Δημοκρατία και ενημέρωση…

Η Δημοκρατία είναι αναμφίβολα το τελειότερο πολίτευμα, αρκεί βέβαια να συντρέχουν δυο απαραίτητες προϋποθέσεις.
Προϋπόθεση πρώτη: Να αποτελεί μορφή διακυβέρνησης που να βασίζεται σε θεσμούς οι οποίοι θα κατοχυρώνουν σε όλους τους πολίτες -διοικούντες και διοικούμενους- τα ίσα δικαιώματα και θα επιβάλλουν σε όλους, χωρίς εξαιρέσεις, τα ίδια καθήκοντα.
Προϋπόθεση δεύτερη: Να υπηρετείται από πολίτες βαθιά καλλιεργημένους που έχουν πλήρη συναίσθηση των καθηκόντων τα οποία θα εκπληρώνουν στο ακέραιο και των δικαιωμάτων τα οποία θα διεκδικούν χωρίς υποχωρήσεις και συμβιβασμούς.
Όταν οι δυο αυτές προϋποθέσεις δεν υπάρχουν, τότε η Δημοκρατία μεταστρέφεται τάχιστα στο αντίθετό της σε μια από τις τόσες μορφές αυταρχικής εξουσίας που βρίθουν στις διηγήσεις των ιστορικών και στους στοχασμούς των πολιτικών συγγραφέων. Πολύ φοβάμαι ότι αυτό το τελευταίο ζήσαμε και ζούμε στις μέρες μας, όχι μόνο στη χώρα μας -που θεωρείται η γεννήτρα της Δημοκρατίας- αλλά και σε ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο. Και αυτό συμβαίνει γιατί λείπει, εκτός από τη βαθιά καλλιέργεια των πολιτών, η ουσιαστική και αντικειμενική ενημέρωση. Ενημέρωση που θα συνοδεύεται από πλήρη συναίσθηση της ευθύνης, που θα καλλιεργεί την ικανότητα για κρίση, θα ισχυροποιεί τη θέληση για ενεργό συμμετοχή στις υποθέσεις που μας αφορούν. Διαφορετικά θα επιβεβαιώνεται η άποψη ενός σύγχρονου φιλοσόφου που διατύπωσε ευθαρσώς το παράπονό του: «Είχαμε τη σοφία και την προσφέραμε στη γνώση, είχαμε τη γνώση και την προσφέραμε στην πληροφόρηση». Πληροφόρηση που τελικά καταλήγει στην προπαγάνδα, στον αποπροσανατολισμό και στην εξαπάτηση τού λαού. Έτσι επιβεβαιώνεται συχνά η άποψη που διατύπωσε, με αρκετή σαφήνεια και με πειστικότητα μαζί, ο Πωλ Βαλερύ: «Πολιτική, αρχικά, είναι η τέχνη να εμποδίζεις τους ανθρώπους να ανακατεύονται σ’ αυτό που τους αφορά. Ύστερα γίνεται η τέχνη να εξαναγκάζεις τους ανθρώπους να αποφασίζουν αυτί που δεν καταλαβαίνουν».
Σε μια τέτοια γνώριμη, συχνά, πρακτική έπρεπε να στέκει αντιμέτωπη η πλήρης και αντικειμενική ενημέρωση. Αυτή λείπει, σε ικανοποιητικό βαθμό από την εποχή μας και από τον τόπο μας. Και αυτό συμβαίνει γιατί ένα μέρος, όχι ευκαταφρόνητο, των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης βρίσκεται στα χέρια εκείνων που ενδιαφέρονται, όχι για τη σωστή ενημέρωση, αλλά για το πώς θα εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους. Όχι πως δεν υπάρχουν και φωνές γνήσιες. Αυτές όμως συχνά χάνονται μέσα στην ομίχλη των σκοπιμοτήτων και των ατομικών συμφερόντων.
Θύμα αυτής της κατάστασης ο πολίτης ο, κατά το Σολωμό, «πάντα ευκολόπιστος και πάντα προδομένος». Αυτή την κατάσταση τη ζούμε δεκαετίες τώρα κι ας κάναμε πως δεν την καταλαβαίναμε. Όταν πια είχαμε ήδη χρεοκοπήσει ήρθε ο ένας και διακήρυξε πως «λεφτά υπάρχουν» και έτρεξαν οι μισοί Έλληνες και τον έκαναν πρωθυπουργό. Και αντί για τα λεφτά που δεν υπήρχαν μας έφερε το πρώτο Μνημόνιο. Ήρθε ο δεύτερος και μας έταξε λαγούς με πετραχήλια μέσα από τα Ζάππειά του, με τα οποία μας φόρεσε το δεύτερο Μνημόνιο. Ακολούθησε ο τρίτος που μας υποσχέθηκε ότι θα καταργήσει τα δύο Μνημόνια, για να φυτρώσουν, στη θέση τους άλλα δύο και έτσι τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας θα είναι πισθάγκωνα δεμένα, καλώς εχόντων των πραγμάτων για πενήντα χρόνια ακόμα.
Και γιατί συμβαίνει αυτό; Απλούστατα γιατί λείπουν η βαθιά καλλιέργεια και η συναίσθηση της ευθύνης που δεν μας επιτρέπουν να δούμε ξεκάθαρα τη σκληρή πραγματικότητα και να αναλογιστούμε τα κατά συρροήν λάθη μας.

ΣΠΥΡΟΣ ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ