Τελευταία ευκαιρία για ένα Ηπειρώτικο Πανεπιστήμιο!

Εδώ και αρκετό καιρό παρακολουθώ με μεγάλο ενδιαφέρον τις ανακοινώσεις μεμονωμένων ατόμων ή και συλλογικών οργάνων γύρω από το εξαιρετικά ενδιαφέρον και ταυτόχρονα κρίσιμο θέμα της  ενοποίησης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και του Τ.Ε.Ι Ηπείρου.
Η πρώτη μου παρατήρηση είναι η εξής: Το εγχείρημα αυτό είναι εξόχως σημαντικό και ταυτόχρονα εξαιρετικά πολύπλοκο και αμφιλεγόμενο. Οι ανακοινώσεις από μόνες τους δεν προάγουν την λύση στο πρόβλημα και πιστεύω ότι για ένα τόσο σοβαρό θέμα πρέπει να γίνει πολυεπίπεδος ζωντανός διάλογος. Ένας τέτοιος διάλογος μπορεί να αναδείξει τα συν και τα πλην του εγχειρήματος, να συμβάλλει στην διαμόρφωση τεκμηριωμένης συλλογικής άποψης και, εφόσον υιοθετηθεί η υλοποίησή του, να καταγράψει τις απαραίτητες προϋποθέσεις και να διαμορφώσει το στρατηγικό  πλαίσιο που μπορεί να οδηγήσουν το εγχείρημα σε επιτυχία.
Ένας τέτοιος διάλογος δεν έχει μέχρι σήμερα πραγματοποιηθεί. Αυτό είναι αρνητικό και βαρύνει κυρίως τους θεσμικούς πρωτεργάτες της ιδέας.
Από τις ανακοινώσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας φαίνεται ότι υπάρχει μια σχεδόν καθολική αρνητική στάση των μελών ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στο ενδεχόμενο αυτής της ενοποίησης. Αυτό όμως δεν φαίνεται να είναι η  απόλυτη πραγματικότητα. Σε ιδιωτικές συζητήσεις διαπιστώνεται ότι πολλά μέλη ΔΕΠ βλέπουν θετικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο, αν υπάρξουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις και το όλο εγχείρημα προχωρήσει στην βάση ενός καλά μελετημένου σχεδίου.
Ένα, το βασικότερο, από τα επιχειρήματα όσων έχουν επιφυλάξεις ή τηρούν αρνητική στάση ή και αντιτίθεται πλήρως στο εγχείρημα είναι η αγωνία τους ότι η συγχώνευση θα οδηγήσει σε συνολική υποβάθμιση του επιπέδου σπουδών και του κύρους του Πανεπιστημίου. Η αγωνία αυτή είναι απόλυτα δικαιολογημένη. Αναπόφευκτα η ενοποίηση - συγχώνευση, τουλάχιστον βραχυχρόνια, μπορεί να έχει και τέτοιες  επιπτώσεις.
Το επίπεδο σπουδών και το κύρος ενός πανεπιστημίου διαμορφώνεται από πολλούς παράγοντες με πρώτιστο το ανθρώπινο δυναμικό, φοιτητές - διδακτικό προσωπικό. Στην περίπτωση του Τ.Ε.Ι  Ηπείρου το επίπεδο των φοιτητών του είναι χαμηλό. Αυτό καταδεικνύεται από τις βάσεις εισαγωγής  στα τμήματά του. Αυτές για το Ακαδημαϊκό  Έτος 2017 - 18 ήταν στο επίπεδο των 10.000 μονάδων και κάτω στα 6 από  τα οκτώ τμήματά του και μόνο σε δύο τμήματα οι βάσεις ήταν 13.150 και 15.400.
Για την εκπαίδευση των περίπου 9.000 φοιτητών του το ΤΕΙ διαθέτει πολύ περιορισμένο μόνιμο προσωπικό. Μόλις 94 Μέλη ΔΕΠ  (Καθηγητές 26, Αν. καθηγητές 14, Επικ. καθηγητές 19, Λέκτορες Εφαρ. 21), 12 ΕΔΙΠ  και 13 ΕΤΕΠ, ενώ προϋπάρχουν γνωστές παθογένειες  σε μέρος του μόνιμου  διδακτικού προσωπικού. Η αναλογία φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ είναι γενικά πολύ υψηλή και φθάνει και τους 220 φοιτητές. Είναι φανερό ότι με αυτά τα δεδομένα, δεν μπορεί να υπάρξει αναβάθμιση του επιπέδου σπουδών στα τμήματα του ΤΕΙ που θα ενσωματωθούν στο Πανεπιστήμιο.
Έτσι, το κρίσιμο ερώτημα που μπαίνει είναι το εξής: Μπορεί να υπάρξει αναβάθμιση του επιπέδου σπουδών αν από την πολιτεία διατεθούν απλόχερα οι (σε παντελή έλλειψη)  απαιτούμενοι πόροι; Η απάντηση δεν είναι  εύκολη και για να δοθεί πρέπει να συνεκτιμηθούν πολλοί παράγοντες.  Όσοι είχαν την ευκαιρία να διδάξουν σε διαφορετικά πανεπιστημιακά ακροατήρια γνωρίζουν πολύ καλά την σπουδαιότητα της βάσης εισαγωγής στο επίπεδο σπουδών.
Με αυτά τα δεδομένα και κοιτάζοντας βραχυπρόθεσμα είναι δικαιολογημένες οι ανησυχίες όσων για τον παραπάνω λόγο τοποθετούνται αρνητικά στο εγχείρημα.
Όμως, πρέπει να δούμε τα πράγματα και μακροπρόθεσμα και με κάποια αισιοδοξία, αλλά και με κάποιο εύλογο πείσμα. Πιστεύω ότι για το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων αυτή είναι η μοναδική και η τελευταία του ευκαιρία να γίνει ένα ολοκληρωμένο πανεπιστήμιο, ένας διαρκής στόχος που δεν επιτεύχθηκε στα 50 χρόνια λειτουργίας του και δεν πρόκειται να επιτευχθεί ποτέ στο μέλλον. Ας το δούμε και λίγο πατριωτικά και ας κάνουμε την υπέρβαση που χρειάζεται για να βάλλουμε τις βάσεις για ένα μεγάλο και ολοκληρωμένο Ηπειρωτικό Πανεπιστήμιο. Ας δούμε πού βρίσκονται σήμερα πανεπιστήμια που ξεκίνησαν την πορεία τους παράλληλα, π.χ. το Πανεπιστήμιο Πατρών (ή και πολύ αργότερα) από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Αν χαθεί αυτή την ευκαιρία, τότε και το δικό μας Πανεπιστήμιο θα μείνει ένα μικρό ίδρυμα, αλλά και το ΤΕΙ με βεβαιότητα θα οδηγηθεί σε σημαντική συρρίκνωση.
Οι βραχυπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες από την ενοποίηση των δυο Ιδρυμάτων μπορεί να εκμηδενισθούν σε εύλογο χρονικό διάστημα αν το εγχείρημα υλοποιηθεί πάνω σε καλά μελετημένο σχέδιο, την εφαρμογή του οποίου θα εγγυηθούν: Η πολιτεία με τις δεσμεύσεις που θα πρέπει να αναλάβει για την παροχή των απαραίτητων πόρων. Τα εμπλεκόμενα Ιδρύματα, Πανεπιστήμιο - ΤΕΙ που θα πρέπει, στην εξελικτική πορεία του εγχειρήματος να διασφαλίσουν με πολλαπλές δικλείδες και σε όλα τα επίπεδα την αξιοκρατία που αποτελεί την πλέον βασική προϋπόθεση απόκτησης κύρους για το Νέο Ίδρυμα. 
Οι αδυναμίες που έχουν τα τμήματα του ΤΕΙ που θα ενταχθούν, μπορούν να ξεπερασθούν με πολλούς τρόπους, φθάνει να τις εντοπίσουμε, να αποδεχθούμε την ύπαρξή τους και να εκπονήσουμε το σχέδιο με το οποίο θα τις ξεπεράσουμε. Θα υπενθυμίσω σε όλη την πανεπιστημιακή κοινότητα, παλαιούς και νεότερους, ότι όλα τα τμήματα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ξεκίνησαν με πάρα πολλές δυσκολίες. Αυτές ξεπεράστηκαν σε σχετικά σύντομα χρονικά διαστήματα και σήμερα είμαστε περήφανοι για το Πανεπιστήμιό μας. Αν κάθε φορά που συζητιόταν η ίδρυση ενός τμήματος περιμέναμε να  έχουμε όλα όσα έπρεπε να υπάρχουν για την ίδρυσή του, να είστε βέβαιοι ότι σήμερα πολλά από τα τμήματά του δε θα υπήρχαν και ίσως δε θα υπήρχε καν Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Τελευταίο τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η Αρχιτεκτονική Σχολή, αλλά και για πολλά από τα παλιότερα τμήματα οι συνθήκες αρχικής λειτουργίας τους φαντάζουν σήμερα εφιαλτικές. Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων ανδρώθηκε μέσα από μύριες όσες δυσκολίες, χάρις στη σκληρή δουλεία και το πείσμα όλων όσων το υπηρέτησαν. Πιστεύω απόλυτα ότι από αυτά τα στοιχεία διακατέχονται και όλοι όσοι σήμερα το υπηρετούν από οποιαδήποτε θέση και ευελπιστώ ότι τα ίδια ισχύουν και από την πλευρά του ΤΕΙ, ώστε όλοι μαζί με την ατομική τους αλλά και τη συλλογική τους προσπάθεια θα ξεπεράσουν τις δυσκολίες που αναπόφευκτα θα παρουσιασθούν στη νέα πορεία για ένα μεγάλο Ηπειρωτικό Πανεπιστήμιο.
Πριν κλείσω, θέλω να σημειώσω ότι η παρέμβασή μου έχει ως βάση την αναγκαιότητα διεύρυνσης και ολοκλήρωσης του Πανεπιστημίου. Ωστόσο, πρέπει να σημειώσω ότι παραμένουν ερωτήματα όπως: Ποια ήταν η φιλοσοφία ίδρυσης των ΤΕΙ; Σε τι απέτυχαν και γιατί πρέπει να αλλάξουν; Γιατί αντί να επιδιωχθεί η αναβάθμισή τους επιδιώκεται η (τύποις;) μετάλλαξή τους σε πανεπιστήμια; Ποια δομή θα καλύψει τον ρόλο των ΤΕΙ; Τι χρειάζεται η οικονομία μας; Με απλά λόγια, ποια είναι η στρατηγική μας για το μέλλον; Όλα αυτά ρέπει να μπουν στην καθημερινή ατζέντα του Υπουργείου, και όχι μόνο.

ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ