Όταν η αλήθεια ξεστρατίζει…

 Οι λέξεις είναι το πρώτο εργαλείο που έχει ο άνθρωπος για να καταλάβει τον κόσμο του και να επικοινωνήσει με τους ομοίους του. Όταν ο άνθρωπος δεν κατέχει καλά τη γλώσσα, οι πιο σημαντικές ιδιότητες του χαρακτήρα του παραμένουν θαμμένες.
Η ικανότητα της έκφρασης με το λόγο είναι λίαν σημαντική, αλλά η ζωή δεν προχωράει μόνο μέσω αυτής. Πόσα και πόσα πράγματα που δεν μπορούν να ειπωθούν με λόγια εκφράζονται εύγλωττα με τα μάτια! Άλλωστε, και η ψυχή εκπέμπει τα δικά της μηνύματα. Στάσεις του σώματος, δάκρυα, χειρονομίες, ένα κοκκίνισμα,... σιωπή, αποτελούν πολλές φορές τους σαφέστερους εκφραστές της καρδιάς και μεταδίδουν το μήνυμά της σε ελάχιστο χρόνο, ενώ η εξήγηση με λόγια απαιτεί χρόνο και υπομονετική ακρόαση.
Πρέπει να σημειωθεί ότι σε κρίσιμες περιόδους των ανθρωπίνων σχέσεων, η υπομονή και η αμεροληψία είναι ιδιότητες που απουσιάζουν. Οι εκφραστές της καρδιάς όμως περνούν το μήνυμα γρήγορα και χωρίς ασάφειες, πράγμα που είναι αμφίβολο όταν έχει τη συμμετοχή του ο αναξιόπιστος και επιρρεπής στις περιπλοκές εγκέφαλος.
Το φυσικό δικαίωμα στην έκφραση πολλοί άνθρωποι, με δική τους ευθύνη, το χάνουν. Για το σκοπό αυτό (!) αναπτύσσουν τεχνητές αποχρώσεις της φωνής, εκφραστικά τεχνάσματα με το πρόσωπό τους και γενικά απεμπολούν τα φυσικά μέσα επικοινωνίας με τους συνανθρώπους τους.
Σε ανθρώπινες σχέσεις με γερά θεμέλια ο λόγος, εν μέρει, εγκαταλείπεται... Δύο άνθρωποι επικοινωνούν άμεσα δια της παρουσίας τους και, με λίγες ματιές και με ακόμα λίγες λέξεις, καταφέρνουν να μοιράζονται τις καλές και κακές στιγμές τους και ακόμη να συντηρούν την αμοιβαία εκτίμηση. Αλήθεια, μπορεί να εκφραστεί με λόγια αυτό που προκαλεί ένα χάδι; Κατά τον R. Stevenson (Για τον έρωτα και το γάμο, Ροές, 2005), θα έχανε αν μεταφραζόταν σε λόγια-ακόμα κι αν τα έγραφε ο Σαίξπηρ.
✴✴✴
Τι συμβαίνει με εκείνους που εκφράζουν δημόσιο λόγο και είναι υποχρεωμένοι να μεταφέρουν την αλήθεια;
Η αλήθεια ανήκει στο είδος των πιο άπιαστων και αβέβαιων πραγμάτων, είναι δύσκολο να τη γνωρίζουμε και πιο δύσκολο να τη μεταδώσουμε. Όσον αφορά στη μετάδοση υπεισέρχονται σκοπιμότητες που ηθελημένα δημιουργούν τοξικό περιβάλλον παραπλάνησης. Για να γίνω περισσότερο σαφής. Οι πολιτικοί μας μπορεί να αποφεύγουν το ψέμα κι εντούτοις να μη λένε την αλήθεια. Άλλωστε, τα πιο σκληρά ψέματα λέγονται πολλές φορές εν σιωπή!
Οι πολιτικοί μας, ως επί το πλείστον, αξιοποιούν τον παραπλανητικό λόγο και τις μεταμφιέσεις για να επικοινωνήσουν με το ακροατήριό τους. Το επιτυγχάνουν; Όσο η πολιτεία θα θέτει την παιδεία των πολιτών σε δεύτερη μοίρα τόσο οι πολιτικοί θα εξαπατούν τους πολίτες και η αλήθεια θα ξεστρατίζει.
Για μια άλλη πορεία έχουμε ανάγκη τα στοιχεία της ζωντανής έκφρασης: εντιμότητα, χιούμορ και πάθος για την αλήθεια...
✴✴✴
* Ο Καθηγητής κ. Χρήστος Β. Μασσαλάς είναι πρώην Πρύτανης
του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.