Η εθνική - αντιστασιακή δράση του Τσεριτσανιώτη Δημ. Ε. Αηδόνη

Το τετράμηνο Ιουλίου - Οκτωβρίου 1943 παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αντιστασιακή και κατοχική ιστορία του τόπου μας. Στο τετράμηνο αυτό επίλεκτες χιτλερικές δυνάμεις σάρωσαν από Β. προς Ν. τον Ν. Ιωαννίνων λεηλατώντας, καταστρέφοντας, σκοτώνοντας και καίγοντας αμάχους και υπάρχοντα σε δεκάδες χωριά. Στις 23 Ιουλίου οι ναζί εκτόνωσαν το εγκληματικό τους αμόκ στα Τσερίτσανα, τα οποία κατέστρεψαν ολοσχερώς καίοντάς τα απ’ άκρη σ’ άκρη, διότι οι κάτοικοι πολλαπλώς και ενόπλως πολεμούσαν τον κατακτητή. Ανάμεσα σ’ αυτούς τους ενόπλους αντιστασιακούς - αντάρτες συγκαταλέγεται και ο Δημ. Ε. Αηδόνης (ΔΑ). Είναι ο μόνος επιζών αντιστασιακός Τσεριτσανιώτης με σοβαρή εθνική, πατριωτική δράση και προσφορά στο αντάρτικο κίνημα και στον οποίο είναι αφιερωμένο το παρόν, εβδομήντα πέντε χρόνια μετά το κάψιμο του χωριού.
Ο ΔΑ γεννήθηκε στα Τσερίτσανα το 1925. Ορφάνεψε από μητέρα σε νηπιακή ηλικία. Αποφοίτησε απ’ το Δημοτικό Σχολείο του χωριού. Δεκατριάχρονος βρέθηκε στην Αθήνα, εργαζόμενος και μαθητεύοντας για την τέχνη του Ζαχαροπλάστη στο εργαστήρι του Η. Παχού στο Π. Φάληρο. Με την έκρηξη του πολέμου του ’40 βιώνει στην Αθήνα τον ενθουσιασμό των Ελλήνων, που πρόθυμα στρατεύονταν για να πολεμήσουν τον φασισμό και επιστρέφει στο χωριό, όπου οι Γερμανοί συνέλαβαν τον παππού του Αναστάσιο την ημέρα της πυρπόλησης των Τσεριτσάνων και τον φυλάκισαν στα υπόγεια της Ζωσιμαίας Σχολής, απ’ όπου τον μετέφεραν στο στρατόπεδο ‘Π. Μελά’ στη Θεσ/νίκη και από εκεί τον φόρτωσαν σε τραίνο για τη Γερμανία. Στη Γευγελή χρειάστηκε να αλλάξουν τη συνδεσμολογία βαγονιών. Κάποιο λάθος κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας οδήγησε την αμαξοστοιχία με τον Αναστάσιο ξανά στη Θεσ/νίκη, όπου ελευθερώθηκε με παρέμβαση Ηπειρωτών της Θεσ/νίκης και επέστρεψε στο χωριό.
Μόλις δεκαεπτάχρονος εντάσσεται στον ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ το 1942. Από την πατριωτική - αντιστασιακή του δράση κατά των Γερμανών θυμάται: ‘Είχα την εύνοια να υπηρετήσω και στις τάξεις των Ελληνοαμερικανών Κομάντος. Είχαν έρθει στην Πελοπόννησο εννιακόσιοι απ’ αυτούς και μοιραστήκανε σε δέκα ομάδες ανά την Ελλάδα. Ήμουν μέλος της 1ης Ομάδας μέχρι τον Αύγουστο του 1944 και είχαμε εγκατασταθεί στο Μοναστήρι του Ρωμανού. Κάποιοι από μας λύγισαν από το βάρος των οικονομικών υποχρεώσεών τους προς την οικογένειά τους και έφυγαν για να ασχοληθούν με την καλλιέργεια της γης. Από το Ρωμανό πήγαμε στο Σύνταγμα του Ε. Ζώτου στο Ραδοβίζι και στήσαμε σκηνές στο Διχούνι. Μέρα παρά μέρα κάναμε σαμποτάζ κατά μήκος του οδικού δικτύου Ηγουμενίτσας - Ιωαννίνων εις βάρος των Γερμανών. Είχαμε επιτυχίες. Προκειμένου να προστατεύσουμε από Γερμανικές ενισχύσεις εξ Ιωαννίνων τους μαχητές στη νικηφόρα μάχη της Μενίνας κατά των Γερμανοτσάμηδων αναλάβαμε προφυλακές. Και τα καταφέραμε. Στην Ηγουμενίτσα βρήκαμε και πήραμε γερμανικά κιβώτια με εκρηκτικά βαμβακοπυρίτιδας, που έμοιαζε με άσπρο σαπούνι. Βρίσκαμε και νάρκες, η συσκευασία των οποίων παραπλανούσε μερικούς, που τις έπαιρναν νομίζοντας ότι είναι ραδιόφωνα!
Κάποια μέρα στις ανηφοριές μετά τη Βροσίνα κοντά στο Α. και Κ. Ζάλογγο μας αντιλήφθηκαν οι Γερμανοί και συγκρουστήκαμε, μολονότι είχαμε εντολή να μην πυροβολήσουμε. Στο απόσπασμα του Ε. Ζώτου ήταν και ο Άγγλος Ταγματάρχης Λεμπρόκ. Σ’ αυτή τη συμπλοκή τραυματίστηκα στον δεξιό αντίχειρα προς την παλάμη. Το τραύμα έκλεισε και δε μου άφησε ελάττωμα παρά μόνο μια ουλή. Γι’ αυτή τη δράση έλαβα στα Τσερίτσανα με ειδικό ταχυδρόμο το παρακάτω πιστοποιητικό υπηρεσίας απ’ το Γενικό Στρατηγείο Δυνάμεων Μ. Ανατολής:
‘Πιστοποιείται ότι ο Δημήτριος ΑΗΔΟΝΗΣ από την Άνοιξη μέχρι τον Δεκέμβριο 1944 αφοσιωμένα και πιστά υπηρέτησε τον συμμαχικό σκοπό και με αυτόν τον τρόπο συνεισέφερε στην απελευθέρωση της ΕΥΡΩΠΗΣ’.
Το 1961 το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης του απένειμε το ‘Μετάλλιο Εθνικής Αντιστάσεως 1941-45 διά τας εξαιρετικάς υπηρεσίας του εις τον αγώνα τούτον και εις την Οργάνωσιν ΕΟΕΑ - ΕΔΕΣ (Ν. ΖΕΡΒΑ)’.
Στα είκοσι δυό του στρατεύτηκε το 1947 μέχρι τον Δεκέμβριο του 1949. Έκτοτε ασχολήθηκε με το Ζαχαροπλαστείο του ‘ΑΠΑΡΑΜΙΛΛΟΝ’ στου Γκύζη, στην Αθήνα, το οποίο μετέτρεψε σε φυτώριο κατάρτισης άλλων σαράντα καταστηματαρχών Ζαχαροπλαστών. ‘Είμαι κατά δυστυχίαν ολιγογράμματος, αλλά δόξα τω Θεώ έχω γερή μνήμη’ λέει αυτός ο μεγάλος φίλος του βιβλίου με την καταπληκτική μνήμη.
Σε ηλικία ενενήντα τριών ετών σήμερα δε σταματάει να διαβάζει και απαγγέλλει από μνήμης ολόκληρες σελίδες από το αρχαίο κείμενο του ‘Επιταφίου’ του Περικλή! Πολλές φορές αναλύεται σε δάκρυα αναθυμούμενος την ορφάνια, το χωριό, την προσφορά στην υπόδουλη Πατρίδα, τους κινδύνους της ζωής του κατά την αντιστασιακή του δράση και την ως εκ θαύματος διάσωσή του, τους μόχθους του, τους δυο Αρχιτέκτονες γιούς του, που διαπρέπουν στο εξωτερικό. ΄Τα παιδιά μου δε γνώρισαν πατέρα. Νύχτα γύριζα απ’ τη δουλειά, νύχτα έφευγα, όταν αυτά έπρεπε να κοιμούνται!’
Ο ΔΑ αποτελεί κλασσικό παράδειγμα βιοπαλαιστή, που εγκατέλειψε το φτωχό χωριό, εργάστηκε τίμια και σκληρά, αντιστάθηκε στις σειρήνες απώλειας και επιβίωσε στη μεγάλη χοάνη, που λέγεται Αθήνα και προόδευσε. Το φτωχαδάκι, που με τα φυσικά του χαρίσματα, την αφοσίωσή του στις πατροπαράδοτες Χριστιανικές αρχές, την πίστη στις Ελληνικές αξίες και με το επιχειρηματικό του δαιμόνιο αναδείχθηκε και έγινε ιδρυτής μεγάλης επιχείρησης Ζαχαροπλαστικής, σημαντικός οικονομικός παράγων, ωφέλιμος στην κοινωνία και τους συγγενείς και συνεχιστές της επιχείρησης αδελφούς Διαμάντη. Ένας πατριώτης, αγωνιστής και υπερασπιστής της Λευτεριάς και της Δημοκρατίας ζει ανάμεσά μας.

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΒΑΚΑΛΗΣ