (όλοι οι μεγάλοι φιλόσοφοι το προφανές λένε). Δηλαδή, λέει ο Αντισθένης, εάν θέλουμε να συζητήσουμε, πρέπει πρώτα να ορίσουμε το νόημα των λέξεων που θα χρησιμοποιήσουμε. Σε πιο απλά (χύμα) νεοελληνικά, λέει πως όταν κάποιος αναφέρει τη λέξη τραπέζι τότε όλοι καταλαβαίνουμε τραπέζι και όχι κομοδίνο. Όταν λέμε μοσχάρι, τότε όλοι φέρνουμε στο νου μας το συμπαθές τετράποδο και όχι το άλλο συμπαθές τετράποδο που ακούει στο όνομα γαϊδούρι. Προφανές θα μου πείτε. Εμ, είπαμε όλοι οι μεγάλοι φιλόσοφοι με τα «προφανή» ασχολήθηκαν. Όπως βέβαια και ο «απλός» Λαός που συνηθίζει να υπενθυμίζει σε πλείστες όσες περιπτώσεις πως πρέπει να λέμε «τα σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη». Έτσι για να μην μπερδευόμαστε και για να καθίσταται η επικοινωνία ευκολότερη και η συζήτηση αποτελεσματική.
Έλα όμως που τα «προφανή» δεν είναι και τόσο προφανή πάντα. Ας πάρουμε το παράδειγμα της φέτας. Όταν λέμε φέτα μπορεί να εννοούμε δύο πράγματα, είτε μια φέτα (κομμάτι) από οτιδήποτε, είτε το τυρί φέτα. Μπορούμε να λύσουμε σε πρώτη φάση το πρόβλημα της συνεννόησης. Ας πούμε φέτα το κομμάτι από οτιδήποτε και Φέτα (με κεφαλαίο Φ) το τυρί φέτα. Θα μου πείτε ότι έτσι λύνω το πρόβλημα στον γραπτό λόγο. Στον προφορικό λόγο; Στον προφορικό λόγο μια καλή πρόταση θα ήταν η πρόταση σε διαφήμιση γνωστής γαλακτοβιομηχανίας. Σύμφωνα με αυτήν το τυρί φέτα μπορούμε να το ξεχωρίζουμε από οποιαδήποτε άλλη φέτα (πχ φέτα ψωμιού) λέγοντας φεεεεεεέτα! Προσέξτε ότι στην εκφορά της λέξης εμπεριέχεται και η αίσθηση της χρονικής διάρκειας που απαιτείται ώστε η Φέτα να ωριμάσει και να γίνει φεεεεεέτα!
Αφού ορίσαμε τη φεεεεέτα (Φέτα) και έτσι την ξεχωρίσαμε από τη φέτα μπορούμε να μιλήσουμε και γι’ αυτήν. Και να θέσουμε και άλλα ερωτήματα. Για παράδειγμα, είναι η Φέτα Ελληνική; Ωχ! Τα πράγματα δυσκολεύουν (ναι, ναι δυσκολεύουν. Μη βιάζεστε). Για να απαντήσουμε στο ερώτημα πρέπει να ψάξουμε μερικά πράγματα. Πρώτον, πότε παρασκευάστηκε η πρώτη φέτα. Δεύτερον, πώς παρασκευάζεται η Φέτα. Έχει δηλαδή η συνταγή της  χαρακτηριστικά ευρεσιτεχνίας; Τρίτον, ποια είναι η προέλευση της λέξης «Φέτα». Τέταρτον, κατέχουν οι Έλληνες την αποκλειστική συνταγή της Φέτας;
Το πότε παρασκευάστηκε η πρώτη Φέτα, δεν το γνωρίζουμε. Και αυτό γιατί η ιστορία του «πηγμένου γάλακτος με τη χρήση πυτιάς» είναι πανάρχαια και χάνεται στα βάθη της προϊστορίας. Αυτό που πιστεύουμε σήμερα είναι ότι η ανακάλυψη έγινε σε πολλές περιοχές του κόσμου από διαφορετικούς λαούς, όταν αυτοί οι λαοί ασχολήθηκαν με την κτηνοτροφία. Και αυτό το πιστεύουμε γιατί όλοι αυτοί οι λαοί έσφαζαν νεαρά μηρυκαστικά επί χιλιάδες χρόνια και η κοινή λογική λέει ότι χιλιάδες άνθρωποι θα παρατήρησαν το πηγμένο γάλα στα στομάχια των νεαρών ζώων (αρνάκια και μοσχαράκια γάλακτος τα ονομάζουμε σήμερα). Από αυτό, μέχρι το να βάλεις  αποξηραμένα στομάχια νεαρών ζώων σε καρδάρες με γάλα ώστε αυτό να πήξει, απέχουμε μόλις ένα βήμα. Και γιατί να το κάνεις; Μα για να διατηρήσεις το προϊόν σου, δηλαδή το γάλα, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Θέλεις να διατηρηθεί ακόμη περισσότερο;  Βάζεις και αλάτι. Το αλάτι ως αντιμικροβιακό είναι επίσης γνωστό επι χιλιάδες χρόνια. Αφήνεις το αλατισμένο πήγμα γάλακτος σε βαρέλι για πάνω από τρεις μήνες; Διαπιστώνεις ότι αποκτά και νέα «αρώματα». Και με αυτά και με εκείνα έχεις φτιάξει φεεεεέτα!!!
Με μία προϋπόθεση βέβαια. Το γάλα που θα χρησιμοποιήσεις θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 70% πρόβειο και το υπόλοιπο γίδινο. Έτσι έχω διαβάσει. Εάν χρησιμοποιήσεις άλλο γάλα (π.χ. αγελάδος) ή άλλες αναλογίες πρόβειου/γίδινου δεν έχεις Φέτα αλλά λευκό τυρί. Και ας είναι οι μέθοδοι παρασκευής ολόιδιες. Είναι το λευκό τυρί Ελληνικό; Όχι, λέμε τόσο Εμείς όσο και οι Άλλοι. Είναι η Φέτα Ελληνική; Εμείς επιμένουμε πως είναι!
Μήπως είναι ελληνικό το όνομα Φέτα; Υπάρχουν μαρτυρίες πως οι Βυζαντινοί έτρωγαν ένα τυρί που το ονόμαζαν «πρόσφατον». Όμως, το όνομα Φέτα, όπως λεν οι γλωσσολόγοι (και τέτοιος δεν είμαι), προέρχεται από το λατινικό fette που σημαίνει αυτό ακριβώς, τυρί που κόβεται σε φέτες για να πακεταριστεί και να ωριμάσει. Λατινικό λοιπόν και το όνομα.
Τι έχουμε λοιπόν; Μια συνταγή προϊστορική η οποία υπάρχει αυτούσια σε πολλούς λαούς και ένα Λατινικό όνομα. Παρόλα αυτά η Φέτα είναι Ελληνική! Και επιμένουμε όλοι! Ομαδική παράκρουση; Όχι. Απλή λογική. Τη Φέτα τη γνωρίσαμε στον «πολιτισμένο κόσμο» με το όνομα αυτό εμείς οι Έλληνες. Μπορεί και άλλοι να φτιάχνουν Φέτα. Σε μια αγορά όμως παγκοσμιοποιημένη τα ονόματα έχουν σημασία. Σε μια αγορά που καθιέρωσες εσύ το «αλατισμένο πήγμα γάλακτος με τη χρήση πυτιάς» με το όνομα Φέτα, δεν μπορείς να απαγορεύεις σε κάποιον  να παράγει το ίδιο, θα πρέπει όμως να το ονομάσει αλλιώς. Γιατί εάν δεν το ονομάσει αλλιώς, ο αγοραστής δεν ξέρει από ποιόν αγοράζει. Αγοράζει από τον ιδιοκτήτη του ονόματος ή από τον μιμητή; Και αυτό για να προστατευθούν όλοι. Και οι αγοραστές και οι παραγωγοί.
Αυτός λοιπόν που πουλάει Φέτα θα πρέπει να πουλάει ελληνική Φέτα. Ο άλλος που πουλάει το ίδιο πήγμα με άλλο όνομα μπαίνει στον ανταγωνισμό χωρίς να κλέβει τη φήμη του πρώτου, αλλά και με τη δυνατότητα να ξεπεράσει τον ανταγωνιστή εάν έχει καλύτερη ποιότητα. Οπότε, στη δεύτερη περίπτωση, θα κυριαρχήσει αυτός και το όνομα που θα δώσει αυτός στο πήγμα του (π.χ. λευκό τυρί Δανίας ή λευκό τυρί Καναδά ή ακόμη και μπαρμπούτσαλα). Αρχή Σοφίας ονομάτων επίσκεψις, όπως θα έλεγε και ο Αντισθένης.
Και επειδή εμείς είμαστε Έλληνες, συμφωνούμε με τον Αντισθένη και επιμένουμε. Η Φέτα είναι Ελληνική! Και όμως δεν μας ακούνε. Επιμένουν να μας αφαιρέσουν την αποκλειστικότητα της Φέτας!
Και λέω τώρα εγώ, εάν βάλουν έναν διαιτητή να βρει μια λύση βρε αδερφέ και τελικά προτείνει οι άλλες φεεεεέτες να ονομάζονται και αυτές σκέτο “Φέτες” ή “Νέες Φέτες” ή “Άνω Φέτες”, ή “Βόρειες Φέτες”, ή “Φέτες του Βαρδάρη” ή “Μακεδονικές Φέτες (Σκόπια)” εμείς σε ποιό όνομα θα συναινούσαμε;
Βέβαια, επειδή είμαστε έξυπνος Λαός θα το ψυλλιαστούμε ότι σε όποιο όνομα και αν συναινέσουμε στο τέλος Φέτα θα μείνει. Αλίμονο, μασάμε εμείς σ’ αυτά; Και για να είμαι ειλικρινής την καλύτερη Φέτα την έφαγα σε ταβέρνα έξω από τα Σκόπια. Για να λέμε τα «σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη»!

ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΑΪΝΗΣ