Μόνο «νεκρή γλώσσα» δεν είναι τα αρχαία ελληνικά!..

-  Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΕΜΟΣ

Πριν λίγα χρόνια, δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή» ένα άρθρο, που αναφέρονταν στον τότε Ευρωβουλευτή του Λουξεμβούργου Φρανκ Έν­γκελ.

Ο Φρανκ Ένγκελ δήλωσε στους δημοσιογράφους: Ήθελα να μάθω αρχαία ελληνικά. Στο σχολείο μου, ωστόσο, μου είπαν ευγενικά, ότι εκεί τα αρχαία ελληνικά είχαν πεθάνει και θα έπρεπε να πάω αλλού για να μάθω, αν επέμενα πραγματικά. Δεν θα προτιμούσα ναθω μία άλλη ζωντανή γλώσσα αντ’ αυτού; Η απάντησή μου ήταν πως όχι, προτιμούσα αυτό το νεκρό πυρσό πολιτισμού και ανθρωπισμού, αλλά δεν είχα επιλογή. Οπότε επέλεξα κάτι ζωντανό, το οποίο ήταν διαθέσιμο, αλλά πάντοτε μου έλειπαν τα αρχαία ελληνικά. Με ενοχλούσε το γεγονός ότι ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Δημόκριτος, ο Σοφοκλής και όλοι οι άλλοι δεν θα ήταν «άμεσα» προσβάσιμοι σε μένα.
Μετά από χρόνια, ξεκίνησα να μαθαίνω νέα ελληνικά. Μία γλώσσα στην οποία δεν μπορεί κανείς να έχει δομημένη πρόσβαση χωρίς αναφορά, συνεχή αναφορά, στην αρχαία γλώσσα των Ελλήνων!..
Τα ελληνικά πήραν τους κανόνες τους, απέκτησαν τη μορφή τους, σχεδίασαν τους ήχους τους, τα γράμματα και τα νοήματά τους, χιλιάδες χρόνια πριν. Τα ελληνικά, αν και διαφοροποιημένα, παραμένουν μία ενιαία γλώσσα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Τα ελληνικά έχουν μία γλωσσολογική συνέχεια για πάνω από 3.000 χρόνια. Κανένας λογικός διαμορφωτής πολιτικής δεν θα ήθελε να διαγράψει αυτή την πραγματικότητα από το ελληνικό σχολικό πρόγραμμα.
Ο Φρανκ Ένγκελ επαληθεύει άριστα την άποψη που διατύπωσε ο σοφός Διδάσκαλος του Γένους Αδαμάντιος Κοραής: «Όποιος χωρίς την γνώσιν της Αρχαίας επιχειρεί να μελετήση και ερμηνεύση την Νέαν, ή απατάται ή απατά».
Αν κάποιος θελήσει να υποστηρίξει (ως πρόφαση) ότι ο Κοραής είναι συντηρητικός, αναφέρουμε τον σύγχρονο Ευάγγελο Παπανούτσο, παιδαγωγό και διανοούμενο, τον οποίο δεν μπορεί κανείς να κατηγορήσει ως συντηρητικό. Αντίθετα, μάλιστα, θεωρείται ως ένας από τους πιο προοδευτικούς στα θέματα της Γλώσσας και της Παιδείας. Στο θέμα αυτό δίνει την απάντηση: «Δεν μπορεί κανείς να μιλήσει και να γράψει σωστά την δημοτική, αν δεν πατάει στέρεα στη γνώση της αρχαίας κλασικής γλώσσας».
Παράλληλα ο Φρανκ Ένγκελ δίνει απάντηση και σ’ εκείνους που υποστηρίζουν ότι «Η αρχαία είναι άλλη γλώσσα, δεν είναι μία γλώσσα με την ελληνική»!..
Και συνεχίζει: «Όποιος επιδιώκει να αποκτήσει επαρκή γνώση της γλώσσας του Καβάφη έχει ανάγκη να καταλάβει την δομή της γλώσσας του Ομήρου. Αυτός που αναζητά να αντιληφθεί τη γλώσσα του Καζαντζάκη πρέπει να βασιστεί στη λογική του Περικλή. Μαθηματικά, φιλοσοφία, πολιτική και τέχνες ριζώθηκαν πρώτα στην αρχαία Ελλάδα. Οι ιδρυτές του σύγχρονου ελληνικού κράτους πήραν ώθηση για τον αγώνα τους την ικανότητά τους να παραθέτουν αποσπάσματα από το πρωτότυπο από την Οδύσσεια, την Πολιτεία και τον Φιλοκτήτη. Ήταν η γλώσσα στην οποία δόθηκε νόημα στην ύπαρξή μας.
Τα αρχαία ελληνικά είναι μία γλώσσα μέσω της οποίας η Ελλάδα συνεχίζει να εμπνέει την Ευρώπη και τον κόσμο. Αυτοί που θέλουν να στερήσουν από τους μαθητές των ελληνικών σχολείων αυτή την κληρονομιά και αυτές τις προοπτικές θα απέκοπταν την Ελλάδα από τις ρίζες της. Καμία συζήτηση στο facebook σε Greeklish δεν θα μπορούσε να αναπληρώσει μία τέτοια απώλεια…
Ο Φρανκ Ένγκελ δεν θα πίστευε στ’ αυτιά του, θα νόμιζε ότι παράκουσε, αν του έλεγε κάποιος ότι στην Ελλάδα κάποιοι Έλληνες αρμόδιοι θεωρούν τα αρχαία ελληνικά «νεκρή γλώσσα» και άλλοι να λένε ότι η διδασκαλία των αρχαίων στο Γυμνάσιο είναι παρά φύσιν.
Κάποιοι δε υποστηρίζουν με έμφαση ότι πρέπει να καταργηθεί η διδασκαλία των αρχαίων από το πρωτότυπο στο Γυμνάσιο, διότι δεν καλλιεργείται επαρκώς η Νέα ελληνική γλώσσα με το ισχύον ωρολόγιον πρόγραμμα, ενώ παράλληλα νοθεύεται το γλωσσικό αίσθημα των μαθητών που κάνουν διαρκώς αυθαίρετες αναγωγές και συγκρίσεις με την αρχαία και μάλιστα με την αττική γλώσσα, που είναι τόσο απομακρυσμένη από τη σύγχρονη γλώσσα. Ουδέν ψευδέστερον.
Αν ρωτούσαν: «Τι εδίδαξε ο προοδευτικός Παιδαγωγός Ευάγγελος Παπανούτσος, θα μάθαιναν ότι διακήρυξε: «Δεν μπορεί κανείς να μιλήσει και να γράψει σωστά τη δημοτική, αν δεν πατάει στέρεα στη γνώση της αρχαίας κλασικής γλώσσας».
Αν ρωτούσαν τον Μάριο Πλωρίτη, θα τον άκουγαν να λέει: «Οι αρχαίοι Έλληνες έπλασαν μία γλώσσα με άπειρους θησαυρούς, που τα όριά της έφθασαν στα πέρατα του κόσμου. Οι ξένοι την μελετούν, την μιμούνται, την χρησιμοποιούν για να πλουτίσουν τις δικές τους γλώσσες. Πανάξιος ο μισθός τους. Κι εμείς όχι μόνον δεν την «επισκεπτόμαστε», αλλά την αγνοούμε, την περιφρονούμε, την κακοποιούμε χωρίς όρια. Άξιος κι εμάς ο μισθός μας, όπως όλων των απαιδεύτων και ασόφων».
Και ο Φρανκ Ένγκελ συνεχίζει: «Οι Έλληνες μαθητές πρέπει να συνεχίσουν να διδάσκονται την αρχαία ελληνική. Θα έμοιαζε σουρεαλιστικό αν οι Έλληνες μαθητές στη χώρα από την οποία προήλθε η γλώσσα θα έπρεπε να έχουν την ίδια τύχη με εμένα, να τους στερηθεί η πρόσβαση σε αυτό που καταρχάς έκανε το λαό τους σπουδαίο».
Τα γεγονότα επιβεβαιώνουν, όσα υποστηρίζει ο Φρανκ Ένγκελ. Είναι γνωστό, ότι στα χρόνια που ακολούθησαν μετά τη μεταπολίτευση καταργήθηκε η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών από το πρωτότυπο στο Γυμνάσιο και καθιερώθηκε η διδασκαλία από μετάφραση. Αποτέλεσμα: Οι μαθητές να δυσκολεύονται να μάθουν σωστά και τη νέα ελληνική. Μετά από πολλές πιέσεις το Υπουργείο παιδείας επανέφερε εν μέρει τη διδασκαλία των αρχαίων, αλλά ο τρόπος με τον οποίο διδάσκονται κάνουν τους μαθητές να τα απεχθάνονται. Συνέπεια τα Ελληνόπουλα να υστερούν στα γλωσσικά μαθήματα.
Επιβεβαίωση όλων αυτών έχουμε από ξένα χείλη. Ο ελληνιστής Ελληνο-Ιταλός Μάριο Βίττι, καθηγητής της Νεοελληνικής γλώσσας σε Πανεπιστήμιο της Ιταλίας, δήλωσε σε αθηναϊκή εφημερίδα, δυστυχώς για μας: «Βλέπω στα ελληνόπουλα που έρχονται να σπουδάσουν στην Ιταλία μια αισθητή άγνοια στην ελληνική γλώσσα, ακόμη και σε σχέση με τους Ιταλούς νέους. Και αυτό είναι κάτι που τους εμποδίζει να φθάσουν στο ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου οι περισσότεροι νέοι έχουν κλασικές γνώσεις».
Όταν οι Έλληνες νέοι υστερούν στη γνώση της ελληνικής γλώσσας σε σχέση με τους Ιταλούς νέους είναι αρκετό να καταλάβουμε πού βρισκόμαστε.
Οι ξένοι που κατάλαβαν καλά την αξία των αρχαίων ελληνικών γίνονται οι θερμότεροι θιασώτες της διδασκαλίας στα σχολεία. Πριν λίγα χρόνια, η γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung δημοσίευσε άρθρο του δημοσιογράφου και γνώστη της αρχαίας ελληνικής Konrad Adam, ο οποίος υποστηρίζει ότι πρέπει να ενισχυθεί η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στα γερμανικά σχολεία.
Βασικό επιχείρημά του είναι ότι τα αρχαία ελληνικά ακονίζουν το δημοκρατικό φρόνιμα και την πολιτική συνείδηση των παιδιών σε μια κοινωνία καταναλωτική που την χαρακτηρίζει η πνευματική νωθρότητα.
Ο Αμερικανός Τζέφρυ Χάρροκς στο βιβλίο του «Ελληνικά, ιστορία της γλώσσας και των ομιλητών της», γράφει: «…γνωρίζοντας πολύ καλά το μέτρο των δυνατοτήτων μου σε πολλά πεδία τα οποία απετόλμησα να εξετάσω, προσφέρω το βιβλίο αυτό σε όσους θα το διαβάσουν με την ελπίδα ότι θα καταφέρω να τους μεταδώσω έστω ένα μέρος μικρό από την γοητεία που ασκεί επάνω μου η συναρπαστική αυτή γλώσσα…».
Όμως, τα εγκώμια ξένων διανοουμένων συνεχίζονται: Ο επικεφαλής της πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Ανατολικής Οξφόρδης δήλωσε: «Τα αρχαία ελληνικά δεν είναι μόνον μία μάθηση ξένης γλώσσας. Είναι μία ολόκληρη κουλτούρα που θα συνοδεύει το παιδί για όλη του τη ζωή. Θα εντείνει την αίσθησή τους για τη γλώσσα, θα μπορούν να ιδούν τις συνδέσεις μεταξύ των γλωσσών, θα μαθαίνουν να σκέπτονται και είναι και διασκέδαση».
Ομάδα γλωσσολόγων σε έρευνα που έκανε κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ελληνική είναι η μόνη γλώσσα στον κόσμο, που έχει πραγματικά την δυνατότητα να αποτελέσει την κοινή βάση της παγκόσμιας επικοινωνίας. Ο λόγος είναι προφανής. Εκτός από την ακρίβειά της στην απόδοση των νοημάτων από γλώσσα σε γλώσσα, έχει και οικονομία στην κωδικοποίηση και μεταφορά δεδομένων λόγω της ίδιας της δομής της.